فرمان بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها سرانجام صادر شد. با دستور رئیس جمهوری از ابتدای آذرماه مراکز آموزشی پس از حدود 2 سال تعطیلی بازگشایی می‌شوند. کرونا اما در ایران کارشناسان درباره احتمال بروز موج ششم کرونا هشدار می‌دهند. تعداد مراجعان سرپایی افزایش یافته و تعداد بیماران هم روزانه در حال افزایش است. کارشناسان با اتکا به همین آمار و ارقام‌ها، از عجله دولت برای بازگشت دانشجویان و دانش آموزان به دانشگاه‌ها و مدارس انتقاد می کنند. فرصت مناسب از دید آنان برای تحقق این هدف، حداقل بهمن ماه است اما رئیس دولت سیزدهم در موضعی متفاوت با موضع وزیر بهداشت و درمان بر بازگشایی مراکز آموزشی از ابتدای آذرماه سخن می‌گوید.

مهر‌ماه بود که وزیر بهداشت و درمان دولت سیزدهم به یکباره همه گفته‌های گذشته خود و سایر مسئولان دولتی را پس گرفت. بهرام عین‌اللهی در شرایطی 27 مهر اعلام کرد که روند واکسیناسیون در ایران به کندی صورت می‌گیرد و میزان واکسن های وارداتی به ایران کافی نیست، که پیش‌تر از جشن واکسیناسیون در ایران گفته بود و بر لزوم کاهش محدودیت‌های کرونایی تاکید کرده بود. او آن روز همچنین اعلام کرد که پیک ششم کرونا در ایران قطعی است. همین اظهارنظر کافی بود تا اظهارات سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس دولت برای مدتی هم که شده رنگ و بوی متفاوتی به خود بگیرد. رئیس جمهوری که تا پیش از اظهارات وزیر بهداشت از لزوم لغو محدودیت‌های کرونایی و اعمال محدودیت‌های هوشمند سخن می‌گفت، ناگاه منتقد سهل انگاری‌ها در مدیریت کرونا شد. تغییر لحن مسئولان دولتی آنقدر محسوس بود که ایرانیان را به مدیریت بهتر کرونا امیدوار کند ولی آمار واردات واکسن که بالا رفت، دوباره همه چیز عوض شد. عین‌اللهی این روزها بیشتر سکوت اختیار می‌کند ولی رئیسی دیروز رسما فرمان بازگشایی مدارس در آذر‌ماه را صادر کند تا ناظران بیش از پیش نگران شیوه مدیریت کرونا در ایران باشند.
فرمان به وقت آبان
رئیس دولت سیزدهم دیروز مطابق رسم معمول شنبه‌ها در جمع اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا حاضر شد. او در جریان این نشست در حالی به مساله بازگشایی مدارس اشاره کرد و گفت: «با توجه به انجام واکسیناسیون دانش آموزان بالای ۱۲ سال و دانشجویان، از اوایل آذرماه می‌توان برای بازگشایی مراکز آموزشی با رعایت شیوه نامه های بهداشتی اقدام کرد» که خود پیشتر بر دوری از تجمعات برای حفظ سلامت جامعه تاکید کرده بود. رئیسی گفته است: «در مسیر مقابله و غلبه بر بیماری کرونا، حساس بودن نسبت به رعایت موارد بهداشتی ضرورت اجتناب ناپذیر است. همچنان باید از اجتماعات و هر آنچه امکان ابتلاء به بیماری را افزایش می‌دهد، دوری کرد.» اینکه با بازگشایی دانشگاه ها، دانشجویان چطور قرار است از تجمعات درون دانشگاه و شلوغی وسایل حمل و نقل عمومی دوری کنند، مساله ای است بدون پاسخ مشخص از سوی مسئولان ستاد مقابله با کرونا. در میان این کش و قوس‌ها، همین یک جمله نگاه خوش‌بینانه دولت را به مدیریت کرونا عیان می‌کند: «با مجموعه اقدامات پیشگیرانه و مناسبی که از طریق دستگاه‌های مربوطه بویژه بهداشت و درمان در پیش گرفته شده است امیدواریم از موج بعدی جلوگیری و از سلامت مردم بطور موثر صیانت شود.» احتمالا منظور رئیسی از «اقدامات پیشگیرانه»، واکسیناسیون در ایران است. اما این روزها تعداد متقاضیان واکسیناسیون به شدت کاهش یافته است.
صبر کنید!
اظهارات رئیسی بیش از آنکه در میان افکار عمومی و کارشناسان حامی داشته باشد، منتقد داشت. اصولگرایان فعال در شبکه‌های اجتماعی هم چندان حاضر به حمایت از دستور رئیسی برای بازگشایی مدارس در آذرماه نشدند اگرچه انتقاد خاصی هم نکردند. فعالان مستقل‌تر یکی پس از دیگری به انتقاد از نوع نگاه دولت به مقوله کرونا پرداختند. پیام طبرسی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا یکی از این افراد بود. او در اظهاراتی که از صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش می شد، کاهش پروتکل‌ها در ایران را منوط به واکسیناسیون 85 درصد جامعه کرد و گفت: «واکسن به طور قطع در کاهش شدت بیماری موثر است اما جلوی ابتلا را نمی‌گیرد بنابراین تا زمانی که حداقل 85 درصد جامعه 2 دز واکنش خود را دریافت نکرده باشند، خبری از ایمنی جمعی نیست و رعایت پروتکل هایی چون ممنوعیت حضور در فضاهای بسته و رعایت فاصله گذاری اجتماعی الزامی است چرا که ساده انگاری تاوان بدی دارد.» او در بخش دیگری از اظهاراتش از مقوله بازگشایی مدارس در آذرماه انتقاد کرد و گفت: «بچه‌ها گروهی بودند که اصطلاحا در طول این مدت در حباب قرار داشتند. یعنی در منازل بودند. به محض بازگشایی مدارس و حضورشان در مدرسه، دیگر نمی‌توان جلوی انتقال بیماری را گرفت. این بچه‌ها بیماری را به خانواده‌های خود هم منتقل خواهند کرد و این یعنی دوباره شیوعی گسترده. از این رو باید بازگشایی مدارس با آرامش بیشتری صورت بگیرد. این همه صبر کردیم، یکی دو ماه دیگر هم صبر کنیم و مثلا از بهمن‌ماه مدارس بازگشایی شود. فراموش نکنید بسیاری از مدارس ما تهویه مناسب ندارند، در شرایط فعلی هم به علت سرما امکان استفاده از تهویه طبیعی هم وجود ندارد بنابراین باید رعایت کنیم تا دوباره شاهد موج جدیدی از بیماری نباشیم.»
مهرداد وویس کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم به خبرگزاری ایسنا گفته است: «به نظر اینجانب اصرار بر بازگشایی سراسری مدارس با شرایط کشور همخوانی ندارد، به هر شکل ما باید به یک ایمنی قابل قبولی دست پیدا کنیم، یعنی باید در آمار مبتلایان و فوتی ها به یک جایگاهی برسیم که خبر از ایمنی جمعی داشته باشد، آن زمان می‌توان گفت کشور ایمن شده و می‌توانیم با رعایت پروتکل ها شاهد بازگشایی گسترده مدارس باشیم.»
تاکید کارشناسان بر تداوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایطی صورت می‌گیرد که مطابق آمار وزارت بهداشت، جامعه بیش از پیش به سمت بی توجهی به پروتکل ها حرکت می‌کند. علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا استان تهران در همین راستا در اظهاراتی که خبرگزاری تسنیم آن را منتشر کرده، گفته است: «بر اساس بازدیدهای میدانی، میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در نقاط مختلف تهران متفاوت و از 48 درصد تا 66 درصد متغیر است.» پیش از این میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تهران بیش از 70 درصد بود. ناظران یکی از دلایل کاهش رعایت پروتکل های کرونا در ایران را تاکید مسئولان دولتی بر بازگشایی مدارس، لغو محدودیت‌ها و بازگشت به روند عادی زندگی می دانند. اقدامی که البته در نتیجه اتکای آنان به آمار واکسیناسیون صورت می‌گیرد حال آنکه آمار واکسیناسیون به تفکیک استان‌ها در ایران نیز چندان خوشایند نیست.
فارس بهترین، بلوچستان بدترین
«صندلی‌های خالی مراکز واکسیناسیون»، این عنوانی است که چندی پیش یکی از خبرگزاری‌ها برای گزارش تصویری از مراکز واکسیناسیون انتخاب کرده بود. گزارشی که در آن به خوبی بی میلی مردم به واکسن مشهود بود. آمار و ارقام اعلام شده توسط وزارت بهداشت هم موید این واقعیت است. براساس آمار تفکیکی ارائه شده، استان فارس بهترین استان از لحاظ واکسیناسیون است. در این استان، 56 درصد جمعیت بالای 12 سال، 2 دز واکسن خود را دریافت کرده اند و 81 درصد افراد هم یک دز واکسن گرفته اند. در تهران هم آمار چندان بد نیست، 50 درصد جمعیت بالای 12 سال 2 دز واکسن و 77 درصد یک دز واکسن دریافت کرده اند. اوضاع در شهرهای مذهبی اما چندان تعریفی ندارد. در قم فقط 33 درصد جمعیت بالای 12 سال 2 دز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند حال آنکه این استان پیش از سایر استان های ایران محدودیت های سنی برای دریافت واکسن را لغو کرده بود. در مشهد هم اوضاع چندان تعریفی نیست. در خراسان‌رضوی تا امروز فقط 41 درصد افراد 2 دز واکسن خود را دریافت کرده اند. سیستان‌و بلوچستان اما در این میان بدترین آمار را دارد. در این استان فقط 26 درصد افراد 2 دز واکسن خود را دریافت کرده‌اند. همه این آمار در کنار هم یعنی ایران را دستیابی به ایمنی جمعی و واکسیناسیون کامل 85 درصد جمعیت خود، راه به نسبت طولانی در پیش دارد. راهی که با وجود مخالفان واکسن طولانی‌تر هم خواهد شد. مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت مجلس از مخالفان واکسن انتقاد کرده است. او از «شل کن، سفت کن»های دولتی هم انتقاد کرده و نوشته است: «تصمیم‌های کلان در مدیریت کرونا از همان ابتدا اشکالات مهمی داشت. مثل قرنطینه نکردن و جدی نگرفتن موضوع. بعد هم شل‌کن سفت کن در اجرای قرنطینه. آزاد بودن مسافرت با اتوبوس‌ها و هواپیماها و ممنوعیت تردد خودروهای شخصی.» این «شل کن، سفت کن»ها به تعبیر پزشکیان، از قرار معلوم همچنان ادامه دارد.