درباره خشکیدگی و احیای دریاچه ارومیه
۲۰ شهریور ۱۴۰۰، ۲۱:۳۳
روز جمعه 19 شهریور انتشار تصویر ماهوارهای چین از دریاچه خشک شده ارومیه و رنگ قرمز آب آن به دلیل گسترش رشد جلبکهای قرمز در پی کاهش سطح آب دریاچه و افزایش میزان نمک آن، منظرهای بسیار غمانگیز به نمایش گذاشت. با کاهش وسعت دریاچه، پوشش گیاهی از بین رفت و استراحتگاههای پر رفت و آمد کنار دریاچه به شهر ارواح تبدیل شد. نگرانیهای محیط زیستی در مورد سرنوشت دریاچه ارومیه ممکن است بسیار شبیه سرنوشت دریای آرال باشد که در آن برداشت آب برای استفاده انسان همزمان با افزایش خشکسالی بسیار افزایش یافت. دریاچه ارومیه بزرگترین تالاب ایران است و زمانی یکی از بزرگترین دریاچههای آب شور جهان بود. این دریاچه اکنون به حدود یک دهم گستره طبیعی خود و به اندازه 5 درصد از حجم تاریخیاش کوچکتر شده است. از طرفی، در اثر خشک شدن دریاچه با بادهای شدید از محدوده آن طوفانهای نمکی و گرد و غبار در منطقه وسیعی در شمال غرب ایران گسترده شده و سلامت تنفسی ساکنان این منطقه را با آسیبهای جدی روبرو میکند.
تا سال 1374، به نظر میرسید دریاچه با وجود بارندگی کم از دهه 1350 تقریباً شرایط مطلوب خود را حفظ کرده است. اما پس از آن، با افزایش تقاضا برای آب، خشکسالی تشدید شد. کشاورزان که نیاز مبرم به آبیاری محصولات خود داشتند، برای جبران کمبود باران به برداشت آبهای زیرزمینی روی آوردند. در نتیجه دریاچه را بیشتر تخلیه و بستر شور آن را نمایان کردند. در یک چرخه مخرب، گسترش کشاورزی به زمینهای بیابانی حاشیهای و به تبع آن به طوفانهای شن افزوده است. طوفانهایی که گرد و غبار همراه با نمک را به زمینهای کشاورزی برگردانده و بهرهوری آنها را کاهش میدهد. در چهل سال گذشته بخش زیادی از تاکستانهای اطراف دریاچه ارومیه به محل کشت سیب و چقندر قند اختصاص یافته است. محصولاتی که نیازمند آب زیادی هستند.
طرحهای آبیاری نوین برای کشت محصولات و سدهای جدید تقریباً در تمام شاخههای دریاچه ایجاد شد. در حال حاضر تقریباً 40 سد عملیاتی در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد. پروژه ساخت بزرگراه در عرض دریاچه در دهه پنجاه طراحی شد ولی شروع ساخت آن به سال 1359 با ایجاد یک جاده 15 کیلومتری به صورت یک خاکریز بر میگردد.
در آبان 1387 با افتتاح 1.5 کیلومتری پل دریاچه ارومیه تکمیل شد.
در 12 مرداد 1391، محمدجواد محمدیزاده، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرد ارمنستان با انتقال آب از این کشور برای مقابله با سقوط بحرانی سطح آب دریاچه ارومیه موافقت کرده است و گفت: «هوای گرم و کمبود بارش، آب دریاچه را به پایینترین سطح خود رسانده است.» طرح دیگری برای انتقال آب از رودخانه ارس، ارائه شده بود، اما این طرح 950 میلیارد تومانی هرگز اجرایی نشد.در تیر ماه 1393، حسن روحانی، برنامهای با هزینه از 500 میلیون دلار را در اولین سال اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه تصویب کرد. از این پول قرار بود برای مدیریت آب، کاهش مصرف آب کشاورزان و احیای محیط زیست استفاده شود. در فروردین 1393، سازمان محیط زیست و برنامه توسعه سازمان ملل متحد طرحی برای نجات دریاچه مصوب کردند که بر اساس آن 225 میلیون دلار در سال اول و 1.3 میلیارد دلار در مجموع، برای احیای این دریاچه بودجه درنظر گرفته شده بود. در سال 1395 سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) و برنامه احیای دریاچه ارومیه توافقنامهای برای اجرای پروژهای با بودجه دولت ژاپن تحت عنوان «برنامه یکپارچه برای مدیریت منابع آب پایدار در حوضه دریاچه ارومیه» امضا کردند. این پروژه یک چارچوب چند رشتهای با چندین حوزه کلیدی مرتبط با هم را در بر میگرفت و اهداف آن عبارت بود از: 1. تهیه یک سامانه حسابرسی پیشرفته آب در کل حوضه دریاچه ارومیه. 2. تهیه یک سامانه مدیریت خشکسالی بر اساس ارزیابی ریسک /آسیب پذیری و پاسخ و آمادگی برای مدیریت بحران در این حوضه. 3 تهیه و اجرای برنامه معیشتی اجتماعی-اقتصادی با جایگزینهای پایدار برای فعالیتهای جاری کشاورزی بالادست دریاچه برای کاهش قابل توجه مصرف آب در عین حفظ درآمد و معیشت جوامع آسیب دیده 4. تهیه و اجرای برنامه یکپارچه مدیریت حوزه آبخیز.سد کانی سیب در نزدیکی پیرانشهر با هدف انتقال آب به میزان سالانه ۶۵۰ تا ۷۵۰ میلیون مترمکعب به دریاچه ارومیه در حال تکمیل است. از خروجی تونل انتقال آب کانیسیب تا دریاچه ارومیه ۴۷ کیلومتر فاصله است. در سال1394، کابینه حسن روحانی، 660 میلیون دلار برای بهبود سامانههای آبیاری و اقدامات برای مقابله با بیابانزایی تصویب کرد.
در شهریور 1397 گروه کاری احیای دریاچه ارومیه اقدام به رشد دو نوع گیاه کرد تا منطقه را از ذرات نمک نجات دهد. بیشتر برنامه بر اصلاح کشاورزی محلی متمرکز شده است که 85 درصد آب ارومیه را مصرف میکند. با اجتناب کشاورزان از کشت محصولاتی مانند هندوانه، مسئولان امیدوارند بدون آسیب رساندن به امنیت غذایی ایران، مصرف را کاهش دهند. با اعمال مجدد شیوههای آبیاری – به ویژه با آبیاری شب هنگام که در آن آب بیشتر در زمین فرو میرود- محصولات سالمتر و کمتر نیازمند آب را تولید کنند.پس از بارندگیها و سیلابهای سال آبی 1398-1397، سطح دریاچه به 2800 کیلومتر مربع -حدود نیمی از سطح ایدهآل تا قبل از سال 1374- رسید. البته با خشکسالی سالهای بعد از سال آبی 97-98، و کاهش مجدد سطح دریاچه، هیچ تضمینی وجود ندارد که طوفانهای شن به زودی پراکنده یا ضعیف شوند.
در پایان باید گفت بازسازی دریاچه یک فرایند است. وضعیت دریاچه ارومیه نتیجه حداقل 20-25 سال توسعه ناپایدار در این حوضه است. احیای آن نیز باید در یک فرآیند طولانی پیگیری شود.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید