سایت خبری پیام ما آنلاین | تاق علی؛ یادگار دوران مهرپرستی کرمانیان

تاق علی؛ یادگار دوران مهرپرستی کرمانیان





۱۹ دی ۱۳۹۴، ۲۳:۰۵

تاق علی؛ یادگار دوران مهرپرستی کرمانیان
تاق علی یا طاق علی نام تاقی است واقع در کوه کم ارتفاع شرق شهر کرمان. در داخل این تاق که هلالی با رنگ سفید نقاشی شده «یا علی» نوشته شده‌است. رنگ« یا علی» در قدیم سفید رنگ بوده اما اخیراً در رنگ آن دستکاری شده‌است. نوشته آن قدر بزرگ است که از مسافت‌های دور قابل شناسایی است. علاقه‌مندان به کوهنوردی در کرمان از قدیم به صعود به این کوه و رسیدن به تاق علی علاقه‌مند بوده‌اند. صخره‌های واقع در مسیر این تاق بسیار صاف و صیقلی است و صعود را بسیار دشوار می‌کند.
ایرانیان باستان، مهرپرست بودند. آنها پرستشگاه های ویژه داشتند. یکی از آن ها در کرمان است. در آن زمان از صخره‌های سخت، گنبدی را برای مراسم آیینی به شکل یک استوانه بزرگ مانند منشور کوروش مانند چشم بزرگی به اندازه ۷۰ متر تراشیدند.
این سنگ‌ نگاره تندیسی از سایه انسان‌نما است که در طاق‌نمای صخره‌ای این کوه‌ها به چشم می‌خورد و به ظاهر پرستش‌گاهی بزرگ در پایتخت کشوری باستانی بوده است که امروزه مردم کرمان از آن با عنوان تاق «یا علی» یاد می‌کنند.
با تحقیقات صورت گرفته یک پژوهشگر کرمانی مشخص شد که در دو نوبت از سال سایه این صخره‌ها به شکل نیمرخ یک انسان در می‌آید که طبق نظریات کارشناسان بر طبق آثار مکتوب زمان قدیم این سایه انسان‌نما مربوط به آیین مهر یا میتراییسم است.
مهرپرستی بر پایه پرستش میترا «در پارسی میانه مهر نام دارد» خدای خورشید و عدالت در دوران پیش از آیین زرتشت نهادینه شد، ایرانیان پیش از زرتشت دینی چندخدایی داشتند که میترا گرانقدرترین خدای آنها به حساب می‌آمد.
میترا از دل سنگ درون غاری به دنیا می‌آید که برخی زاده شدن مهر از درون سنگ را استعاره از فروغ ناشی از برخورد دو سنگ به هم می‌دانند.
ناصر شجاعی، پژوهشگر آثار باستانی در خصوص شرح اکتشافاتش در کرمان می‌گوید:«در حومه شهر کرمان قبرستانی وجود دارد که همجوار کوه‌های شرقی کرمان بوده و نام باستانی آن شیوشگان است و اثر سنگی دست کند عظیمی در دل صخره‌های آن حک شده است.»
وی ادامه می‌دهد:«بنده از سال ها قبل دست کند مذکور را مورد کنکاش قرار دادم و با سایر دست کندهای مشابه در ایران مورد مقایسه قرار دادم، این دست کند بزرگتر از یک زمین فوتبال است و در صخره رو به روی آن هم آثار ظریف‌تری وجود دارد که به صورت نقش برجسته صخره‌ای و دست کند نمایان است و بنده مطالعاتم را در حوزه‌های میدانی، مکتوب و سایر منابع به انجام رساندم.»
شجاعی ادامه می‌دهد:«این آثار بسیار رمزگونه بنا شده‌اند و جهت رمزگشایی این آثار باستانی از اساتید حوزه‌های باستان شناسی، ادبیات کهن ایرانی، نجوم، اسطوره شناسی، زمین شناسی، هنر(انیمیشن، گرافیک، نقاشی، مجسمه‌سازی، ریاضی، معماری و فلسفه سود بردم و توانستم راز بزرگی را که در ورای سازه نیم گنبدی وجود دارد، رمز‌گشایی کنم.»
این پژوهشگر آثار باستانی می‌افزاید:«این آثار که از هاله تقدس گونه‌ای از سایه تشکیل شده است، نشانگر تمدن پیشرفته‌ای از یک قوم هوشمند در عصر باستان را گواهی می‌دهد و طبق نظریه برخی کارشناسان قدمت این آثار مربوط به ۱۲ هزار سال قبل تخمین زده می‌شود که این تصویر سایه‌ای شکل در دو موسم از سال در وسط ظهر کامل می‌شود و مانند یک ساعت آفتابی کاملاً دقیق عمل می‌کند.»
گفتنی است آثار به دست آمده در منطقه شهداد کرمان گواه آن است که مردم این سرزمین در ابتدا خدایانی را پرستش می‌کردند که هریک از آنان به نوعی در سرنوشت بشر دخالت داشته‌اند و تاکنون دو نوع از خدایانی که هر دو نیز مؤنث بودند، در این زمینه شناسایی شده‌اند. یکی از این خدابانوها، الهه کشاورزی و فراوانی است که احتمالاً همان «اینانا»؛ خدابانوی نیکوکاری عیلامیان و سومریان است. نقش این خدا بر روی یکی از مهرهای استوانه‌ای به صورت بانویی نشان داده شده است که بر روی زمین نشسته و نُه شاخه گندم (سنبله) به صورت نُه شعاع از بدنش روییده است. خدابانوی دیگر خدایی است که حامی حیوانات و نگهدارنده و زیادکننده آنان به شمار می‌رود و نشانه آن شاخ یا کلاه شاخداری است که بر سر دارد. سومین خدایی که می‌توان از آن نام برد خدای باران است که هنوز نام وی مشخص نشده؛ اما نقش او بر روی صفحه فلزی در حالی که گروهی از انسان‌ها و جانوران اهلی و وحشی از او طلب آب می‌کنند وجود دارد. به طور قطع برای هریک از این خدایان، نیایشگاه‌های ویژه‌ای وجود داشته و ارباب مذهب نیز برای امور مذهبی در آن به کار می‌پرداختند.
در دوره‌های بعد آیین مهرپرستی جایگزین پرستش خدایان متعدد شد. قبرستان کشف شده در عباس‌آباد نوق علیا واقع در شهرستان رفسنجان نشانگر گسترش آیین مهرپرستی در این استان است.
قبرهای این گورستان همگی رو به خورشید بوده و مربوط به دوران قبل از ظهور دین زرتشت در این منطقه می‌باشد. پس از آیین مهرپرستی، آیین مزدایی ظهور کرد و بین پیروان این دو مذهب اختلاف عقیده آشکار شد؛ اما آیین مزدایی نتوانست پیروان زیادی را به خود جلب کند. بنابر روایات ایرانی پس از آیین مزدایی و چند سده قبل از میلاد مسیح در ایران پیامبری ظهور کرد که او را «زراتوشتر» می‌خواندند. بنابراین دین ملی ایرانیان پیش از اسلام متأثر از نام وی،«زرتشتی» نام گرفت. آیین زرتشت همانند دیگر ادیان الهی بر اساس یکتاپرستی پایه‌ریزی شده و یکی از مظاهر پرارج معنوی ایران است. این آیین از روزگار مادها تا انقراض دولت ساسانی از ادیان زنده ایرانیان به شمار می‌رفت. در کرمان نیز این آیین از رایج‌ترین و پایدارترین آیین‌ها به شمار می‌رفته است و حتی بعد از ظهور اسلام و فتح کرمان در حدود سال 24 هجری قمری، تا دوره حکومت عمر بن عبدالعزیز در بسیاری از آتشکده‌های زرتشتیان که به آن «مجوسیه» می‌گفتند، آتش مقدس افروخته می‌شد.
زمانی که کرمان به دستور عمر بن الخطاب فتح گردید (در سال 24 هجری قمری)، یک نفر از اعراب در کرمان باقی ماند تا کسانی که به دین اسلام گرایش پیدا می‌کنند را راهنمایی نماید اما در این زمان عده زیادی به دین اسلام نگرویدند. در سال 31 هجری قمری، عبدالله بن عامر از سوی عثمان مأمور فتح کرمان و گرفتن جزیه عقب‌مانده شد.
در این سال مردم کرمان جزیه عقب مانده را پرداختند و عده زیادی نیز به دین اسلام روی آوردند. مسلمانان در کرمان در آغاز پذیرش اسلام پیرو مذهب اهل سنت بوند و با شکل‌گیری مذاهب فقهی، مسلمانان کرمان پیرو مذهب حنفی و شافعی شدند. شافعیان در دستگاه حکومت ترکان خانم (جانشین قطب‌الدین) جایگاه ویژه‌ای داشتند. آنان دارای مدرسه علمیه بودند و جلال‌الدین سمعانی از علمای بزرگ مذهب شافعی در آن شهر دارای مقام قضاوت بود. در زمان طاهریان مردم کرمان به مذهب شیعه روی آوردند.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *