سایت خبری پیام ما آنلاین | آیین کشورداری

آیین کشورداری





۱۵ دی ۱۳۹۴، ۸:۵۵

سیر الملوک تالیف خواجه نظام الملک توسی است. خواجه نظام الملک وزیر آلب ارسلان سلجوقی است. ملکشاه سلجوقی در پایان عمر از وزیران خود می خواهد که در باب کشورداری و رسوم پادشاهان گذشته از آل سلجوق، و نیک و بد امور جاری و کمبودها بیندیشند و تاملات خود را روشن بنویسند و عرضه کنند تا پادشاه در آن ها تامل کند و نقایص را دریابد و کارها را به قاعده خویش و طبق فرمان ایزدتعالی انجام دهد. همه نوشتند و از میان آن ها نوشته خواجه نظام الملک را پسندید و او را به اتمام آن مأمور ساخت.
متن زیر یکی از فصول کتاب مذکور است که خواجه نظام الملک طبق عقاید خود نگاشته است. این کتاب در حال حاضر در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه های سراسر کشور تدریس می شود؛
به هر وقتی حادثه ای آسمانی پدیدار آید و مملکت را چشم بد اندر یابد و دولت یا تحویل کند(انتقال یابد) و از خانه ای به خانه ای شود و یا مضطرب گردد از جهت فتنه و آشوب و شمشیرهای مختلف و کشتن و سوختن و غارت و ظلم؛ و اندر چنین ایام فتنه و فتور، شریفان مالیده(پایمال) شوند و دونان با دستگاه گردند، و هر که را قوّتی باشد، هر چه خواهد می کند، و کار مصلحان ضعیف شود و بدحال گردند، و مفسدان توانگر شوند و کمتر کسی به امیری رسد و دون تر کسی عمیدی(سروری) یابد و اصیلان و فاضلان محروم مانند و هر فرد فرومایه ای باک ندارد که لقب پادشاه و وزیر بر خویشتن نهد و ترکان لقب خواجگان بر خویش نهند و خواجگان لقب ترکان بر خویش بندند و ترک تازیک هر دو لقب عالمان و ائمه بر خویشتن نهند و زنان پادشاه فرمان دهند، و کار شریعت ضعیف گردد و رعیت بی فرمان شود و لشکریان دست دراز گردند، و تمییز از میان مردم برخیزد، و کس تدارک کارها نکند، اگر ترکی ده کدخدایی دارد شاید(شایسته است)، و اگر تازیکی کدخدایی ده ترک و امیر کند، عیب ندارد؛ همه کارهای مملکت از قاعده و ترتیب خویش بیفتاده است و بیفتد، و پادشاه را از بس تاختن و جنگ و دل مشغولی، فرصت آن نباشد که به چنین چیزها پردازد و یا از این معنی اندیشه کند.
پس چون از سعادت آسمانی، روزگار نحوست بگذرد و ایام راحت و ایمنی پدیدار آید، ایزدتعالی پادشاهی پدیدار آورد عادل و عاقل، از ابنای ملوک، و او را دولتی دهد که همه دشمنان را قهر کند که اندر همه کارها تمییز کند؛ و از هر کسی پرسد و بر رسد که آیین پادشاهان در هر کاری چگونه بوده است، و از دفترها برخوانند، تا نه بس روزگار همه ترتیب و آیین مُلک را به جای خویش باز بَرَد، و اندازه هر درجه هر کسی پدیدار کند، لایقان را به پایه خویش رساند، نلایقان را دست کوتاه کند و به کار و پیشه خویش فرستد، و کافر نعمت را از بیخ زمین برکند و دین دوست و ستم دشمن باشد، دین را نصرت کند و هوا و بدعت را برگیرد. اکنون اندکی از این معنی یاد کنیم تا در بسیاری دیدار اندر افتد و دلیل باشد بر چیزهایی که از ترتیب بیفتاده است، تا خداوند عالم چون تأمل کند، در هر یکی مثالی و فرمانی دهد، ان شاء ا…
از چیزها که پادشاهان به همه روزگار نگاه داشته اند و تیمار داشته، یکی آن است که ابنای ملوک را گرامی کرده و نگذاشته اند که ضایع و محروم باشند، و از روزگار دولت خویش بر اندازه کفاف ایشان نصیب داده اند، تا خانه ایشان بر جای بمانده است و دیگر ارباب حاجت و مستحقان و عالمان و علویان و مصلحان و مستوران و غازیان و مقیمان مرزها را و اهل قرآن را از بیت المال نصیب داده اند که هیچ کس در روزگار دولت ایشان بی نصیب و محروم نبوده اند و دعای به خیر و ثواب دو جهانی حاصل می‌آمده اند.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:

،





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *