مصوبه مجلس نمایندگان قدرت اجرایی ندارد

نعمت احمدی*
سیستم قانونگذاری ایالات متحده در مقایسه با سایرکشور‌ها تا حدود زیادی متفاوت است. تعداد نمایندگان مجلس سنا، دو سناتور برای هر ایالت است و چون آمریکا ۵۰ ایالت دارد لذا 100سناتور در مجلس نمایندگان حاضرند؛ از طرفی تعداد نمایندگان زوج است و ممکن است اختلافی در رای‌گیری به وجود آید و تعداد آرا برابر شود که برای جلو‌گیری از این مشکل، معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا بدون اینکه از ایالت خاصی ازآمریکا به مجلس نمایندگان راه پیدا کرده باشد عضو مجلس نمایندگان نیز است و اگر تعداد آرای این مجلس مساوی شود معاون اول نقش کلیدی در آنجا خواهد داشت. همچنین اگر قرار باشد طرح و لوایحی در مجلس سنا مطرح شود لازم است حداقل دوسوم نمایندگان موافق آن باشند تا آن طرح یا لایحه درمجلس نمایندگان مطرح شود. طی رایزنی‌های فشرده‌ای که اوباما انجام داد توانست ۴۲سناتور را با خود همراه کند تا این تعداد از نمایندگان مانع اعلام وصول توافق برجام در سنا شوند. باید توجه داشت که سنا در آمریکا یک مجلس بالادستی است و هر طرح و لایحه‌ای بخواهد در مجلس نمایندگان مورد بررسی قرار گیرد نمی‌تواند بر ضد طرحی باشد که در سنای آمریکا به آن طرح، رای منفی داده شده است لذا در عمل طرح اخیر مجلس نمایندگان در آمریکا رد خواهد شد اما مانع از این نمی‌شود که مجلس نمایندگان نسبت به‌‌ همان موضوع اظهارنظر نکرده یا مصوبه‌ای به تصویب نرساند. مصوبه سنای آمریکا درواقع حالت اجرایی پیدا نمی‌کند و مانند این است که مصوبه‌ای از مجلس ایران بگذارد که شورای نگهبان قبلا آن را رد کرده باشد یا نظر به رد آن داشته باشد. عدم صدور مجوز به وسیله سنا درخصوص برجام شکاف عمیقی را در هیات حاکمه آمریکا به وجود آورده که این اختلافات را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ بخش مثبت آن اینکه این پرونده نشان داد نگاه جنگ‌طلبانه آمریکایی‌های زورگو که به هر دلیلی از قدرت نظامی خود استفاده می‌کنند، نگاه شکست خورده‌ای است و در آمریکا نیز گفتمان بر جنگ‌طلبی مسلط شده تا با مذاکره مشکلات را حل و فصل کنند. از سوی دیگر دموکرات‌ها تا ژانویه ۲۰۱۶ بر سرکار هستند و اگرانتخابات ریاست جمهوری را ببرند می‌توان امیدوار بود که چهارسال آینده نیزهمین جو فعلی درفضای سیاسی آمریکا حاکم باشد ولی اگر دموکرات‌ها شکست بخورند آنگاه جمهوری خواهانی که به دو بخش تقسیم شده‌اند: جی‌پارتی‌هایی مانند جان مک‌کین از توان و قدرت خود و گریزگاه‌های قانون اساسی آمریکا استفاده خواهند کرد و می‌توانند تصمیمات رئیس‌جمهور سابق را کنار زده و تصمیماتی بر ضد آن بگیرند یا جناح معتدل حزب جمهوری بر سر کار آمده و تصمیمات معتدل‌تردر برخورد با ایران بگیرند.
در نتیجه تا سال آینده مشکلی بر سر راه برجام درآمریکا وجود ندارد و رئیس جمهور آمریکا تا ۲۶شهریور دستورات خود را در مورد برجام اجرایی کرده و هر تصمیمی که کنگره و مجلس نمایندگان علیه ایران بگیرد را وتو خواهد کرد. البته مخالفان در سنا و کنگره می‌توانند طرح‌ها و لوایح ایذایی علیه ایران مطرح کنند به عنوان مثال جدا از برجام مصوباتی را علیه ایران به تصویب برسانند و تحریم‌هایی که خلاف برجام نیست را به بهانه‌های مختلف علیه ایران تصویب کنند یا دستورات رئیس جمهور را به تاخیر بیندازند اما حال که قضیه برجام در آمریکا نهایی شده است ممکن است این تصمیم در مجلس ایران نیز تاثیر بگذارد و مجلس ایران نیز هرچه سریع‌تر به دور از جهت‌گیری جناحی و برای حفظ منافع ملی در جهت تصویب برجام تلاش کند.
* حقوقدان و عضو کانون وکلا