سایت خبری پیام ما آنلاین | هور لب تر کرد، گرد و غبار کم شد

در سال ۹۸ و ۹۹ هیچ روز پرخطری در شاخص کیفی هوای اهواز ثبت نشده است

هور لب تر کرد، گرد و غبار کم شد

شاخص‌های کیفی هوا میان سال ۹۱ تا ۹۹ تغییرات مثبت بسیاری را نشان می‌دهد





هور لب تر کرد، گرد و غبار کم شد

۱۱ بهمن ۱۳۹۹، ۱۰:۵۰

هورالعظیم، نه فقط برای ساکنان شهرهای دشت آزادگان و هویزه که در جوار تالاب زندگی می‌کنند مهم است، که سالیان سال است پرآب بودن هور برای تمام شهرهای جنوبی و حتی مرکزی اهمیت دارد؛ آن‌ها که می‌دانند خشکی تالاب چه گرد‌و‌غباری بلند می‌کند و بی‌آبی آن چه مصیبتی است برای هوا و خاک. هور در این سال‌ها دوره‌های کم‌آبی زیادی را تجربه است. اما آبگیری هورالعظیم یکی از عوامل مهمی است که سبب شده که در سال ۹۸ و ۹۹ هیچ روز پرخطری در شاخص کیفی هوای اهواز ثبت نشود و شاخص‌های کیفی هوا میان سال ۹۱ تا ۹۹ تغییرات مثبت بسیاری را نشان دهد.

وقتی خشکی آغاز شد

اما خشکیدن هورالعظیم از کجا آغاز شد؟ جبار وطن‌فدا، مدیر کل دفتر رودخانه‌های مرزی وزارت نیرو در مقاله‌ای با عنوان «تالاب هورالعظیم از تخریب تا احیاء» شروع گسترده‌تر ماجرا را از دهه ۱۹۸۰ می‌داند. او در بخشی از این مقاله نوشته «این تالاب‌ها که از رودخانه‌های دجله، فرات و کرخه تغذیه می‌شوند، از دهه ۱۹۸۰ در معرض پیامد‌های پروژه‌های سدسازی ترکیه و همچنین اقدامات زهکشی رژیم صدام که با اهداف توسعه کشاورزی، سیاسی و نظامی انجام شد، قرار گرفتند. نتیجه این اقدامات، خشک شدن کامل هورالحمار و هور مرکزی و همچنین حدود ۷۰ درصد از هورالهویزه/هورالعظیم بوده است.» آن‌طور که او می‌گوید تالاب‌های بین‌النهرین از سه تالاب اصلی و مهم هور مرکزی، هورالحمار و هورالهویزه (هورالعظیم) تشکیل شده است که دو تالاب اول کاملا در کشور عراق واقع شده و تالاب هورالهویزه (هورالعظیم) روی مرز ایران و عراق گسترده شده است. هرچند وطن‌فدا اقدامات خارجی را از جمله عوامل بی‌آبی می‌داند اما صادق جنادله، عضو شورای شهر سوسنگرد در اسفند ماه سال ۹۵ یکی از مشکلات بی‌آبی تالاب را استقرار گسترده شرکت‌های نفتی در منطقه دانسته و گفته بود که این شرکت‌ها که تولیدشان در حدود بیست هزار بشکه در روز است از زمان احداث تاسیسات برای استخراج و بهره‌برداری اقدام به خشک کردن هور کردند.
دفتر مقابله با ریزگردهای سازمان محیط‌زیست هم در گزارشی تصاویر ماهواره‌ای را منتشر کرد که از خشک‌شدن و کاهش قابل‌توجه مساحت تالاب بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۷ می‌گفت و این درحالی بود که بررسی داده‌های هواشناسی در همین بازه گویای آن بود که کاهش محسوس بارش یا خشک‌سالی نمی‌تواند علت این خشکی باشد چرا که در این بازه زمانی تغییر محسوسی در بارش‌ها رخ نداده. بر همین اساس نقش مهم تالاب هور‌العظیم در خنثی‌سازی غبار طوفان‌هایی که از صحرای رب‌الخالی به سمت ایران می‌آیند بر اثر خشکیدن این تالاب از بین رفته است و این تالاب نه‌تنها خاصیت مکش خود را ازدست‌داده است بلکه با انباشت نهشته‌های ریزدانه‌ به همراه رسوبات بسیار ریز نمکی کف بستر خود، در هنگام وزش بادهای جنوب غرب به شمال شرق بر وخامت اوضاع ریزگردها در خوزستان می‌افزاید و تعداد وقوع ریزگردها از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۲ پانزده برابر شده است.

بهبود وضع تالاب از سال ۹۵

از سال ۹۲ به بعد تلاش‌ها برای پرآب کردن هور شروع شد تا به این ترتیب بتوان گرد‌و‌غبار را هم کنترل کرد. معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان محیط‌زیست در سال 94 گفته بود شرکت‌های نفتی که در این تالاب پیمانکاری را به عهده گرفته بودند با این شرط ارزیابی زیست محیطی شده بودند که به هیچ عنوان برداشت نفت از این تالاب توسط آن‌ها نباید منجر به خشک شدن هورالعظیم شود اما این اتفاق افتاده. «لذا از همان ابتدای کار با وزارت نفت در خصوص آبگیری هورالعظیم وارد مذاکره شدیم و سرانجام با پیگیری و استمرار توانستیم پیمانکار را مجبور کنیم تا بخشی از دایک‌هایی که بر روی هورالعظیم بسته بودند را باز کرده و آب وارد تالاب هورالعظیم شد. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها ماهانه دو بار یک موج آبی به سمت تالاب هورالعظیم رهاسازی می‌شود که همین امر موجب تداوم آبگیری این تالاب و جلوگیری از خشکیدگی کامل آن می‌شود. حتی اگر تالاب‌ها یک نوبت آبگیری شوند از کانون گرد‌و‌غبار بودن خارج شده و تا حدودی احیا می‌شوند، اما در مورد هورالعظیم قول می‌دهیم که آبگیری مداوم آن را پیگیری کنیم.»
این امر در کنار افزایش بارش‌ها و شروع دوران ترسالی سبب شد وضعیت تالاب به نسبت سال‌های قبل از ۹۲ بهتر شود و ادامه این روند عاملی شد تا محمدجواد اشرفی، مدیرکل جدید حفاظت محیط زیست خوزستان در اولین جلسه کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوا در سال ۹۹ که روز ۱۴ آبان‌ماه در استانداری خوزستان برگزار شد، بگوید: «امروز اولین جلسه اضطرار آلودگی هوا در سال ۹۹ برگزار شد که نشان‌دهنده این است که خوشبختانه در هفت ماه گذشته شرایط اضطرار نداشته‌ایم و بیانگر بهبود کیفیت هوا نسبت به سال‌های ۹۵،۹۶ و ۹۷ است.»
به این ترتیب آبگیری هورالعظیم که از جمله اصلی‌ترین دلایلش افزایش بارش‌ها و سیل سال ۹۸ و هدایت آن به تالاب بود توانست تاثیر گسترده‌ای در کاهش گردو غبار و بهبود آب و هوای خوزستان داشته باشد. تا جایی که علیرضا آذریان، مسئول آزمایشگاه هوای اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان مهرماه سال ۹۸ درباره تاثیر آبگیری تالاب هورالعظیم به عنوان کانون ریزگرد در کاهش گرد‌و‌غبار، به ایرنا گفت: «روند آبگیری این تالاب از سال ۹۵ آغاز شده و از همین زمان کاهش تدریجی گرد‌و‌غبار اتفاق افتاده است.»

آمارها از اهمیت آبگیری هور می‌گوید

بر اساس شاخص کیفی هوای اهواز، تعداد روزهای پاک در سال ۹۱، سه روز بود و این تعداد در سال ۹۷ به ۱۷ روز، در سال ۹۸ به ۱۵ روز و در سال ۹۹ به ۱۶ روز رسید.
این شاخص همچنین تعداد روزهای ناسالم را هم نشان می‌دهد و بر این اساس تعداد روزهایی که در سال ۹۱ هوا ناسالم بوده ۴۱ روز بوده و بیشترین تعداد روزهای ناسالم هم به سال ۹۵ و با تعداد ۵۵ روز ناسالم رسید که این رقم هم با تغییر گسترده‌ای در سال ۹۹ مواجه شد و تعداد روزهایی با هوای ناسالم در این سال با کاهش چشمگیر به ۳ روز رسید.
این در حالی است که تعداد روزهایی که هوا در اهواز خطرناک بوده هم در سال ۹۹ و ۹۸ صفر بوده و هیچ روز خطرناکی در این دو سال وجود نداشته اما در سال ۹۱، ۵۲ روز خطرناک داشتیم که تا پیش از سال ۹۷ تعداد روزهای پرخطر بین ۱۲ تا ۱۵ روز متغیر بود. بر این اساس آبگیری تالاب هورالعظیم تاکنون توانسته اثرات مثبت فراوانی بر شاخص هوا و در نتیجه کاهش گرد‌و‌غبار به همراه داشته باشد.
چنان‌که ضیاالدین شعاعی، مدیر ملی وقت طرح مقابله با ریزگردها با اشاره به آبگیری تالاب هورالعظیم در سال ۹۶ در این باره گفت: «تعداد روزهای آلوده به گردوغبار در خوزستان از سال آبی ۸۵ – ۸۴ تا ۸۹ – ۸۸ افزایش داشته و غلظت پدیده گردوغبار از ۲ هزار و 650 میکروگرم در سال 84 به ۱۰ هزار میکروگرم در مترمکعب در سال اخیر رسیده است. به عبارتی روند غلظت پدیده گردوغبار در این سال‌ها نسبتا صعودی بوده است.»
به گفته او مطابق آمار محیط زیست در سال آبی 95 – 96 ، 27 مورد وقوع پدیده گردوغبار در خوزستان رخ داده که غلظت آن به ۱۰ هزار میکروگرم در مترمکعب می‌رسیده است؛ این میان ۲۵ مورد از این پدیده ناشی از منشا خارجی و تنها دو مورد ناشی از منشا داخلی بوده است. «آنچه واضح است این‌که منشا داخلی پدیده گردوغبار در اهواز، کانون‌های تالاب هورالعظیم و شادگان و .. بود که اکنون کانون هورالعظیم به علت آبگیری حذف شده است.»
آمارهایی از این دست هم درباره پدیده ریزگردها و هم شاخص کیفی هوا دلیلی است تا اهمیت آبگیری و تداوم پرآب ماندن تالاب هورالعظیم بیش از پیش عیان شود. تالابی که خشکی‌ و خشک ماندنش سال‌های بسیاری از زندگی ساکنان استان خوزستان و شهرهای اطرافش را در تیرگی فرو برده است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *