جان دوباره در کالبد تالاب شور گلپایگان

معاونت حفاظت محیط زیست استان اصفهان: امسال به دلیل مسدود کردن برخی زهکش ها و وقوع بارش‌های مطلوب، تالاب شور پس از حدود چهل سال جان گرفت.

اخیرا سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان از جان گرفتن تالاب شور گلپایگان پس از حدود چهل سال خبر داده و گفته است زهکشی اطراف این تالاب با هدف توسعه کشاورزی، سبب خشک شدن و ایجاد پدیده گردوغبار در این منطقه شده بود. آنطور که حسین اکبری به ایمنا گفته، هماکنون در راستای احیای تالاب شور گلپایگان دو پروژه اجرایی و پژوهشی در حال پیگیری است؛ بهطوری که طرح احیای این تالاب که زیرمجموعه برنامه کنترل عرصههای منشا گردوغبار در استان است، سال گذشته تامین اعتبار شد و اقدامات خوبی در این راستا صورت گرفته است. به گفته وی درخصوص پروژههای پژوهشی احیای تالاب شور دو طرح مطالعاتی برای تعیین نیاز آبی و احیا با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه زنجان در دستور کار است که راهکارهای احیا را بررسی و حداقل نیاز آبی (حقابه) این تالاب را براساس پیشینه تاریخی و شرایط زیستی و پایداری منطقه مشخص میکند. آنطور که این کارشناس نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان میگوید، برای تقویت پوشش گیاهی و حفظ رطوبت خاک در برخی از بخشهای این تالاب هشت هزار هکتاری نهالکاری و بخشی از زهکشیهای قدیمی مسدود شده است. اکبری در ادامه میگوید بیش از 30 سال پیش با هدف توسعه کشاورزی در این منطقه، سطح گستردهای از اراضی اطراف تالاب شور زهکشی شده بود که به مرور سبب از بین رفتن رطوبت و در نهایت خشکیدن این تالاب شد.

به گفته وی طی سالها با وجود بارندگی و یا وقوع جریانهای سیلابی در این منطقه، زهکشها مانع از حفظ رطوبت در بستر این تالاب بودند، به طوری که زهکشی اطراف تالاب گلپایگان برای توسعه  کشاورزی سبب خشک شدن تالاب و ایجاد پدیده گرد و غبار شده بود اما امسال به دلیل مسدود کردن برخی از این زهکشها و همچنین بارشهای مطلوب سال آبی جاری در آن منطقه،  تالاب شور پس از حدود چهار دهه جانی دوباره گرفت.

تعیین حقابه زیست محیطی تالاب شور

آنطور که سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان میگوید پوشش گیاهی بستر تالاب به خوبی تقویت شده چراکه با مدیریت و ساماندهی زهکشها آب در بستر تالاب میماند و سبب تقویت سفرههای زیرزمینی و لایههای خاک میشود و در نتیجه از ایجاد کانون گرد و غبار نیز جلوگیری میکند. به گفته اکبری این دو پروژه اجرایی و پژوهشی برای احیای تالاب شور در دستور کار است و در صورت تامین اعتبار در آینده نیز ادامه خواهد داشت. این مقام مسوول در ادامه تصریح میکند بیش از ۹۰ درصد طرح مطالعاتی برای تعیین نیاز آبی این تالاب انجام شده است اما در حال حاضر به طور قطعی نمی توان عددی برای آن ارائه کرد اما در آیندهای نزدیک میزان حقابه زیست محیطی این تالاب نیز تعیین و اعلام میشود. آن طور که این مقام مسوول میگوید، در راستای احیای تالاب شور گلپایگان تلاشها و اقدامات موثری شده است، بهطوری که به ثمر رسیدن طرحهای مطالعاتی، نقشه راه و مقدمهای برای احیای تالاب شور خواهد بود.

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در حالی صحبت از احیای تالاب شور گلپایگان با استفاده از طرحهای مطالعاتی میکند که استاندار اصفهان اواخر اردیبهشتماه گذشته از راهاندازی پنل خورشیدی در این تالاب به دلیل نبود وجود آب داده بود. عباس رضایی گفته بود به دلیل اینکه در تالاب شور گلپایگان آبی وجود ندارد بهترین شرایط برای راهاندازی پنل خورشیدی مهیاست. همچنین در استان مجوزهای بینامی در زمینههای مختلف آماده شده است که اگر کسی درخواستی داشت به او داده خواهد شد.

تالاب شور احیا میشود

بهمنماه 97 بود که نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد مطالعات پوشش گیاهی و زهکشی تالاب شور با تأمین اعتبار ۱۷۰ میلیون تومان از سوی دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه زنجان انجام شده است و امسال نخستین سالی  است که زهکشی این تالاب آغاز شده است و تا  چهار سال آینده رهاسازی آب در این تالاب را شاهد هستیم. علی بختیار در جمع مردم منطقه باباعبدالله گلپایگان با بیان اینکه سال 96 برای تجهیز سیستم آبیاری کشاورزی به آبیاری نوین ۱۲ میلیارد تومان هزینه شده است، گفته بود موافقت نامه راندمان شبکه سد گلپایگان انجام گرفته که با افزایش راندمان آب در شبکه فرعی و اصلی سد ۱۰ هزار هکتار از اراضی گلپایگان که سالهای گذشته دچار خشکسالی شده بود، احیا میشود.

تثبیت حقابه زیست محیطی تالاب شور

در آبانماه 95 نیز علی بختیار در حاشیه بازدید از روستاهای شهرستان گلپایگان با اشاره به اینکه رایزنی در احقاق حقآبه شهرستان با امور منابع آب کشور و وزیر نیرو انجام شده است، اعلام کرده بود طبق مصوبه شورای عالی آب انتقال آب از سرشاخههای دز به سد کوچری گلپایگان برای تأمین آب شرب شهرستان است.

این نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پیگیر تثبیت حقآبه زیست محیطی  تالاب شور و رودخانه اَناربار هستیم، گفته بود با پیگیری انجامشده سنددار شدن حقآبه شهرستان در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است.

در یکم مردادماه 96 نیز علی بختیار در جلسه بررسی حقابههای کشاورزی و زیست محیطی شهرستان گلپایگان اظهار کرد علاوه بر حقآبه زیست محیطی شهرستان گلپایگان حقآبه زیست محیطی تالاب شور که یکی از تالابهای مهم کشور است نیز مد نظر است و این تالاب حتماً باید احیا شود.

در نهم آبانماه 96 نیز علی بختیار در دیدار با مدیرکل محیط زیست استان اصفهان اعلام کرد بی توجهی به خسارتهای وارد شده به محیط زیست پذیرفتنی نیست و هرگونه استقرار صنایع در استان باید بر اساس مکان یابی صحیح انجام گیرد. این عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اعلام حمایت از تحقق قوانین و مقررات محیط زیست ؛ قانونگذاری در این حوزه در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی را بسیار مناسب توصیف کرد و با تکیه بر قوانین موجود خواستار احیای تالاب بین المللی گاوخونی و تالاب شور گلپایگان با مشارکت وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه شد. وی همچنین بهره برداری پایدار از دشت لاله های خوانسار را مستلزم ورود بخش خصوصی در این عرصه دانست. گاوخونی تالابی است در استان اصفهان که مقصد نهایی رودخانه زایندهرود میباشد. این تالاب در ۱۶۷ کیلومتری جنوب شرق اصفهان در مجاورت شهر ورزنه و در ارتفاع ۱۴۷۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این تالاب یکی از ۲۲ تالاب ثبت شده کشور می باشد که در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. تالاب شور گلپایگان نیز در سال 1360 در وسعت هشت هزار هکتار با هدف توسعه کشاورزی، شبکه زهکشی بدون کار کارشناسی ایجاد شد و پس از مدتی از بین رفت و از آنجا که زمین منطقه نیز شور بود، کشاورزی در این منطقه نیز تعطیل شد. 

تالاب شور منبع اصلی آلایندگی

ماجرای چالشها و موانع احیای تالاب شور اما به اینجا ختم نشد. در سوم مردادماه 97 رئیس هواشناسی شهرستان گلپایگان اعلام کرد بر اساس جلساتی که با محیط زیست داشتیم منبع آلایندگی اصلی شهرستان گلپایگان تالاب شور است که با خشکسالی مواجه است و گردوغبار را پراکنده میکند. آنطور که سیدمهدی حسینی به ایسنا گفته، مالچ پاشی و تزریق آب به صورتی که سطح تالاب مرطوب باشد که گرد و غبار بلند نشود از راههای مقابله با این آلایندگی است، البته احیای یک حوضه آبریز بهترین راه حل است.