|پیام ما| «در خانه بمانید»؛ این هشدار خطاب به مردم اراک است. استان مرکزی گوی آلودگی را از سایر نقاط این سرزمین ربوده و دیروز هم یکی از روزهای بسیار آلوده‌اش بود. با این‌همه، در روزهای اخیر آلودگی هوا و گردوغبار فقط سهم مردم اراک نبوده است. شرق و غرب و جنوب کشور درگیر هوایی ناسالمند و این وضعیت، زندگی را بیش‌ازپیش برای شهروندان دشوار کرده است. این درحالی‌است که رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا به «پیام‌ما» می‌گوید اوضاع در روزهای آینده بهتر خواهد شد، هرچند امکان تکرار آن به‌دلیل تغییراقلیم و جدی نگرفتن آن بالاست.

مردم اراک دیروز در وضعیت بنفش (بسیار ناسالم) نفس کشیدند. این شهر در سال جاری تاکنون ۲۷ روز ناسالم را سپری کرده است و وضعیت فعلی هم باعث تعطیلی ادارات در روز شنبه شد و 132 نفر را به مراکز درمانی کشاند. به گفتۀ «علیرضا محرابیان»، رئیس ادارۀ آزمایشگاه‌های اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی از روز دوشنبه هر چند از شدت جریانات شرقی و درنتیجه پتانسیل انتقال گردوخاک به استان کاسته خواهد شد، اما به‌دلیل ماندگاری ذرات معلق و انتقال گردوخاک با شدت کمتر، تداوم غبار و آلودگی هوا در اغلب مناطق استان پیش‌بینی می‌شود. هواشناسی، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون را آلایندۀ مسئول این شرایط اعلام کرده است.
در ساوه نیز وضع به همین منوال بود. چنان‌که به گفتۀ «ایرج آقایی»، رئیس ادارۀ هواشناسی این شهرستان، گردوغبار دید افقی را به کمتر از چهار هزار متر کاهش داده و طبق پیش‌بینی‌ها به کمتر از دو هزار و ۵۰۰ متر نیز خواهد رسید. او با بیان اینکه در روزهای یکشنبه و دوشنبه نیز در برخی ساعات دید افقی در ساوه به کمتر از ۸۰۰ متر نیز رسیده بود، به ایرنا گفت: «بررسی‌های هواشناسی نشان‌دهندۀ ماندگاری ذرات معلق گردوغبار موجود در جو، تداوم نسبی پتانسیل انتقال گردوخاک از بیابان‌های مرکزی کشور و همچنین، در برخی از مناطق استان مرکزی، افزایش سرعت وزش باد در ساعات بعدازظهر و اوایل شب و احتمال خیزش گردوخاک محلی در مناطق مستعد است.»

احد وظیفه: جریان هوا و باد امسال و سال گذشته در این فصل فرقی نکرده است، اما چون شاهد خشکی بیشتری در رودها و تالاب‌ها هستیم. در نتیجه، گردوغبار هم به نسبت پارسال در این فصل افزایش داشته است

خراسان‌جنوبی که امسال چندین مرحلۀ حاد گردوغبار را پشت سر گذاشته، دیروز هم درگیر بادهای 120 روزه بود. داده‌های لحظه‌ای ایستگاه پایش نهبندان از وضعیت «خطرناک» هوا خبر می‌داد. «اسدالله حاتمی»، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی به ایرنا گفت: «کیفیت هوای نهبندان با شاخص ۳۶۲ در وضعیت خطرناک و بیرجند با شاخص ۱۰۱ در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت.» این آلودگی سبب شد به همۀ مردم هشدار داده شود که از تردد غیرضروری در فضای باز خودداری کنند. در تیرماه امسال غبار گسترده کیفیت هوای مرکز این استان را هم در وضعیت خطرناک قرار داد و اکنون پیش‌بینی‌ها حاکی از ادامۀ وزش باد شدید تا خیلی شدید و همراهی خیزش گردوخاک و کاهش کیفیت هوا در این منطقه از کشور است.
استان‌های غربی هم وضعیت بهتری نداشتند. چنان که گردوخاک چهارمحال‌و‌بختیاری را هم درنوردید. از سوی دیگر ساکنان همدان هم در سه روز گذشته با هوای ناسالم روبه‌رو بودند و به گفتۀ معاون محیط زیست انسانی محیط زیست استان همدان، شاخص کیفی شهرستان‌هایی چون نهاوند و کبودرآهنگ ناسالم برای همۀ گروه‌ها اعلام شد.
درحالی‌که استمرار گردوغبار در اصفهان باعث شد از دو روز پیش فعالیت صنایع آلاینده کاهش یابد؛ استان البرز هم غرق در غبار گسترده بود. براساس آخرین اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، تهرانی‌ها در تیرماه امسال ۱۲ روز هوای «قابل قبول» تنفس کردند. آلوده‌ترین هوای پایتخت طی این ماه اول تیرماه به ثبت رسید و آلایندۀ ازن با رسیدن به عدد ۱۵۴ در شرایط ناسالم برای همه قرار گرفت. سال گذشته تهرانی‌ها هوای نامطلوب‌تری را تجربه کرده بودند، به‌گونه‌ای که میانگین کیفیت هوا دو روز در شرایط قابل قبول، ۲۵ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و سه روز در شرایط ناسالم برای همه بود. آلایندۀ شاخص هوای تیرماه سال ۱۴۰۱ ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بود و هوای تهران ۲۰ روز با این آلایندۀ شاخص آلودگی هوا را تجربه کرد. ۱۶ روز آلایندۀ ازن و هفت روز ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون هوای تهران را آلوده کرد و در برخی روزها بیش از یک آلاینده فراتر از حد مجاز قرار گرفتند.
جنوب‌غرب کشور هم به مانند گذشته با هشدار قرمز روبه‌رو بود. براساس اعلام سامانۀ پایش کیفی هوای کشور شاخص کیفیت هوا براساس اندازه‌گیری ذرات معلق با اندازۀ ۲.۵ میکرون در ایستگاه «حفاری» اهواز ۱۵۱ میکروگرم بر مترمکعب بوده است. بنابراین، دیروز هوای این شهر در وضعیت «ناسالم» بود و ماهشهر و سوسنگرد نیز در وضعیت «ناسالم برای گروه حساس» قرار داشتند.

