در حالی که سازمان حفاظت محیط زیست و کمیته ارزیابی محیط زیستی معتقدند در هر شرایطی نیروگاه بعثت باید به خارج از تهران منتقل شود مسئولان وزارت نیرو بدون توجه به این مساله در حال برنامه‌ریزی برای نوسازی نیروگاه بعثت هستند.آلودگی هوای تهران یا قطعی برق؟ به نظر می‌آید خلاصه صحبت‌های مسئولان به ویژه مسئولان وزارت نیرو در مورد نیروگاه بعثت به این دو گزینه ختم شود. هنوز که تابستان و زمان اوج مصرف برق آغاز نشده است باید میان مخاطرات ناشی از آلودگی‌های محیط زیستی و مشکلات اقتصادی ناشی از قطع برق، تاریکی و تحمل گرما بدون وسایل خنک کننده برقی یکی را انتخاب کرد.
اما ماجرا چیست؟ نیروگاه بعثت در تهران حدود سال 1346 ساخته شده و بیش از 50 سال سن دارد و نه تنها فرسوده بلکه آلاینده هم است. بر اساس گفته سازمان حفاظت محیط زیست این نیروگاه هرساله جزو صنایع آلاینده بوده و باید بازنشسته شود اما مسئولان این نیروگاه و وزارت نیرو به جای بازنشسته کردن این نیروگاه یا تغییر جایگاه آن به فکر نوسازی نیروگاه هستند.
نصب توربین جدید در نیروگاهی که باید تعطیل شود
در حالی که به نظر می‌آمد وزارت نیرو قصد دارد 3 نیروگاه فرسوده تهران یعنی، طرشت، ری و بعثت را که قدیمی تر از 2 نیروگاه دیگر است بازنشسته کند در اسفند سال 1399، نیروگاه بعثت قراردادی برای نصب اولین توربین ملی در این نیروگاه امضا کرد. توربینی که احتمالا آلودگی کمتری دارد اما بدون آلودگی نیست.
محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی در مراسم امضای این قرارداد گفت: با توجه به اینکه امکان بازنشسته کردن نیروگاه بعثت به طور کامل مقدور نبود و مکان دیگری را نیز برای ساخت نداشتیم امیدواریم که سازمان محیط زیست همکاری کند تا مشکلی در اجرای پروژه نیروگاه بعثت ایجاد نشود.
به نظر می‌آید که منظور مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی از «همکاری» سازمان حفاظت محیط زیست این است که نسبت به تعطیلی نیروگاه در تهران سخت گیری نکند و این نیروگاه بتواند به کار خودش ادامه دهد.
این اتفاقات مانند یک چرخه بی پایان شده است، در بخشی از سال که معمولا در زمستان است، آلودگی هوا بحران ایجاد می‌کند، سپس همه به دنبال چرایی اجرا نشدن قانون هوای پاک می‌گردنند، آلاینده‌ها را پیدا می‌کنند و خواستار تعطیلی یا حذف آنها می‌شوند، بعد از آن با گذر از دوره اوج آلودگی، صنایع آلاینده و یا دیگر عوامل خواستار «همکاری» سازمان محیط زیست می‌شوند و دوباره این چرخه تکرار می‌شود.
سازمان حفاظت محیط زیست همکاری می‌کند؟
حمید جلالوندی مدیرکل ارزیابی‌های محیط زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با «پیام‌ما» در مورد این مساله که با نوسازی مشکل آلایندگی نیروگاه بعثت حل می‌شود یا نه، گفت:«تغییر و توسعه نیروگاه بعثت فرآیندی مشمول ارزیابی محیط زیستی است که نیروگاه برای آن یک گزارش ارزیابی زیست محیطی ارسال کرد و در کمیته ارزیابی بررسی شد. در این که نیروگاه باید نوسازی شود هیچ شکی نیست و بی‌شک تغییر تکنولوژی در این نیروگاه باعث کاهش آلودگی می‌شود اما سازمان و کمیته ارزیابی اعتقاد دارد باید این نیروگاه از تهران خارج شود و به شهر دیگری برود.»
در واقع کمیته ارزیابی‌های محیط زیستی تصمیم گرفته است با توجه به آلودگی هوای شهر تهران و حفظ سلامت مردم با وجود اینکه این پروژه از نظر اقتصادی می‌تواند برای وزارت نیرو سنگین و دشوار باشد با تغییر در نیروگاه مخالفت کند و خواهان انتقال نیروگاه به خارج از تهران شود. جلالوندی ادامه داد:«البته بعد از این تصمیم وزارت نیرو گزارشات دیگری تهیه کرد و توضیح داد که امکان جابجایی نیروگاه وجود ندارد اما هنوز کمیته دیگری برای بررسی این گزارش ایجاد نشده است.»
او در پاسخ به این سوال که آیا توربین جدیدی که ساخت ایران است و قرار است در نیروگاه نصب شود هم نیاز به ارزیابی محیط زیستی دارد یا نه؟ گفت:« این توربین کلاس F است و قطعا آلودگی کمتری دارد. این توربین‌ها «لایسنس» دارند و خروجی هایشان مشخص است و کلاس F جزو بهترین‌هاست اما اینکه آیا می‌توانند هر جایی آن را نصب کنند؟ خیر! مکان‌یابی توربین باید ارزیابی محیط زیستی داشته باشد. ما توربین را از نظر تکنولوژی قبول داریم اما استفاده از آن در نیروگاه داخل تهران را قبول نداریم باید به خارج از تهران برود.»
امکان تغییر مکان نیروگاه بعثت
انتقال نیروگاه بعثت به خارج از تهران موضوع جدیدی نیست و پیش از این هم مطرح شده بود. قرار بود نیروگاه بعثت بازنشسته شود و نیروگاه ملی در بویین زهرا ایجاد شود. به گفته وزارت نیرو اقدامات لازم برای عملیاتی شدن آن هم صورت گرفته بود اما در مهرماه سال 99 ، محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی به ایرنا گفت که ایجاد این نیروگاه در بویین‌زهرا نیاز به همکاری مقام‌های استانی داشت که هیچ همکاری انجام نشد به گونه‌ای که حتی زمین مورد‌نیاز هم در اختیار قرار نگرفت، بنابراین قولی که داده شده بود برای ایجاد این نیروگاه در نیمه نخست امسال به دلیل عدم همکاری، با تاخیر روبه‌رو شد.
او اضافه کرده بود که بنابراین تلاش می‌شود کار ایجاد نیروگاه ملی در مکان فعلی نیروگاه بعثت تهران عملیاتی شود و در همین راستا هم قرداد نصب اولین توربین ملی برای این نیروگاه امضا شد و دلایل همکاری نکردن مقامات محلی و نقش آنها در موفق نشدن پروژه‌ای با اهمیت نیروگاه ملی به فراموشی سپرده شد.
برای نوسازی هم پول نیست
در حالی که کمیته ارزیابی محیط زیست هنوز نظر نهایی خود را در مورد نیروگاه بعثت اعلام نکرده است، روز گذشته مسعود شیخ، مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق بعثت از ضرورت نوسازی همین نیروگاه صحبت کرده‌است.
او در مورد دلایل نشدنی بودن تعطیلی بعثت گفته است که احتمالا پیک تابستان ۱۴۰۰ به این دلیل که ممکن است با ایجاد «گشایش اقتصادی» و افزایش مصرف برق، همراه شود بسیار حساس است. شیخ همچنین اظهار کرده است:« سال ۱۳۹۹، سال کم‌بارشی بود، به همین دلیل باید آمادگی حذف برق‌آبی‌ها در پیک تابستان را داشته باشیم. این مسئله وظیفه بسیار خطیری بر عهده نیروگاه‌های حرارتی خواهد گذاشت تا مانند سال‌های گذشته با تامین پیک تابستانی، اجازه وقوع خاموشی و هزینه‌های ناشی از آن را ندهند.»
او در گفته‌هایش اشاره کرده نیروگاه‌های فرسوده بازنشسته نمی‌شوند و باید نوسازی شوند اما در جای دیگر صحبتش اشاره کرده است که کمبود منابع مالی جدی‌ترین مشکلات وزارت نیرو و نیروگاه‌ها است «این موضوع اجازه نمی‌دهد که سرمایه‌گذاری موثر و به‌موقع در حوزه بهینه‌سازی، نوسازی و اورهال نیروگاه‌ها انجام شود.»
اگر چه سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که به دلیل بحران آلودگی هوای تهران حتی نوسازی نیروگاه بعثت هم قابل قبول نیست و باید نیروگاه منتقل شود اما به نظر می‌آید مسئولان وزارت نیرو نه تنها دیگر به فکر بازنشسته کردن این نیروگاه داخل تهران نیستند بلکه حتی از منابع مالی مورد نیاز برای نوسازی هم مطمئن نیستند.