منشا تغییر اقلیم
سپیده رحمن‌پور 
در برهه کنونی چالش‌های محیط زیست به‌ویژه تغییر اقلیم مسئله‌ای جدی در مناسبات بین‌المللی در بحث صلح و امنیت است. یکی از چالش‌های ذاتی توسعه پایدار است. با تاثیرات ناخوشایند بر سلامت، فرهنگ، حقوق مردم و اقتصادهای ملی تهدیدی برای امنیت انسانی محسوب می‌شود. پیامدهای ناشی از آن مانند مخاطرات آب‌وهوایی و خشکسالی و سیل‌های بی‌سابقه حدود سه برابر بیشتر از جنگ و درگیری‌های مسلحانه موجب آوارگی و مهاجرت مردم جهان شده است.
اقلیم، به متوسط بلندمدت آب‌وهوای یک منطقه اطلاق می‌شود. هرگونه دگرگونیِ برگشت‌ناپذیرِ طولانی‌تر از رخدادهای منفرد آب‌وهوایی، تغییر اقلیم نامیده می‌شود. سیاست محیط زیست، تغییر اقلیم را تغییرات در اقلیم کنونی تعریف می‌کند. در این رویداد دو عامل بلندمدت تغییرات کیهانی و عوامل زمینی نقش دارند. از جمله عوامل کیهانی می‌توان به سطوح فعالیت و میزان تابش خورشید و تغییرات مدار زمین اشاره کرد. عوامل زمینی نیز با پدیده‌های درون و سطح زمین مرتبط هستند.
انسان توانایی مبارزه با عوامل طبیعی را ندارد. عامل نسبتاً کوتاه‌مدت و انسانی مسببِ تغییر اقلیم، گرمایش زمین است. گرمایشِ زمین پدیده فراگیری است که ویژگی‌های محیط زیستی نظیر میزان تبخیر و ترازنامه آبی و خصوصیات بارش و پراکندگی گیاهان و مواردی از این دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. میانگین درجه حرارت در نزدیکی سطح زمین، گرمایش زمین نامیده می‌شود.
پژوهشگران میانگین افزایش دما در نزدیکی سطح زمین را طی یک سال گذشته 0.18 تا 0.74 درجه سانتیگراد تخمین زده‌اند. هیئت بین‌الدولی تغییرات آب‌وهوایی در گزارشی دلیل این افزایش دما را گازهای گلخانه‌ای ناشی از صنعتی‌شدن و جنگل‌زدایی و ابزارهای کشاورزی عنوان کرده است. عمدتاً میزان کربن‌دی‌اکسید موجود در هوا را معیاری برای سنجش میزان گازهای گلخانه‌ای می‌دانند.
البته به متان و بخار آب و نیتروژن اکسید هم اشاره می‌شود. از سوی دیگر موارد مذکور به طور طبیعی در جو وجود دارند اما افزایش غلظت آن‌ها به‌عنوان عوارض جانبی فرایندهای اقتصادی و عملکردهای انسانی مشکل‌ساز است. البته می‌توان به کلروفلوروکربن‌ها نیز اشاره کرد که فقط وابسته به فعالیت‌های انسانی هستند. به هر روی معضل تغییر اقلیم به عنوان تهدید امنیتی غیرسنتی با ماهیت غیرنظامی و فراملی نیازمند روحیه همکاری و چاره‌اندیشی‌های بین‌المللی است.
مرجان مرتضوی 
فروغ فکری 
محسن موسوی خوانساری
ارسال پاسخ