صادق ضیائیان: خشکسالی و تغییراقلیم اثرات گسترده‌ای در کشور داشته است و در کوتاه‌مدت کاری از دست کسی ساخته نیست؛کمترین کاری که شاید بتوانند انجام دهند، احیای تالاب‌های مرده و کانون‌های غبار در نزدیکی شهرهاست

غبار تابستان امسال، بیشتر از پارسال
امسال نسبت به سال پیش روزهای پرغبار بیشتری را از سر گذراندیم. این را «احد وظیفه»، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، در گفت‌وگو با «پیام‌ما» تأکید می‌کند این وضعیت بعد از دو سال خشکسالی گسترده و درگیری با تغییراقلیم رخ داده است. «باید داده‌ها را به‌دقت بررسی کرد تا بتوان سال گذشته را با عدد و رقم با امسال مقایسه کرد. اما آنچه می‌دانیم این است که ما با دو سال خشکسالی عمده روبه‌رو بوده‌ایم و امسال سومین سال خشک است. دریاچه‌ها و تالاب‌ها هم رو به خشکی رفته‌اند و همۀ اینها یعنی افزایش گردوغبار.»
به گفتۀ او، با خشکیدن دریاچه‌ها، تهران و قم و کاشان در وضعیت بدی به سر می‌برند. «جریان هوا و باد امسال و سال گذشته در این فصل فرقی نکرده است، اما چون شاهد خشکی بیشتری در رودها و تالاب‌ها هستیم. در نتیجه، گردوغبار هم به نسبت پارسال در این فصل افزایش داشته است.»
وظیفه به استان‌های شرقی و جنوب شرق هم اشاره می‌کند و خشکی هامون را دلیلی می‌داند تا با افزایش بیش‌ازپیش گردوغبار و آلودگی در این منطقه روبه‌رو شویم. وضعیت در سیستان‌وبلوچستان هفته‌هاست بحرانی شده و در میان گردوغبار گسترده، دیروز هم هواشناسی هشدار سطح زرد صادر کرده است: باد و باران مهمان هوای برخی از شهرهای سیستان‌وبلوچستان خواهد شد و با وجود بارش‌های رگباری در جنوب استان و تداوم بادهای ۱۲۰روزه در شمال استان هشدار سطح زرد صادر می‌شود.
بااین‌حال «صادق ضیائیان»، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا هم به «پیام‌ما» می‌گوید که در روزهای آینده در مرزهای شرقی شاهد کاهش گردوغبار خواهیم بود: «بسیاری از استان‌های کشور درگیر این وضعیت هستند. استان‌های مرکزی، جنوبی و شرقی غبار گسترده را در روزهای اخیر تجربه کرده‌اند که منشأ آنها داخلی بوده و دلیل عمده هم بی‌توجهی به تغییراقلیم و وضعیت تالاب‌ها و کانون‌های بروز گردوغبار در نزدیکی شهرهاست.»
او می‌گوید خشکسالی و تغییراقلیم اثرات گسترده‌ای در کشور داشته است و در کوتاه‌مدت کاری از دست کسی ساخته نیست؛ هرچند مسئولان چندان توجهی به راه حل‌ها ندارند. «کمترین کاری که شاید بتوانند انجام دهند، احیای تالاب‌های مرده و مراکز ایجاد غبار در نزدیکی شهرهاست. این کار هم نیاز به وقت و انرژی بسیاری دارد، اما درنهایت شاید تنها چاره در شرایط فعلی است.»