به لطف بلاک‌چین و دیگر پیشرفت‌های تکنولوژیکی، اکنون ارزهای دیجیتال از مؤلفه‌های نظام مالی مدرن جهان به‌شمار می‌آیند. گفته می‌شود که آنها حتی پتانسیل شکست قوی‌ترین ارزهای جهان را دارند. رشد بازار ارزهای دیجیتال با دوران معروف به تب طلا در قرن نوزدهم قابل مقایسه است. بااین‌همه، این بازار هیجان‌انگیز، جنبهٔ تاریک و پنهان نیز دارد. براساس مطالعهٔ جدید کارشناسان سازمان ملل، استخراج ارزهای دیجیتال می‌تواند اثرات محیط‌ زیستی زیادی بر اقلیم، آب و زمین داشته باشد. بیت‌کوین معروف‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال است. بر این اساس، کارشناسان سازمان ملل بر آن شدند تا اثرات محیط‌ زیستی بیت‌کوین را با بررسی فعالیت استخراج بیت‌کوین در ۷۶ کشور جهان در دورهٔ ۲۰۲۰-۲۰۲۱ ارزیابی کنند. نتایج بررسی شوکه‌کننده است. افزون بر رد پای کربن قابل‌توجه آن، اثرات نگران‌کننده‌ای بر آب و زمین دارد.

 

به گفتهٔ «کاوه مدنی»، مدیر مؤسسهٔ آب، محیط‌ زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل که هدایت این مطالعه را برعهده داشت، «نوآوری‌های تکنولوژیکی غالباً با پیامدهای ناخواسته همراه است و بیت‌کوین نیز از این قاعده مستثنا نیست.» او می‌افزاید «یافته‌های مطالعه نباید ما را از استفاده از ارزهای دیجیتال دلسرد کند. در عوض، باید ما را وادارد در ضابطه‌مندسازی آن بکوشیم و در پیشرفت‌های تکنولوژیکی سرمایه‌گذاری کنیم تا کارایی نظام مالی جهانی را بدون آسیب‌رساندن به محیط‌ زیست بهبود بخشیم.»

براساس نتایج این مطالعه که در مجلهٔ  Earth’s Future منتشر شده است، در دورهٔ ۲۰۲۰-۲۰۲۱ شبکهٔ جهانی استخراج بیت‌کوین حدود ۱۷۳ تراوات‌ساعت برق مصرف کرده است. این رقم بدین معنا است که اگر بیت‌کوین یک کشور بود، مصرف انرژی آن بالاتر از کشوری مانند پاکستان با جمعیتی بیش از ۲۳۰ میلیون نفر در رتبهٔ ۲۷ جهان قرار می‌گرفت. رد پای کربن آن معادل سوزاندن ۸۴ میلیارد پوند زغال‌سنگ یا بهره‌برداری از ۱۹۰ نیروگاه گاز طبیعی بود. برای جبران این رد پا، لازم است حدود چهار میلیارد درخت کاشته شود که مساحتی تقریباً برابر با مساحت هلند، سوئیس یا دانمارک یا هفت درصد از جنگل‌های آمازون را پوشش می‌دهد.

 

در این دورهٔ زمانی، رد پای آب استخراج بیت‌کوین معادل آب مورد نیاز برای پر کردن بیش از ۶۶۰ هزار استخر شنا در اندازهٔ مسابقات المپیک بود. این مقدار آب برای تأمین نیازهای خانگی بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در روستاهای جنوب صحرای آفریقا کافی است. رد پای زمین استخراج بیت‌کوین در این دوره، حدود یک و نیم برابر مساحت لوس‌آنجلس بود.

 

بنابه نظر کارشناسان سازمان ملل، استخراج بیت کوین به‌شدت به منابع انرژی فسیلی متکی است، به‌طوری‌که زغال‌سنگ ۴۵ درصد از ترکیب تأمین انرژی بیت‌کوین را تشکیل می‌دهد و پس از آن گاز طبیعی (۲۱ درصد) قرار دارد. برقابی که منبع انرژی تجدیدپذیر با اثرات قابل‌توجه بر آب و محیط‌ زیست به‌شمار می‌آید، مهمترین منبع انرژی تجدیدپذیر شبکه استخراج بیت‌کوین است و ۱۶ درصد از نیاز برق آن را برآورده می‌کند. انرژی هسته‌ای سهم قابل‌توجه ۹ درصدی در ترکیب منابع تأمین انرژی بیت‌کوین دارد، درحالی‌که انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی تنها ۲ و ۵ درصد از کل برق مصرفی بیت‌کوین را تأمین می‌کنند.چین با اختلاف زیاد، بزرگترین کشور استخراج بیت‌کوین بوده است. برای جبران انتشار کربن حاصل از استخراج بیت‌کوین در چین در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ باید حدود دو میلیارد درخت کاشته شود که مساحتی معادل مجموع پرتغال و ایرلند یا ۴۵ هزار برابر مساحت پارک مرکزی شهر نیویورک را پوشش می‌دهد. غیر از چین، ۱۰ کشور برتر استخراج بیت‌کوین در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ عبارتند از ایالات متحده، قزاقستان، روسیه، مالزی، کانادا، آلمان، ایران، ایرلند و سنگاپور.

 

به گفتهٔ «ساناز چمن‌آرا»، نویسندهٔ اصلی گزارش مطالعه و عضو مرکز پژوهش‌های محیط‌ زیستی، اجتماعی و حکمرانی دانشگاه سازمان ملل، «ازآنجاکه کشورها از منابع مختلف انرژی برای تولید برق استفاده می‌کنند، اثرات تولید برق آنها بر اقلیم، آب و زمین یکسان نیست. رتبه‌بندی کشورها از نظر اثرات محیط‌ زیستی استخراج بیت‌کوین بسته به اینکه کدام رد پای محیط‌ زیستی در نظر گرفته شود، تغییر می‌کند.»

 

نروژ، سوئد، تایلند و بریتانیا از جمله کشورهایی هستند که با در نظر گرفتن تأثیر استخراج بیت‌کوین بر آب یا زمین، در فهرست ۱۰ فهرست برتر قرار می‌گیرند. بر روی هم، ۱۰ کشور برتر استخراج بیت‌کوین از نظر رد پای محیط‌ زیستی، مسئول ۹۲ تا ۹۴ درصد تأثیر  بیت‌کوین بر جهانی کربن، آب و زمین هستند.

این گزارش همچنین شامل توصیه‌های کارشناسان سازمان ملل دربارهٔ تدابیر احتمالی دولت‌ها برای پایش و کاهش اثرات محیط‌ زیستی ارزهای دیجیتال است. از جمله پیشنهادها، سرمایه‌گذاری در دیگر انواع ارزهای دیجیتال است که کارآیی بالاتری در مصرف انرژی و زیان کمتری برای محیط‌ زیست دارند.

 

این مطالعه همچنین خواستار توجه به اثرات فرامرزی و فرانسلی استخراج ارزهای دیجیتال است. مدنی می‌گوید: «وقتی درمی‌یابید که چه گروه‌هایی در حال حاضر از استخراج بیت‌کوین سود می‌برند و چه کشورها و نسل‌هایی بیشترین آسیب را از پیامدهای محیط‌ زیستی آن متحمل می‌شوند، نمی‌توانید به پیامدهای نابرابر و ناعادلانهٔ بخش بی‌ضابطه ارز دیجیتال بی‌توجه باشید.»