پلمب مراکز تفریحی از مراکز اقامتی فراتر رفت و به دریاچه و تنگه رسید. بسیاری از اقامتگاه‌ها در اردیبهشت‌ماه و در زمانی که به‌دلیل آب‌وهوای مطبوع بهاری بیشترین مسافر را داشتند، تعطیل شدند. به اعتقاد برخی از صاحبان کسب‌وکارهای گردشگری، ماجرای پلمب‌ها که مراکز مختلف را در برگرفته، آرامش روانی جامعه را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ زیرا برنامه‌ریزی مسافران چه برای خرید و چه برای گردش به‌هم می‌ریزد. گویا مسئولان در این شرایط اقتصادی و فشار تورم و نابه‌سامانی اقتصادی قصد دارند فشار مضاعفی به مردم وارد و یک تشویش و اضطراب به جامعه القا کنند.

در همین یک روزی که از انتشار گزارش «اگر قصد سفر دارید از پلمب‌نبودن مقصدتان مطمئن شوید» در صفحۀ چهار روزنامه «پیام ما» (دوشنبه، 18 اردیبهشت) می‌گذرد، یک مقصد گردشگری دیگر به‌دلیل حجاب نداشتن گردشگران تعطیل شد -«تنگه کافرین» شهرستان «بدره» در استان ایلام- تا جمع مراکز گردشگری و اقامتگاه‌های پلمب‌شده به‌دلیل مسئلۀ حجاب به ۲۰ برسد. به گفتۀ فرماندار بدره، ورود برخی گردشگران بی‌حجاب موجب تعطیل‌شدن «تنگه کافرین» شد. آن‌طور که فارس نوشته است «یاسر علیزاده» فرماندار بدره گفت «با توجه به‌ رعایت‌نکردن حجاب اسلامی از سوی برخی گردشگران در تنگه کافرین، بازدید و ورود به منطقه تا اطلاع ثانوی تعطیل شد.» این اتفاق‌ها در شرایطی می‌افتد که هر روز تعطیلی‌ مراکز ضرر زیادی به شاغلان آن‌ها وارد می‌کند. پلمب به تحریم ختم شد
بسیاری از اقامتگاه‌ها در اردیبهشت‌ماه و در زمانی که به‌دلیل آب‌وهوای مطبوع بهاری بیشترین مسافر را داشتند، تعطیل شدند؛ نمونۀ آن اقامتگاه و مجموعه گردشگری «اورس» در شهرستان شاهرود استان سمنان است. «اورس» که در سه بخش اقامت، اردوگاه و مجموعه گردشگری پذیرش دارد درست در همین روزها به‌مدت ۱۱ روز پلمب شد. آن‌طور که «مینا رحیمی» مدیر گردشگری این مجموعه به «پیام ما» توضیح می‌دهد «اورس» روزانه میزبان حدود ۳۰۰ دانش‌آموز به‌عنوان اردوی دانش‌آموزی، ۶۰ نفر ورودی معمولی و تعدادی مهمان اقامتی است که آمار اقامت‌ها در پنجشنبه و جمعه به حدود ۴۰ نفر در هر روز می‌رسد.

موضوعی که به‌جز ضرر مالی دامن‌گیر اقامتگاه‌های بومگردی شده، تبعات این اتفاق است. نگرانی مسافران از رزرو و پلمب مجدد اقامتگاه، اطلاع‌نداشتن از بازگشایی اقامتگاه، ایجاد تشویش و اضطراب در جریان پلمب و خاطره‌های بدی که با گردشگران می‌ماند به‌عنوان بخش دیگری از تبعات مطرح‌ می‌شود

با احتساب هزینۀ هر دانش‌آموز 12 هزار تومان، ورودی معمولی ۳۵ هزار تومان و هر شب اقامت ۹۰۰ تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، می‌توان به عدد حدود 220 میلیون برای حداقل ضرر تعطیلی ۱۱ روزه این اقامتگاه رسید.
این در شرایطی است که اقامتگاه طی یک‌ماه آن‌طور که مدیر مجموعه توضیح می‌دهد حدود 120 تا 130 میلیون تومان برای حقوق پرسنل و همین مبلغ برای هزینه‌های جانبی پرداخت می‌کند و با 11 روز تعطیلی یک‌سوم از درآمد مجموعه را از دست داده، درحالی‌که هزینه‌ها به‌طور کامل پابرجاست.
«امیرحسین ولیان» با بیان اینکه مجموعه گردشگری «اورس» عمده درآمدش را طی شش‌ماه اول سال به دست می‌آورد، به «پیام ما» می‌گوید: «مورچه شش‌ماه اول سال ذخیره غذایی خود را جمع می‌کند تا در نیمۀ دوم سال هم استفاده کند. ما هم باید همین کار را کنیم و از درآمد به‌دست‌آمده برای نیمۀ دوم سال هم پس‌انداز داشته‌ باشیم. پس این تعطیلی نه تنها درآمد ما را کاهش داد که در وضعیت اقتصادی نیمۀ دوم ما هم اثر منفی گذاشت.»
به‌طور کلی حدود 10 تا 15 نفر به عنوان شاغل مستقیل در این مجموعه گردشگری کار می‌کنند، اما ولیان تبعات پلمب و تعطیلی را فراتر از ضرر مالی می‌داند: «ماجرای پلمب‌ها که مراکز مختلف را در برگرفته، آرامش روانی جامعه را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ زیرا برنامه‌ریزی مسافران چه برای خرید و چه برای گردش به‌هم می‌ریزد. گویا مسئولان قصد دارند در این شرایط اقتصادی و فشار تورم و نابه‌سامانی اقتصادی فشار مضاعفی به مردم وارد و یک تشویش و اضطراب را به جامعه القا کنند.»
او البته به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن، ویژگی «اورس» در استان است. ولیان با بیان اینکه روزانه 300 دانش‌آموز را پوشش می‌دهد: «دانش‌آموزان بهار امسال فقط 20 روز فرصت داشتند از این اردو استفاده کنند. قبل از آن ماه رمضان بود و بعد از این 20 روز، امتحانات شروع می‌شود. اردوهای ذخیره‌شده در دوران پلمب لغو شدند و حالا هم گویا حراست آموزش‌و‌پرورش از مدیران مدارس خواسته دانش‌آموزان را به این مجموعه نیاورند. هیچ‌کس جواب درستی به ما نمی‌دهد و نامۀ رسمی هم دراین‌باره وجود ندارد.»
ضرر خام یا ضرر جوامع محلی
بررسی‌های «پیام ما» نشان می‌دهد سایر اقامتگاه‌ها هم در جریان پلمب‌ها متضرر شده‌اند. اقامتگاه سنتی «مادربزرگ» در ورزنه شش روز پلمب شد که یکی از این روزها پنجشنبه بود؛ روزی که اوج سفر به این منطقه است و اقامتگاه بیشترین مسافر را دارد. ضرر حدودی برای پنجشنبه شش میلیون تومان برآورد می‌شود که با در نظر گرفتن فعالیت سه نفر در اقامتگاه و اشتغال غیرمستقیم چهار نفر و هزینه‌های ماهانه 10 میلیون تومان عدد قابل توجهی است.
هرچند باتوجه‌به برآورد مسافران و مبلغی که باید پرداخت کنند، در روزهای پایانی هفته با احتساب 25 نفر ظرفیت اقامتگاه و مبلغ 660 هزار تومان برای هر نفر، بیش از 30 میلیون ضرر را باید برآورد کرد.
در یک نمونۀ دیگر، اقامتگاهی در ابوزیدآباد کاشان، دو روز پلمب شد که یکی از این روزها چهارشنبه‌سوری بود و اقامتگاه در این زمان قرار بود میزبان تور گردشگری 50 نفره‌ای باشد که مبلغ دریافتی از هر نفر 250 هزار تومان است که ضرر را فقط برای یک روز به بیش از شش میلیون تومان رساند. این اعداد و ارقام را البته باید ضرر خام اقامتگاه‌ها دانست، زیرا در کنار این اقامتگاه‌ها اغلب رستوران یا کافه‌های خودگردان یا بازارچه‌هایی که محصولات تولیدی یا صنایع‌دستی جوامع محلی را می‌فروشند، نیز متضرر شده‌اند.
اقامتگاه «متین‌آباد»، نمونۀ دیگری از ضرر اقتصادی به کسب‌وکارهای گردشگری است؛ کسب‌وکاری که در ابتدای رمل‌های شنی بزرگ کویر در جنوب دریاچۀ نمک «مسیله» ساخته شده، نخستین اکوکمپ ایران است و در سال ۲۰۱۴ میلادی از سوی سازمان ملل به‌عنوان یکی از ۱۸ سایت گردشگری مطرح جهان که در زمینه‌های اکوتوریستی فعالیت می‌کنند، انتخاب شد. اما همین اقامتگاه یک هفته پلمب بود و با در نظر گرفتن 300 نفر ظرفیت و میانگین هزینه 150 هزار تومانی برای هر نفر حداقل روزانه 45 میلیون تومان ضرر کرد.
اقامتگاه «پوریعقوب» اما وضعیت بدتری نسبت به همۀ اقامتگاه‌ها دارد؛ مقایسه درآمد آن در سال‌ گذشته نشان می‌دهد این تعطیلی هفته‌ای هفت میلیون تومان ضرر برای مجموعه به‌دنبال داشته و این غیر از خسارتی است که فضای سبز و تجهیزات اقامتگاه به‌دلیل تعطیلی طولانی‌مدت می‌بینند، این اقامتگاه از 11 فروردین پلمب است و تا امروز بیش از یک ماه از تعطیلی آن می‌گذرد و مشخص نیست چه زمانی رفع پلمب می‌شود.
نگرانی مسافران از پلمب دوباره
موضوع دیگری که دامن‌گیر اقامتگاه‌های بومگردی شده، تبعات این اتفاق است. در نمونۀ مشخص «اورس»، خودداری مدیران مدارس از اعزام اردوی دانش‌آموزی به این مجموعه مطرح شد، اما در اقامتگاه‌های دیگر مواردی چون نگرانی مسافران از رزرو و پلمب مجدد اقامتگاه، اطلاع نداشتن از بازگشایی اقامتگاه، ایجاد تشویش و اضطراب در جریان پلمب و خاطره‌های بدی که با گردشگران می‌ماند به‌عنوان بخش دیگری از تبعات مطرح‌ می‌شود؛ نکاتی که البته «یحیی نقی‌زاده» مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آن را تأیید نمی‌کند.
نقی‌زاده در گفت‌وگویی با «پیام ما» می‌گوید که نگرانی مدیران اقامتگاه‌ها و گردشگران زمانی درست است که چارچوب‌ها و ضوابط را رعایت نکنند. هر مجموعه‌ای در کشور ما باید براساس قوانین و مقررات و شعائر دینی و عرفی اداره شود و همۀ افرادی که فعالیتی با مجوز دولتی انجام می‌دهند، ملزم به رعایت قوانین هستند؛ چه آن‌هایی که مدیر هستند و چه آن‌هایی که از خدمات استفاده می‌کنند. پس در نتیجه اگر همه قانون را رعایت کنند، دیگر نباید جای نگرانی وجود داشته باشد.»
نکته‌ای که مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مطرح می‌کند یک ابهام دارد و آن، ارتکاب به جرم (به گفتۀ نقی‌زاده) گردشگران و مجازات اقامتگاه‌هاست. طرح این ابهام از سوی نقی‌زاده اما پاسخ روشنی ندارد؛ زیرا او معتقد است در این شرایط هم مدیران تأسیسات گردشگری که نسبت به مجموعه خود اشراف دارند، باید با اطلاع‌رسانی، صحبت، تذکر یا یادآوری موضوع را حل کنند تا تهدیدی علیه اقامتگا‌ه‌ها وجود نداشته باشد.
مغایرت با قانون در همه‌جا هست
نقی‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود طرح این موارد را بزرگ‌نمایی موضوع می‌داند و به ذکر یک مثال می‌پردازد: «شما ممکن است در خیابان هم راه بروید و ببینید چهار نفر از چراغ قرمز عبور می‌کنند و جریمه می‌شوند. در همۀ حوزه‌ها مغایرت با قانون وجود دارد، اقداماتی برای کنترل این مغایرت‌ها انجام می‌شود. آن‌ها که این کار را انجام می‌دهند براساس یک مصوبه و با دستور مقامات ذی‌صلاح است. اگر دستگاه ذی‌صلاح دولتی یا حاکمیتی موضوعی را پیگری می‌کند، ما نمی‌توانیم مقابل‌شان بایستیم؛ زیرا ما هم یک نهاد دولتی هستیم. اما معتقدم بزرگ کردن ماجرا فقط حساسیت‌ها را بالا می‌برد و نشر این موارد نه تنها به خیر کسی نیست که به ضرر صنعت گردشگری است.»
او تأکید می‌کند که این ماجرا باید با تدبیر، حوصله و درایت حل شود همان‌طور که وزارتخانه دربارۀ پلمب «خانۀ عامری‌ها»، «مهر و ماه» و مواردی از این دست در بالاترین سطح موضوع را پیگیری کرد که نتیجه فک پلمب در اسرع‌وقت بود.
مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آمار پلمب‌ها را تأیید نمی‌کند و فقط در توضیح آن می‌گوید: «ما آمار تجمیعی نداریم؛ چون اغلب موارد از سوی استان‌ها پیگیری می‌شود. اما تا آنجایی که می‌دانیم از بین مراکزی که زیرمجموعۀ وزارتخانه محسوب می‌شوند کمتر از 10 مورد پلمب شدند.»
موافق پلمب نیستیم
پلمب‌کردن مراکز گردشگری با تعطیل‌شدن «تنگه کافرین» ایلام ادامه دارد؛‌ این یعنی گردشگران و مسافران به مقاصدی سفر می‌کنند که باز بودنشان طی سفر مشخص نیست.
هرچند مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را قابل پیشگیری می‌داند، اما گاهی هم مسافران و هم مدیران اقامتگا‌ه‌ها از همه‌جا بی‌خبرند و خودشان مرتکب جرمی نشده‌اند که به این تعطیلی بینجامد.
«سید عزت‌الله ضرغامی» وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم پیش از این گفته بود که «گردشگران ما عمدتاً با مسائل فرهنگی آشنا هستند و به آن توجه می‌کنند. بنابراین فرض بر این است که دستگاه‌های نظارتی دیگری که وظیفۀ ذاتی نسبت به برخی مسئولیت‌ها دارند، در این زمینه هماهنگی کامل را با وزارت میراث‌فرهنگی داشته باشند. به نظر ما اشکال کار در این است که این هماهنگی با وزارتخانه انجام نشده است، به همکاران عزیزمان در این حوزه توصیه می‌کنیم که اقداماتی از قبیل پلمب‌کردن مراکز اقامتی حتماً با هماهنگی‌ها و مقدمات لازم انجام شود. هرچند به‌طور کلی توصیه‌ای برای پلمب‌کردن نمی‌کنیم چون مراکز اقامتی مانند مغازه‌ای نیست که اگر پلمب شود، شخص برود از مغازۀ کناری خرید کند؛ به‌ویژه مراکزی که مردم از قبل رزرو کردند و گردشگران داخلی و خارجی در آن وجود دارد. پلمب این مراکز در واقع ضایع‌کردن حقوق افرادی است که آنجا اقامت داشتند و این مورد حل می‌شود.