بلاک‌چین، تبدیل به یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌های دنیای ما شده است. مفهومی که اصلی‌ترین پایه بسیاری از فعالیت‌های بشر در آینده خواهد بود. تعاریف ساده، این فناوری را یک «سیستم ثبت اطلاعات و گزارش» می‌دانند که امکان هک و تقلب در آن وجود ندارد. اما دامنه نفوذ و اثرگذاری آن بسیار گسترده‌تر و در مواردی پیچیده‌تر از یک تعریف یک خطی است. صنایع بسیاری -به ویژه بعد از پاندمی- به این فناوری رو آورده‌اند. صنعت گردشگری هم یکی از آنهاست که این روزها بیش از همیشه و در بازگشت دوباره به عرصه فعالیت، سعی دارد از فناوری‌های روز از جمله بلاک‌چین بهره‌مند شوند. همین امر باعث ایجاد مفهومی جدید در این صنعت شده است: «کریپتو توریسم» ریسمانی که برخی شرکت‌ها و کشورهای گردشگر پذیر دنیا، برای خروج از رکود ناشی از پاندمی به آن چنگ زده‌اند. بلاک‌چین در صنعت گردشگری علاوه بر سرعت بخشیدن به فعالیت‌ها و تسهیل آنها، زمینه‌ساز ایجاد اعتماد و امنیت مالی برای گردشگران است. صنعت گردشگری به واسطه ماهیتی که دارد – در مقایسه با سایر صنایع- جذابیت بیشتری برای پذیرش این فناوری در ساختار خود دارد. به ویژه حالا که این صنعت پردرآمد جهانی، در حال خروج از رکودی اجباری و در حال بازیابی توان خود در بخش‌های مختلف است

فناوری بخش مهمی از صنعت گردشگری و سفر است که به کسب‌وکارهای این صنعت در انجام بهتر فعالیت‌ها و ارائه باکیفیت‌تر خدمات کمک کرده و در عین حال تجربه مشتری را بهبود می‌بخشد. هتل‌ها و مراکز اقامتی، ایرلاین‌ها، رستوران‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات گردشگری ناگزیر به بهره‌مندی از فناوری‌ برای بهبود کسب‌وکار و خدمات خود هستند. این امر پس از پاندمی بیش از گذشته ضرورت پیدا کرده است و با توجه به تغییری که در سبک زندگی مردم جهان و افزایش بهره‌گیری آنها از تکنولوژی و فناوری برای انجام امور روزانه، ایجاد شده است، صنعت گردشگری نمی‌تواند نسبت به این امر بی‌توجه باشد. گسترش بهره‌گیری از فناوری‌ بلاک‌چین به‌ویژه حضور پررنگ خدمات مبتنی بر این فناوری، مصداق بارز همین موضوع است.
فناوری بلاک‌چین در سال 2017 توجه جهانی را به خود جلب و در صنایع مختلف -از جمله خرده‌فروشی، مراقبت‌های بهداشتی، گردشگری- انقلابی ایجاد کرد. هر چند پیش از آن هم برخی صنایع به آن توجه داشتند اما بی‌اعتمادی نسبت به این فناوری نوین و مبهم که به زعم بسیاری اطلاعات موجود در آن مابه ازای فیزیکی ندارد، تا حدودی مانع از گسترش آن در سال‌های گذشته شد. اما پاندمی کرونا و آثاری که بر زندگی مردم دنیا داشت، بیش از گذشته این فناوری را وارد زندگی، صنایع و خدمات -از جمله گردشگری- کرد تا مفهوم «کریپتو توریسم» در این صنعت مورد توجه قرار گیرد.
بسیاری از کارشناسان صنعت سفر معتقدند این فناوری تغییراتی جدی در فعالیت‌های بازاریابی ایجاد کرده است. تغییراتی که در گردشگری هم مشاهده می‌شود. بلاک‌چین با ایجاد اعتماد و با کمک مولفه‌هایی از قبیل: شفافیت، کنترل و کاهش هزینه‌ها و امنیت می‌تواند بر گردشگری اثر بگذارد. به این معنی که فناوری بلاک چین ثبات و امنیت را در سفر افزایش داده و ماهیت غیرمتمرکز آن باعث می‌شود اطلاعات هرگز با اتفاقاتی مثل حذف تصادفی یا حمله سایبری از بین نروند، به همین دلیل مسافر دیگر نگران گم شدن ووچر یا بلیت پرواز یا اسناد و مدارک مهم دیگر مربوط به سفر خود نیست، چرا که تمام تراکنش‌هایی که بر پایه بلاک‌چین انجام داده، همیشه و در همه جا قابل ردیابی است. هر چند مزایای بسیاری برای بهره‌گیری از بلاک‌چین در صنعت گردشگری ذکر می‌شود، اما در صورت نبود نظارت این امر در مواردی می‌تواند موجب شکل‌گیری تبلیغات پوچ و بی‌اساس از سوی برخی سودجویان شود. ایمن شدن در مقابل این آسیب هم تنها از طریق دریافت خدمات از شرکت‌های خدمات دهنده معتبر و شناخته شده، امکان‌پذیر است.
کاربردهای بلاک‌چین در گردشگری
کاربردهای فناوری بلاک‌چین در صنعت گردشگری گستره وسیعی را شامل می‌شود، اما مهمترین کاربردهای آن شاید مواردی باشند از قبیل: «ردیابی چمدان» موضوعی که به‌ویژه در سفرهای بین‌المللی، بسیار حائز اهمیت است. در بسیاری از سفرهایی که پروازهای چند مسیره و توقف‌دار دارند، چمدان مسافران در طول سفر چندین بار بین شرکت‌های خدماتی، دست به دست می‌شود. استفاده از یک پایگاه داده غیرمتمرکز و به اشتراک‌گذاری داده‌های مورد‌نیاز مسافر، یکی از نیازهایی است که فناوری بلاک‌چین برای آن پاسخ‌های قابل قبولی دارد.
«خدمات احراز هویت» از دیگر کاربردهای استفاده از بلاک‌چین در گردشگری است. این خدمت می‌تواند باعث کاهش قابل توجه زمان انتظار در صف‌های فرودگاه برای گذراندن مراحل احراز هویت شود، زیرا یک اثر انگشت ساده یا اسکن شبکیه چشم می‌تواند جایگزین روند وقت‌گیر و کلافه‌کننده ارائه و کنترل اسناد مسافران شود. با کمک این فناوری در مراحل مختلف سفر احراز هویت گردشگران سریع‌تر، آسان‌تر و ایمن‌تر می‌شود. غیرمتمرکز بودن و نبود امکان تغییر در اطلاعات ثبت شده در پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک‌چین باعث می‌شود این اطلاعات قابل اعتماد باشند -حتی برای نهادهای دولتی و امنیتی- بر همین اساس نیازی به بررسی‌های دقیق‌تر و چند جانبه از مسافران در طول سفر نیست.
«پرداخت‌های ایمن و قابل ردیابی» که به آن اشاره شد هم یکی دیگر از کاربردهای این فناوری است. امری که در طول سفر به ویژه برای مسافرانی که به کشوری به مثل ایران سفر می‌کنند و امکان استفاده از کارت‌های اعتباری را ندارند، و در نتیجه ناگزیر به حمل پول نقد هستند، خدمات مربوط به پرداخت‌های ایمن مبتنی بر فناوری بلک‌چین، آسودگی خاطر آنها را در طول سفر فراهم می‌کند. ساده‌تر و ایمن‌تر کردن پرداخت‌های بانکی، اجازه دادن به شرکت‌های مسافرتی برای پذیرش پرداخت با استفاده از بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال همان امکانی است که این فناوری برای مسافران فراهم می‌کند.
نمونه‌های موفق جهانی
پلتفرم‌هایی برای ارائه این خدمات طراحی شده‌اند که از نمونه‌های موفق آن می‌توان از پلتفرمی که شرکت خدمات مسافرتی Winding Tree در سوئیس ارائه کرده است، نام برد که مهمترین بستر ارائه دهنده خدمات رزرو هتل، تهیه بلیت هواپیما، ردیابی چمدان و… از طریق بلاک چین است. در این پلتفرم تمام فعالیت به راحتی و به شکلی کاملا ایمن و شفاف توسط خود مسافر انجام می‌شود.
Modi Host یک پلتفرم ارائه خدمات اقامت در سنگاپور هم یک نمونه موفق دیگر در صنعت گردشگری است که فعالیت خود را بر مبنای بلاک‌چین تعریف کرده و خدمات ویژه‌ای ارائه می‌کند. Modi Host با کمک هوش مصنوعی و فناوری بلاک‌چین تجربه جدیدی برای مشتریان هتل‌ها خلق می‌کند. هدف این پلتفرم افزایش درآمد و ضریب اشغال هتل‌ها و البته رضایت مهمان است. مدیران این پلتفرم می‌گویند با تکیه بر هوش مصنوعی و بهره‌گیری از کلان‌داده‌ها قصد دارند با پلتفرم‌های مشابه از قبیل Airbnb رقابت کنند.
CheapAir یکی از شرکت‌های خدمات مسافرتی است که از سال ۲۰۱۳ بیت‌کوین را وارد سیستم پرداخت خود کرد. این شرکت از خدمات یک شرکت پردازنده برای تبدیل بیت کوین به دلار استفاده می‌کرد، اما با توجه به هزینه بالای این خدمات، فناوری تبادل ارزی مخصوص خود را طراحی کرد. بنیان‌گذار و مدیرعامل این شرکت درباره مشکلات استفاده از رمزارز در صنعت گردشگری گفته است: «بزرگ‌ترین چالش استفاده از ارزهای رمزنگاری شده، امتناع شرکت‌ها از پذیرش و استفاده گسترده از این دسته از ارزها در صنعت گردشگری است»
نمونه‌های موفق جهانی در این زمینه بسیارند، اما در همسایگی ایران هم می‌توان از دبی که مدتهاست تبلیغات گسترده‌ای برای صنعت گردشگری خود آغاز کرده است، نام برد. دبی سالها پیش در راستای هدف تبدیل شدن به اولین مقصد گردشگری در دنیا، اعلام کرد: «با استفاده از فن‌آوری بلاک‌چین به عنوان بخشی از طرح X10 یک بازار مجازی گردشگری تجاری راه‌اندازی می‌کند تا دبی ۱۰ سال جلوتر از دیگر شهرهای جهان قرار گیرد» بر اساس همین اظهارات «برنامه بازار توریسم دبی قصد دارد یک کانال توزیع در دو سال آینده طراحی کند تا با کمک فناوری بلاک‌چین، تمام نهادهای جهانی گردشگری که در برنامه‌ریزی سفر سهیم هستند، به یکدیگر متصل ‌شوند و به اطلاعات جاذبه‌های گردشگری دبی دسترسی داشته باشند»
آینده بلاک‌چینی گردشگری
با وجود ابهامات بسیار و تصوری که از پیچیدگی‌های موجود در فناوری‌های نو در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد، دور نیست که علاوه بر استقبال از بلاک‌چین‌ در بخش خدمات گردشگری، در این صنعت شاهد توسعه NFT و توکن باشیم. چندی پیش «LynKey» که پلتفرمی برای ارائه خدمات مربوط به استراحت‌گاه‌های لوکس و هوشمند است و فعالیت خود را مبتنی بر فناوری بلاک‌چین تعریف کرده، اعلام کرد پروژه خود برای توکن‌سازی را آغاز کرده است.
ورود بلاک‌چین به گردشگری هنوز محدودیت و خط قرمزی ندارد. هر چند برخی فعالان محیط زیست نگرانی‌هایی بابت تبعات محیط زیستی رمز ارزها دارند، اما بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید رمز‌ارزها راهکاری است که پیش روی صنعت ماینینگ قرار دارد. البته آثار و تبعات محیط زیستی گردشگری به این یک مورد خلاصه نمی‌شود، اما می‌توان با کمک تفاهمنامه‌های بین‌المللی آثار سوء محیط زیستی این فعالیت‌ها را به حداقل رساند و استفاده از فناوری‌ در گردشگری را به شکلی پایدار و با توجه به ملاحظات محیط زیستی تجربه کرد.