آسان کردن مراحل دریافت مجوز برای راه‌اندازی کسب و کار جدید، حالا مدتی است که به طور گسترده در کلام دولتی‌ها دیده می‌شود و مانور عمده‌ای برای آن به راه‌ افتاده. پای این ماجرا اما به محیط زیست هم رسیده و هفته گذشته و در شصتمین جلسه هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار، درباره عناوین، شرایط، مدارک، زمان و هزینه صدور مجوزهای سازمان حفاظت محیط زیست هم تصمیم‌گیری شد. بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست درگاه تخصصی برخی مجوزهای مربوطه را تشکیل و مراحل اتصال به درگاه ملی مجوزهای کشور و پیاده‌سازی سرویس‌های مربوطه را در دستور کار قرار داد و قرار شد تا در فاز بعدی و در جهت افزایش شفافیت و بهبود محیط کسب و کار، الکترونیکی کردن استعلام‌ها با سایر دستگاه‌های اجرایی بر بستر شبکه ملی اطلاعات اجرایی شود. در این میان هشت عنوان مجوز نام برده شد که قرار است در آینده‌ای نزدیک مجوزهای ایجاد آن از سوی سازمان محیط زیست با سهولت بیشتری صادر شود. مجوز احداث کارگاه تاکسیدرمی، مجوز صدور گواهینامه آزمایشگاه معتمد، مجوز تاسیس موزه و نمایشگاه تاریخ طبیعی، مجوز تاسیس تکثیر و پرورش پستانداران و پرندگان وحشی در اسارت، پروانه بهره برداری، تکثیر و پرورش پستانداران و پرندگان وحشی در اسارت، مجوز احداث مراکز تکثیر و پرورش خزندگان و دوزیستان، پروانه بهره برداری از مراکز تکثیر و پرورش خزندگان و دوزیستان و مجوز دفع مواد قابل تخلیه در دریا از جمله این موارد است. مواردی که حالا در میان فعالان این حوزه موافقان و مخالفانی دارد. کسانیکه می‌گویند تسهیل ارائه مجوز می‌تواند به ضرر حیات وحش و محیط زیست باشد و افرادی که این سهولت را چندان مضر نمی‌دانند. ما در پرسش از چند فعال، نظرشان را در اینباره پرسیده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

| حمید میرزاده |

| روزنامه‌نگار و کارشناس محیط زیست |

سهولت در اعطای مجوز اشتباه نیست

سازمان حفاظت از محیط زیست در طول سالیان گذشته هم این مجوزها را صادر می‌کرد و در نتیجه نمی‌توان صدور این مجوزها را اتفاقی جدید دانست. تنها اتفاق جدید این است که محوزها الکترونیکی شده‌اند و صدور آنها می‌تواند با آسانی و سرعت بیشتری اتفاق بیفتد که این در نوع خود اتفاق بدی نیست. ممکن است این شائبه به وجود بیاید که ممکن است در صورت سهولت صدور مجوز، تعداد آنها افزایش یابد اما این هم چندان عملی نیست. چرا که برای مثال در مورد کاری مثل تاکسیدرمی، راه‌اندازی کارگاه جدید ارتباط مستقیمی با پروانه شکار، خصوصا پروانه‌های خارجی دارد. این در حالی است که بسیاری از بسیاری از کارگاه‌ها در سال‌های اخیر از کمبود کار نالیده‌اند چرا که مجوز شکار محدود بوده. در موارد دیگر تاکسیدرمی درباره حیوانات تصادف کرده یا حیوانات خانگی که از دست رفته‌اند هم انجام می‌گیرد اما اکثر این کارگاه‌ها کار غیرقانونی انجام نمی‌دهند. از سوی دیگر ما با پدیده تکثیر و پرورش گونه‌های مختلف مانند کبک و قوچ و میش و مرال و … روبه‌روییم که این هم به دلیل کاهش قیمت گوشت این گونه‌ها و شکار غیرمجاز است. اما اگر این نگرانی وجود دارد که با راحت شدن ارائه مجوز، تعداد این کارها زیاد می‌شود، باید گفت این نگرانی به جا نیست. چرا که وقتی بازار هر شغلی اشباع شود، می‌تواند اهرم کنترلی برای افراد صنف باشد.در نهایت باید بگویم ممکن است بعضی از کارها خوشایند بخشی از جامعه نباشند اما واقعیت را نباید نادیده گرفت و از سویی از بحث نظارت نباید غافل شد. اگر نظارت به جا و با دقت باشد بسیاری از فسادهایی که شاهد آن هستیم رخ نخواهد داد. درنتیجه نمی‌توان سهولت در اعطای مجوز را اشتباه دانست.

| سپهر سلیمی |

| فعال حقوق حیوانات |

افزایش قاچاق و دزدی حیات وحش پیامد سهولت در مجوز

این طرح بسیار آسیب‌زاست و می‌تواند تشکیل مراکزی که نظارتی بر روی آنها وجود ندارد را تسهیل کند. افزایش این مراکز در نبود نظارت دقیق می‌تواند پوششی برای قاچاق حیات وحش باشد که یکی از تجارت‌های سیاه و کثیف دنیاست و در ایران هم با آن درگیر هستیم. کافی است به وضعیت باغ‌وحش‌ها و باغ پرندگان و سایر مراکز کشور نگاهی بیندازیم. این وضع بغرنج برای 80 مرکزی که مثلا مجوز دارند و بر آنها نظارت می‌شود خود نشان‌دهنده این است که نباید مراکز جدید و با سهولت در این عرصه راه‌اندازی شوند.
این مراکز همچنین ممکن است پوششی شوند برای گونه‌هایی که از طبیعت دزدیده شده‌اند و در این مراکز فروخته شوند. شکار و صید از طبیعت همواره آسان‌تر از بهتر کردن شرایط نگهداری در موزه تاریخ طبیعی و حتی کارگاه تاکسیدرمی است؛ در نتیجه متخصصان این امر باید بگویند که اساسا چقدر به مراکزی از این دست نیاز است؟ قرار است حیوانات این مراکز از کجا تامین شود و به چه دلیلی قرار است موزه تاسیس شود؟
مورد دیگر تکثیر و بهره‌برداری از پرندگان، پستانداران و سایر حیات وحش است. ما هیچ آماری از توله حیواناتی که در مراکز تحت نظارتمان به دنیا می‌آیند نداریم. مدیر دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست، چند سال قبل اعلام کرد که 105 یا 106 شیر در ایران وجود دارد اما اگر نصف اینها ماده باشند و سالی دو توله به دنیا بیاورند، حساب کنید چند توله می‌شود، این حیوانات کجا هستند؟ هیچ آماری از توله حیات وحش متولد شده در این مراکز وجود ندارد وقتی هنوز کنترلی روی مراکز عمومی نیست، در مراکزی که پشت درهای بسته می‌خواهند تکثیر کنند چه خواهد گذشت؟ این اتفاق، ضد حقوق حیوانات است و باعث تشدید تکثیر می‌شود تا توله این حیوانات به باغ‌ها، منازل شخصی، باغ‌وحش‌های خصوصی و …. بروند.

| علی کشمیری |

| فعال محیط زیست |

محیط زیست توانایی نظارت مجموعه‌های فعلی را ندارد

اعطای مجوزها برای تکثیر حیات وحش، بر اساس دستورالعمل‌های پیشین است. اما آنچه این میان نگران‌کننده است، ناتوانی سازمان حفاظت محیط زیست در نظارت بر مراکزی است که تاسیس می‌شوند. یک مثال خیلی بارز درباره آسان‌سازی صدور مجوزها، مزرعه پرورش کروکودیل مشهد است که چند سالی برای مجوز درگیر بودند چون هم فاصله‌شان تا سکونت‌گاه‌های انسانی استاندارد نبود و هم آب لوله‌کشی نداشتند. اما آنها با توجه به اهرم‌های فشار محیط زیست را تحت فشار قرار دادند و مجوز بهره‌برداری را دریافت کردند. در حال حاضر این دغدغه وجود دارد که بعضی افراد از شعار اشتغال‌زایی سواستفاده کنند، مثل آنچه در احداث پتروشیمی مازندران در نزدیکی میانکاله رخ داد. این نگرانی نیز وجود دارند که با آسان‌سازی دریافت مجوزها، چشمشان را بر ایرادها ببندند و مجوزها را سریع‌تر بدهند.
اینها در حالی است که ماهیت این مصوبه‌ها هم نگران‌کننده است چرا که صدور مجوز برای پرورش ببر، به افزایش مشاغل پولساز مرتبط با آن می‌افزاید، مشاغلی که البته قشر خاصی به دنبال آن می‌روند. از سوی دیگر همین حالا نظارت‌ها بر مراکز فعلی دقیق و کامل نیست. باغ وحش شیراز در حال حاضر بزرگ‌ترین مرکز پرورش و تولید بچه‌شیر است، حتی در دنیا. پرورش پستانداران در تمام مراحل سودآور است. همین حالا قیمت بچه ببر یا شیر از 150 تا 200 میلیون تومان است. آنهایی که به فروش می‌رسند، مربی می‌خواهند و مربی‌ها هم افراد خاصی هستند که اجازه ورود افراد دیگر به حرفه‌شان را نمی‌دهند و کارشان به نوعی انحصاری است. آنها دست کم جلسه‌ای 400 هزار تومان برای تربیت ببر و شیر می‌گیرند. دامپزشکان هم درآمد دیگری ایجاد می‌کنند. پس از مرگ حیوان هم قیمت فروش تاکسی‌درمی از قمیت حیوان زنده کمتر نیست. در واقع چرخه‌ای به گردش درمی‌آید که برای افراد خاصی درآمدزایی می‌کند که پشت شعار اشتغال‌زایی پنهان شده‌اند.
سازمان حفاظت محیط زیست از پس نظارت 53 ردیف باغ وحشی که وجود دارد و حدود 40 مجموعه بدون مجوز برنمی‌آید. مثل باغ وحش خصوصی حسن رعیت که هنوز نامش در فهرست سازمان است اما کسی بازدیدی از آن ندارد یا دلفیناریوم برج میلاد که بیخ گوش سازمان بود و تخلف می‌کرد. مزرعه کروکودیل مشهد که این همه خبرساز بود و مجوز هم دارد، خبر داده که می‌خواهد پنگوئن بیاورد. با این اوصاف سازمان دیگر حتی قادر به کنترل مراکز خصوصی نیست چرا که نیرو و زیرساخت لازم برای بازدید و سرکشی ندارد و سرکشی‌های دیرهنگام هم اثربخش نیست.