| پیام ما | از زمان تصویب طرح احداث سد مارون دو که با هدف آبرسانی به بخش‌هایی از کهگیلویه‌وبویراحمد، انتقادهای گسترده‌ای به این طرح مطرح شد. این انتقادها نه فقط در بحث‌های کارشناسی، بلکه از سوی بخش‌هایی از دولت مانند سازمان حفاظت از محیط زیست نیز عنوان شد. دی‌ماه 1400 معاون محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست اعلام کرد سد مارون ۲ کشاورزی و نخلستان‌های استان خوزستان را تهدید و تالاب شادگان را نابود می‌کند. این‌بار مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تفصیلی نسبت به آثار مخرب و پیامدهای ساخت این سد که بر بالادست رودخانۀ مارون قرار دارد، هشدار داده است.

با وجود انتقادهای زیاد و نظرات به نظر مستدل کارشناسی نسبت به پیامدهای غیرقابل جبران ساخت سد مارون، مخالفت‌های علنی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، نمایندگان استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی، فرماندار شادگان، مدیرعامل سازمان آب خوزستان و تعدادی از اساتید دانشگاه و کارشناسان حوضۀ آب و محیط زیست، همچنان وزارت نیرو بر این موضوع پافشاری می‌کند. این بار مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرده است: « با‌توجه‌به مصرف 100 درصدی منابع آب زیرزمینی در حوضۀ آبی مارون-جراحی و وضعیت روبه‌زوال تالاب شادگان، بهتر است که مصارف آب در این حوضه کاهش پیدا کند و سد مارون2 نیز ساخته نشود.»
گزارش «ارزیابی کارشناسی احداث سد آبریز باتوجه‌به منابع و مصارف حوضۀ آبریز مارون-جراحی» تأکید می‌کند: «روند کاهشی میانگین بلندمدت بارش و آبدهی حوضه که نشان‌دهندۀ آثار تغییرات اقلیم و خشکسالی بر این حوضه است، همچنین کاهش 44درصدی آبدهی رودخانۀ جراحی طی دو دهۀ اخیر نسبت به نیم‌قرن قبل از آن، دورنمای خوبی از منظر بهبود و یا حتی حفظ آبدهی موجود نشان نمی‌دهد. از سویی تمام پتانسیل منابع آب تجدیدپذیر حوضه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. مصرف تمام منابع از منظر شاخص‌های استاندارد در تعارض با پایداری حوضه است و تأمین مصارف را با مشکل مواجه خواهد کرد. بنابراین، جهت پایداری محیط‌ زیستی حوضه و افزایش اطمینان نسبت به تأمین مصارف و ارتقای امید به تداوم حیات تالاب شادگان، چاره‌ای جز تعدیل مصارف موجود نیست.»
مرکز پژوهش‌های مجلس بخش کشاورزی را به‌عنوان مکندۀ اصلی حقابه عنوان می‌کند: «عمده‌برداشت‌های مستقیم در استان خوزستان معیشتی و در پایاب حوضه متمرکز شده است که برای مصارف کشاورزی سنتی استفاده می‌شود. حذف بدون مدیریت این مصارف، علاوه‌ بر تبعات اجتماعی، احتمال تبدیل‌شدن زمین‌های رهاشده به کانون‌های محلی گردوغبار را افزایش می‌دهد.»

بارگذاری جدید بر پتانسیل منابع آب، در تعارض با پایداری محیط‌ زیستی حوضۀ مارون-جراحی و تالاب شادگان است. همچنین، مصارف موجود نیز برای حصول پایداری حوضه باید تعدیل شود و کاهش یابد. براین‌اساس، احداث سد آبریز نیز پیشنهاد نمی‌شود

این گزارش می‌نویسد: «باتوجه‌به مصارف موجود، تمام پتانسیل منابع آب حوضه به مصرف رسیده است و تالاب و حوضه از منظر پایداری محیط زیستی در شرایط شکننده‌ای قرار دارند. تخصیص‌های صورت‌گرفته از سوی وزارت نیرو برای این حوضه نیز متفاوت از وضع موجود است و اجرای آن نیازمند کاهش بیش از نیمی‌ از مصارف در استان خوزستان و افزایش 2/5 برابری برداشت‌های استان کهگیلویه‌وبویراحمد از این حوضه است. در راستای پوشش تخصیص وزارت نیرو، احداث سد آبریز (مارون2) در استان کهگیلویه‌وبویراحمد پیشنهاد شده است، اما موقعیت مصارف اصلی سد که شامل توسعۀ کشاورزی دشت‌های دهدشت غربی و چرام است، خارج از حوضۀ مارون و در حوضۀ زهره قرار دارند. روند بارش و آبدهی بلندمدت حوضۀ آبریز مارون-جراحی کاهشی است و تالاب نیز شرایط نامساعد کمی ‌و کیفی را تجربه کرده و حقابۀ آب شیرین آن تأمین نمی‌شود. شرایط این حوضه چنان است که نه تنها هرگونه بارگذاری جدید بر منابع آب حوضه، ازجمله احداث سد آبریز، در تعارض با پایداری محیط زیستی حوضۀ مارون-جراحی و تالاب شادگان است، بلکه لازم است در همین راستا و برای حفظ حیات تالاب شادگان، مصارف موجود استان خوزستان در حوضۀ مارون-جراحی نیز تعدیل شود و کاهش یابد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید می‌کند: «کل مصارف استان خوزستان در حوضۀ آبریز مارون-جراحی معادل 95 درصد از منابع آب تجدیدپذیر این حوضه است. باتوجه‌به حجم برداشت‌های مستقیم و طرح‌های توسعۀ موجود، تمام منابع آب تجدیدپذیر حوضه قبل از تخلیه به تالاب شادگان مصرف شده است و عملاً نیاز آب شیرین تالاب تأمین نمی‌شود. برای حفظ پایداری حوضه نباید بیش از 40 درصد منابع آب تجدیدپذیر حوضه مصرف شود. مصرف تمام منابع آبی حوضه توسط مصارف واقع در مسیر، نه تنها تأمین همان مصارف را با مشکل مواجه می‌کند که پایداری محیط زیستی حوضه را نیز در شرایط شکننده‌ و خطرناکی قرار می‌دهد و در شرایط کنونی بارگذاری جدید بر منابع آب را ناممکن می‌کند. بهترین راهکار برای کمک به پایداری محیط زیستی حوضه مارون-جراحی، کاستن از مصارف موجود و جلوگیری از بارگذاری مصارف جدید بر منابع آب حوضه خواهد بود.»

تمام پتانسیل منابع آب حوضۀ آبریز مارون-جراحی به مصرف رسیده است و تالاب و حوضه از منظر پایداری محیط زیستی در شرایط شکننده‌ای قرار دارند. تخصیص‌های صورت‌گرفته از سوی وزارت نیرو برای این حوضه نیز متفاوت از وضع موجود است و اجرای آن نیازمند کاهش بیش از نیمی‌از مصارف در استان خوزستان و افزایش 2/5 برابری برداشت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشد

همچنین این گزارش می‌گوید: «براساس آخرین تخصیص صورت‌گرفته از سوی وزارت نیرو، سهم تخصیص آب استان کهگیلویه‌وبویراحمد از منابع آب تجدیدپذیر حوضۀ آبریز مارون-جراحی معادل 349.4 میلیون مترمکعب در سال است. مصارف این استان در حال حاضر در این حوضه معادل 99.4 میلیون مترمکعب است. سهم تخصیص آب استان خوزستان از منابع تجدیدپذیر حوضۀ آبریز مارون-جراحی معادل 823.2 میلیون مترمکعب در سال است، درحالی‌که میزان مصارف کنونی استان 1046 میلیون مترمکعب است که به‌طور مستقیم از منابع سطحی و زیرزمینی برداشت می‌شــود. باوجوداین، همانطور که در فصل مصارف اشاره شد، استان خوزستان از طریق طرح‌های توسعۀ منابع آب مربوط به سدهای مارون و جره، سالیانه 711 میلیون مترمکعب برداشت می‌کند. براین‌اساس، استان خوزستان 933.9 میلیون مترمکعب در ســال بیش از سهم تخصیص تعیین‌شده برای این استان برداشت خواهد کرد. باتوجه‌به تخصیص صورت‌گرفته از سوی وزارت نیرو، استان خوزستان باید نسبت به ساماندهی و ارائۀ برنامه جهت کاهش برداشت‌های موجود از طریق برداشت‌های مستقیم و طرح‌های توسعه در حوضۀ آبریز مارون-جراحی اقدام کند. درصورتی‌که اضافه‌برداشت موجود در این استان کاسته نشود، سبب کاهش منابع ورودی به تالاب شادگان می‌شود. لازمۀ پوشش تخصیص صورت‌گرفته، افزایش مصارف استان کهگیلویه‌وبویراحمد به‌میزان 250 میلیون مترمکعب در سال یعنی اندکی بیش از 2.5 برابر مصارف کنونی است. همچنین در استان خوزستان نیز باید از مجموع برداشت‌های مستقیم و طرح‌های توسعۀ منابع آب استان به میزان933.9 میلیون مترمکعب نسبت به شرایط موجود کاسته شود تا برداشت صورت‌گرفته با میزان تخصیص منطبق شود.»
نویسندگان این گزارش چنین نتیجه‌گیری می‌کنند: «اگرچه در راستای پوشش تخصیص صورت‌گرفته، احداث سد آبریز در حوضۀ مارون و در استان کهگیلویه‌وبویراحمد پیشنهاد شده است، اما موقعیت مصارف اصلی و طرح‌های توسعۀ کشاورزی مرتبط با این سد در حوضۀ زهره قرار دارند. بنابراین، تأمین مصارف ســد آبریز نیازمند انتقال آب بین حوضه‌ای است و با توجه به شرایط حوضۀ مبدأ، وقوع‌ چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی در سطوح بین‌استانی و درون‌استانی دور از انتظار نیست. باوجوداین، برای بهبود وضعیت اشتغال در این اســتان و رفع محرومیت موجود، لازم است اقدامات اشتغال‌زایی ‌بدون تحمیل فشار بر منابع آب، در دستور کار قرارگیرد. باتوجه‌به شرایط حال حاضر حوضۀ آبریز مارون-جراحی، از جمله روند کاهشی بارش و آبدهی حوضه، سهم کشاورزی معیشتی استان خوزستان در اضافه‌‌برداشت‌ها، مصرف کل منابع آب تجدیدپذیر حوضه و شرایط بغرنج تالاب بین‌المللی شادگان، نه تنها بارگذاری جدید بر پتانسیل منابع آب در تعارض با پایداری محیط‌ زیستی حوضۀ مارون- جراحی و تالاب شادگان است که مصارف موجود نیز جهت حصول پایداری حوضه باید تعدیل شود و کاهش یابد. براین‌اساس، احداث سد آبریز نیز پیشنهاد نمی‌شود.