سایت خبری پیام ما آنلاین | یادداشت

یادداشت





۳ اردیبهشت ۱۳۹۵، ۱۸:۲۱

کرمان در گذار تاریخ

سهیلا نعمت-دانش آموخته ی مرمت
این ستون، به تجسم رویدادها و حوادث و زخم هایی که بر پیکر این شهر درطول تاریخ نشسته ودر قالب و فرم معماری وساختمان هایی که بنا شده، فرو ریخته ویا باغروربرجای مانده‌اند وبه رخدادهایی که این بناها تماشاگر آن ها بوده اند تعلق دارد.ازاین شماره تاهرزمان که خداوند یاری کند ودر توان این نویسنده نو پا ودوستدار کرمان وکرمانی باشد در هر نوبت با هم گوشه ای از تاریخ کرمان وبناهای شهرمان را یادی می کنیم تابدانیم چگونه کرمان این شد که کنون هست و بیاندیشیم که چگونه مردمانی بوده ایم ،کیستیم وبه کدام سرمنزل راهی می‌شویم. در این هفته و یکی دوشماره آینده باهم نگاهی می اندازیم به مجموعه باشکوه گنجعلی خان به مجموعه ای که به گونه ای می توان گفت آبروی میراث فرهنگی شهرمان و از جاذبه‌های مهم توریستی کرمان محسوب می شود.به مجموعه ای نظر بیافکنیم که با گذشت چهارصد سال ازعمر پرفراز ونشیب خود پر از شکوه هرروز مشتاقانه درانتظار ماست که به دیدارش برویم تابتواند همچون گذشته نبض تپنده شهرباشد و نفس بکشد وبه هستی خود ادامه دهد.مجموعه ای که حتما همگی ما کرمانی ها بارها آن را دیده ایم از بازارش خریدها کرده وحمام وضرابخانه وکاروان سرا و آب انبارش را به تماشا رفته ایم وعطر خوش عطاری های زیر گنبد چهار سوق زیبایش وصدای چکش های مسگرها که حالا دیگرخاموش شده اند و به فراموشی سپرده شده اند و همه وهمه از کودکی هایمان خاطرات زیبا با خود به همراه دارد ،نگاهی بیندازیم .آن چه را که درباه اش می دانیم مرورکرده وآنچه را که نمی دانیم به طور مختصر در دوسه شماره از هفته نامه بخوانیم .
این مجموعه در دوره صفویه به دستور شاه عباس اول به دست گنجعلی خان که ازسال 1005 تا1034ه.ق برکرمان حکومت می کرد ساخته شد.پس از ولی خان افشار حاکم کرمان که در سال1004ه.ق در گذشت ودر جوار مقبره شاه نعمت الله به خاک سپرده شد شاه عباس حکومت کرمان را به گنجعلی خان مرحمت فرمود.گنجعلی خان کسی بود که به عقیده نصرالله فلسفی نویسنده کتاب زندگانی شاه عباس اول :»از اوان کودکی شاه عباس ،هنگامی که دور از پدر در هرات به سر می برد به خدمت وی داخل گشته ودر آغاز پادشاهی وی در خراسان جان فشانی ها وخدمات بسیار کرده بود وشاه عباس چندان بدو علاقه داشت که بابا خطابش می کرد.»
مجموعه ای که گنجعلی خان بنا کرد شامل میدان ،بازار ،آب انبار(که به اسم پسرش علی مردان خان است)،کاروان سرا وبه قولی مدرسه ،حمام وضرابخانه وچهار سوق می باشد.این مجموعه براساس وقف نامه ای که جزاسناد چاپی آستان قدس رضوی است در میدان بلده (شهرداری)کرمان بر روی دکان ها و خانه های قدیمی شهر ساخته شد چنانچه در وقف نامه عینا آمده است:»در میدان بلده کرمان ،دکاکین1[با دال منصوب جمع دکان] ودکان چه ها وقطعات اراضی حوالی میدان از مالکان خریداری نموده عمارات وابنیه خان ها ودکاکین را منهدم نموده وهموار ساخته محل آن را حمام وبازاری بنا نموده .حمام ، مشتمل بر باغچه ها و اراضی خالیه جانب جنوب حمام وموقع حمام مزبور ضلع جنوبی میدان مزبوره است …»علاوه بر مجموعه گنجعلی خان از دیگرآثار عام المنفعه این حکمران می توان به رباط زین الدین بر سر راه یزد وکرمان،حوض خان بر سر راه کرمان به مشهد وقنات شهر آباد اشاره کرد که سهمی از مجموعه وقنات به آستان قدس رضوی اختصاص داشته است.
پیش از شرح تک عناصر سازنده مجموعه در شماره بعدی هفته نامه بد نیست ماجرای خراب کردن منازل مردم وساختن مجموعه را به دست گنجعلی خان به نقل از کتاب تاریخ زندگانی شاه عباس اول نوشته نصرالله فلسفی را عینا درزیربیاورم.
«وقتی نزد شاه عباس از گنجعلی خان حاکم کرمان سعایت [بدگویی ]کردندکه مردی ستمکار ونادرست وبا رعایا بدرفتار است.شاه چون گنجعلی خان را از جوانی می شناخت وبا اخلاق و رفتار او آشنا بود؛گفته ساعیان[بدگویان] را نپذیرفت ولی برای این که حقیقت امر را دریابد ،بی خبر وتنها از اصفهان به یزد و از آن جا به کرمان رفت.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *