بیم و امید تالاب گاوخونی در گیرودار مرگ و زندگی

 تالاب گاوخونی دوباره نفس می‌زند و پرنده‌های مهاجر بر لکه‌های آبی‌اش فرود آمدند، معلوم نیست با تناوب جریان آب زاینده‌رود، چه سرنوشتی در انتظار این تالاب و زیستمندانش باشد،حقابه‌های وعده داده شده در بهار امسال عملی نشده است و پسابی هم که در نیمه خرداد راهی تالاب می‌شد فقط پس از گذشت چند روز قطع شد. تالاب و حواصیل ها هنوز منتظر جریان آب هستند؛ آبی که شاید بیاید و شاید هم نه!

سال‌ها بود که تالاب گاوخونی  تن به آب نساییده بود، بالنده‌ها و مهمان‌های دیرین گاوخونی کم‌کم راهشان را به تالاب گم کرده بودند اما سالی که گذشت روزهای  خوش تالاب بود. گاوخونی تشنه، لبی تر کرد و نفسی تازه کشید. فلامینگوها باز راه آبگیر فلات مرکزی ایران را بازیافتند و اردیبهشت و نیمه‌های خرداد را مهمان لکه‌های آبی آن بودند.

فلامینگوها مثل سابق با آمدن فصل گرما بال‌هایشان را رو به سوی عرصه‌های شمالی باز می‌کنند. با اینکه اردیبهشت در تالاب گاوخونی فرود آمدند اما معلوم نیست تا چه اندازه شرایط آبی تالاب  را برای زادآوری مهیا دیده‌اند. مسئولان محیط زیست می‌گویند فلامینگوها در گاوخونی به زادآوری هم رسیدند اما تلخ اینکه با این شرایط کم آبی و قطع و وصل شدن آب و تابستان گرمی که پیش روست سرنوشت تالاب و زیستمندانش چه خواهد شد؟!

 با رسیدن تیرماه، باز خشکی و باز گرمای طاقت فرسا با احتمال نیامدن آب، عرصه را بیشتر از پیش برای تالاب گاوخونی تنگ می‌کند. سرنوشت نامعلوم تالاب و زیستمندان آن در گرو تصیمات پرتنش آب است؛  آبی که باید همه را و بیشتر از همه کشاورزان را راضی کند. گرچه امسال حق آبه چندانی به  گاوخونی نرسید اما همان میزان پسابی هم که از ۱۵ خرداد روانه تالاب می‌شد به دلایل نامعلوم  قطع شد تا در روزهای آینده در این ‌باره تصمیمگیری دوباره شود. رضا خلیلی ورزنه یکی از فعالان محیط زیست که از نزدیک تالاب گاوخونی را رصد کرده است به ایرنا درباره وضعیت این روزهای گاوخونی گفت: این دو سال اخیر به دلیل بارندگی‌ها و دریافت مقداری از حق آبه‌ها  وضعیت تالاب گاوخونی بهتر بود. در این فصل اما تا یک ماه دیگر گاوخونی کامل خشک می‌شود چون گرمای هوا تبخیر را افزایش می‌دهد  و آبی هم که در سطح تالاب وجود دارد به سرعت کم می‌شود.

آن طور که خلیلی به خبرنگار ایرنا گفت هفته گذشته یعنی در اوایل تیرماه  با اعتراض کشاورزهایی که در بخش جلگه، گلرنگ کاشته بودند رهاسازی آب به تالاب قطع شد. آبی که به گفته این فعال محیط زیست بیشتر پساب بود و حالا همین پساب هم که زهاب پایین دست بود قطع شده است.

خلیلی معتقد است که دوره‌های خاصی یا برنامه مدونی  برای اختصاص دادن حقابه‌های زیست محیطی  مشخص نشد و برای این موضوع اهمیت چندانی قائل نیستند. کشاورزی و امرار و معاش مردم در اولویت است ولی در دوسال اخیر هر وقت آب کشارزی قطع شد مقدار آبی که پشت سد رودشتین ذخیره بود برای گاوخونی می‌آمد؛ آبی که خیلی هم دوام و پایداری ندارد. حسین اکبری سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان نیز با اشاره به میانگین پسابی که در سال‌های گذشته به تالاب بین المللی گاوخونی وارد شده است گفت: پس از سالیان متمادی عدم اختصاص حقابه و خشکی  تالاب گاوخونی، در نیمه دوم سال ۹۸ چهار بار به صورت چند روزه و موقت از سد رودشتین رهاسازی آب به تالاب گاوخونی انجام شد.

به گفته اکبری پیش از این در سالهای گذشته آبرسانی به تالاب گاوخونی انجام نشد و  با پیگیری‌های جدی در سطوح مختلف استانی و ملی در نیمه دوم سال گذشته حدود ۴۱ میلیون مترمکعب آب و پساب وارد  تالاب گاوخونی شد. اما پیش‌بینی‌ها آن‌طور که انتظار می‌رفت عملی نشد و بررغم  اینکه در سال آبی ۹۷-۹۸ در سرشاخه های زاینده رود از جمله ایستگاه سنجش چلگرد بارشهای کم سابقه ۲۱۴۰ میلی متری ثبت شد و حتی آب در سطح رودخانه برای مصارف کشاورزی تا سد رودشتین و تا نیمه دوم خرداد هم جریان داشت ولی در فروردین و اردیبهشت ماه رهاسازی آب به طرف تالاب گاوخونی انجام نشد.