سایت خبری پیام ما آنلاین | جنوب شرق در غبار گم شد

گرد‌و‌غبار به ایرانشهر، کهنوج، زابل، بم و مناطقی از بیرجند... رسید

جنوب شرق در غبار گم شد

یک فعال اجتماعی در کرمان: روز جمعه گرد‌و‌غبار مناطقی در جنوب شرق ایران از جمله ایرانشهر سیستان و بلوچستان، رودان و میناب در هرمزگان، قلعه گنج، رودبار جنوب، کهنوج و منوجان و… در کرمان فرا گرفت





۴ بهمن ۱۳۹۹، ۱۰:۰۵

صدای سرفه‌های ثریا* از دیروز صبح بلند شده. دقیقا از لحظه‌ای که بعد از آخرین شیمی درمانی، وارد کهنوج شد نفسش خس‌خس ‌کرد. به شوهرش گفته بود که انگار یک وزنه سنگین روی قفسه سینه‌اش گذاشتند و با یک دست هم جلوی دهانش را گرفتند. گرد‌و‌خاکی که فضای بهتری جز پرزهای ریه ثریا پیدا نکرده بودند، او و شوهرش را مجاب کردند که از کهنوج فاصله بگیرند و به کرمان بیایند. «300 کیلومتر آن‌طرف‌تر احتمالا خبری از غبار نباشد.» او چیزی از برنامه تازه ستاد ملی گرد‌و‌غبار نشنیده است، همان برنامه‌ای که تا ده سال دیگر قرار است، کلک غبار شهرها را بکند. نقشه‌های پالایش هوای کشور را هم ندیده او فقط غباری را دیده که از توی درز ماشین توی گلویش رفته و مجابش کرده به رفتن.

دیروز ایرانشهر، ریگان، زابل، مناطقی از بیرجند، بم و فهرج روی نقشه پالایش وضعیت آلودگی هوای کشور رنگ سیاهی گرفت. وضعیت خطرناک است و شاخص‌ها بالاتر از عدد 500 ایستاده‌اند. وضعیت خطرناک به صدور اعلامیه منجر شده و درخواست‌هایی که حاکی از عدم خروج مردم از خانه‌هاست. آلاینده شاخص پی ام 10 است. ذرات گرد و غباری که هر از چندگاهی سروکله‌اش در شرق جنوب شرق کشور پیدا می‌شود. دیروز اولین روزی بود که گرد‌و‌غبار در حاشیه جازموریان بلند شد و کشاورزی را به زیر ریگ برد. این را ایمان کهوری یکی از شهروندان و فعالان اجتماعی جازموریان، بخش زهکلوت به «پیام‌ما» می‌گوید. او می‌گوید هنوز علت بلند شدن گرد‌و‌خاک در این منطقه مشخص نیست: «غبار تمام منطقه جنوب را گرفته از رودان تا میناب هرمزگان تا قلعه‌گنج و رودبار جنوب و کهنوج و منوجان و جیرفت و عنبرآباد کرمان.» او می‌گوید در حوضه چاه‌دادخدا در قلعه‌گنج و رمشک و زهکلوت و رودبار جنوب بادهای سردی بلند شده و گرد‌و‌غبار تالاب خشک شده جازموریان را بلند کرده: «ریگ از تالاب بلند شده و بسیاری از محصولات کشاورزی را زیر خود برده.»

تنفس از درون کرت‌ها

گرد‌و‌خاک به قدری به خورد هوا رفته که کشاورزان مجبور شدند از هوای داخل کرت‌ها تنفس کنند، فیلم‌های ارسالی شهروندان به «پیام‌ما» کشاورزانی را نشان می‌دهد که تندباد مجبورشان کرده به کرت‌های بیضی شکل پناه ببرند. کهوری می‌گوید: «این گردوخاک‌ها آسیب‌های فراوان اقتصادی برای کشاورزان و دامداران دارند، دام‌ها اغلب از گیاهانی در منطقه خوراک می‌کنند که پر از غبارند، دام‌ها هم اغلب در فصل شیردهی هستند و به همین خاطر تلف می‌شوند.» همین دو سال پیش بود که 90درصد گله که حدود 400 بزغاله بودند تلف شدند. خاطره تلخی که از ذهن اهالی پاک نمی‌شود: «پارسال البته باران بیشتر بود و تلفات کمتر. امسال هم تا همین الان زمین‌های هندوانه و سیب‌زمینی را به چشم دیدیم که خراب شدند، چرک بینی و سینه در آدم‌ها هم که اثرات همیشگی و طبیعی بعد از گرد‌و‌خاک است.»

بمپور دستگاه سنجش آلایندگی ندارد

چندین کیلومتر آن‌طرف‌تر در حوالی ایرانشهر و بمپور و زابل هم وضعیت سیاه است. خبرها حکایت از وضعیت خطرناک آلودگی هوا و گرد‌و‌خاک دارند. فرهاد آتش‌افروز، عضو شورای شهر ایرانشهر به«پیام‌ما» می‌گوید: که هشدارهایی از زبان سازمان هواشناسی درباره برودت هوا و وضعیت ریزگردها شنیده است. او به وضعیت بمپور هم اشاره می‌کند، شهری که به گفته او دومین کانون بحران ریزگرد است اما دستگاه سنجش پی ام ده ندارد و سیستم هواشناسی خودکاری هم ندارد که بتواند اطلاعات را به مرکز ارسال کند: «تمام منطقه را شن‌های روان تهدید می‌کند در پایین دست جمع می‌شوند و عموما در این منطقه نفس کشیدن دشوار می‌شود.» چند کیلومتر آن‌طرف‌تر از ایرانشهر یعنی در زابل نیز وضع همین است. نوید برهان‌زهی، فعال اجتماعی ایرانشهر نیز در توییتر خود تصویری از زابل منتشر کرده، تصویری از غبار انباشته شده روی شیشه خودرویی که گویی هزار سال است رنگ آب را به خود ندیده است: «طوفان سیستان، حال مردم زابل خوب نیست.»

جریانات محلی مسبب بروز ریزگردها

علت بروز گرد‌و‌غبار هنوز مشخص نشده است، دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد‌و‌غبار، علی محمد طهماسبی‌بیرگانی، علی‌رغم گزارش‌های مردمی و نقاط تیره رنگ روی نقشه هنوز خبری بغرنجی از ریزگردهای تازه نشنیده است اما تخمین‌هایی درباره گردوغبار مشاهده شده در جنوب و جنوب شرق کشور می‌زند: «بیشترین مقدار مناطق غبار‌خیز در شرق است، جبهه جریانی داریم که معمولا به محض این‌که هوا تغییر می‌کند یعنی مثلا در اعتدالین بعد از تغییر فصول، اختلاف فشار بین پایین دست و بالادست که فرسایش بادی در دشت‌ها هست، این جریانات مشاهده می‌شود اما من گزارش بغرنجی درباره این مساله نشنیده‌ام.» او می‌گوید در ایرانشهر جریانی در دشت کاسکین در شمال غربی ایرانشهر و به ویژه بمپور را تحت تاثیر قرار می‌دهد که بالادست آن کوه است و پایین دست دشت، به محض اختلاف با سرعت تغییر دما عکس‌العملی در دشت نشان می‌دهد. او می‌گوید باتوجه به این شناخت از منطقه احتمالا در ایرانشهر و بمپور علت ریزگردها داخلی است: «در چند روز اخیر هوا در چند روز اخیر تغییرات داشته است، بعد از این اتفاقات برخواست هوا از دشت که گرم‌تر است صورت می‌گیرد جریان ایجاد می‌کند و بالاتر می‌رود و غبار ایجاد می‌کند.» به عقیده طهماسبی ریگان و جازموریان و ایرانشهر از منظر ساختار یکسانند: «در ریگان هم ارتفاعات کوه داریم نسبت به دشت ریگان که اختلاف ارتفاع دارند. یقینا این‌ها جریانات داخلی است و جبهه‌ای از خارج این را پدید نیاورده است.»

برنامه‌های ده ساله برای کاهش ریزگرد

کهوری می‌گوید، چند سال دیگر جنوب کرمان دیگر جایی برای زندگی نیست: «کشاورزی تمام می‌شود همان‌طور که الان هم کشاورزان زیادی که می‌شناختم سراغ کار دیگری رفتند.» گرد‌و‌غبار مهمان امروز و دیروز جنوب شرق ایران است، میزبانی ناخوانده‌ای شده. طهماسبی می‌گوید برای بسیاری از شهرها و استان‌های مستعد اقدامات ویژه صورت گرفته: «سال گذشته اعتبارات خوبی به کرمان اختصاص یافت. از نظر وسعت کرمان بالاترین سطح کانون غبارخیز را دارد یعنی حدود 5 و هشت دهم میلیون هکتار. پارسال 85 و نیم میلیارد تومان اعتبار به کرمان اختصاص دادیم، نواقصی هم وجود داشت که تذکراتی دادیم مانند مدیریت دام و حفاظت و قرق دام و مدیریت چرایی زیرا فقط با اعتبارات و اقدامات اجرایی کاری از پیش نمی‌رود.» او می‌گوید برنامه ده ساله‌ای که از سال 1400 تا 1410 آغاز می‌شود، برنامه‌ای در حال تدوین است که تمام دستگاه‌های اجرایی موظف به انجام وظایف و تکالیفی برای مقابله با گردو غبارند: «این‌که چرا تاکنون این اقدام انجام نشده به شناخت بر می‌گردد، ما شناخت و منشایابی مناطق غبارخیز باید کامل می‌شد که این حدود 34 و 6 دهم میلیون هکتار شناسایی شده است. بر مبنای آن یک برنامه میان مدت تهیه شده است که حداکثر تا پایان امسال دستگاه‌ها به تفکیک استان وظایفشان مشخص می‌شود. یکی از مزیت‌های این برنامه مکان محور بودن این برنامه نسبت به اسناد بالادستی است.» دستگاه‌های اندازه‌گیر ذرات غبار آلود هم پرتعداد شدند، بیش از 60 دستگاه خریداری شده و به مناطق غبارخیز رفته. طهماسبی می‌گوید این دستگاه‌ها نیاز به مراقبت و نگهداری و امکاناتی نظیر اینترنت دارند و به همین دلیل در بعضی نقاط مانند بمپور چنین اقدامی صورت نگرفته است. او می‌گوید: اعتبارات اجازه خرید دستگاه و تجهیز همه شهرها را نمی‌دهد و از طرفی دیگر بمپور هم نزدیک به ایرانشهر بوده، ایرانشهر هم مجهز به دستگاه است. ثریا باید به کرمان رسیده باشد، جایی که ذرات گرد‌و‌غبار کمتر توی ریه‌ حساسش فرو می‌روند، آخرین رنگ شهرهای جنوبی و جنوب شرقی در نقشه قرمز پررنگ است، شاخص از 500 اندکی عقب نشینی کرده اما شرایط همچنان خطرناک است.
*ثریا نام مستعار است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *