به نظر می‌رسد که نخستین ماه 1402 با خسارت سیلاب در چند استان و فوت دو نفر به اتمام می‌رسد. ورود سامانۀ بارشی به شمال غرب کشور با بارش‌های شدید، هفت استان را دچار سیلاب و آبگرفتگی در شهرها و روستاها کرد. خسارت‌های این حادثه هنوز برآورد و اعلام نشده است، اما براساس نخستین اعلام از مراکز مدیریت بحران استان‌ها بیشترین خسارت در بخش زیرساخت‌ها بوده و تاکنون 2 فوتی داشته است.

باران یکریز می‌بارید،. رحیم و خانواده‌‌اش فهمیده بودند جایشان چندان امن نیست. آب همینطور بالا آمد و کوچه و خیابان را گرفت و خودش را به میدان رساند، میدان را دور زد و در اولین خروجی خودش را بالاتر کشید تا به چادر آن‌ها برسد. بخشی از این آب جذب رختخواب و لباس‌های آنها شد و بقیه‌اش رفت تا برسد به چادر بعدی و همچنان ادامه داد تا زلزله‌زده‌‌ای در خوی نماند که پس از زلزله و برف و سرما‌، آب ضربه‌ای دیگر به زندگی‌اش نزند.
رحیم در خوی سه‌چرخه داشت و با آن میوه می‌فروخت. خانه‌اش گرچه چندان مقاوم نبود، اما تا زلزله نیامد،‌ می‌شد در آن زندگی کرد. زمین که لرزید خانۀ رحیم در دستۀ خانه‌های تخریبی قرار گرفت. هزینۀ ساخت چنان بالا بود که با وام بلاعوض و کم‌بهره نمی‌شد آن را ساخت. رحیم رفت و آمد تا مسئولان خانه‌اش را جزو تعمیری‌های نوع «الف» قرار دهند تا بتواند با تعمیر ساکن آن شود. خواسته‌اش مورد قبول واقع شد، اما با وامی که گرفت نتوانست خانه را تعمیر کند و همچنان ساکن چادر و خیابان ماند. رحیم همچنان با سه‌چرخه میوه می‌فروخت که آسمان شروع به باریدن کرد. آنقدر باران آمد که چادر او را هم غرق آب کرد. به گفتۀ درویش آذر رامین، خبرنگار محلی خوی، امثال رحیم در این شهر کم نیستند. خانواده‌های بی‌بضاعتی که ماههاست ساکن چادر‌اند و با هر تغییر آب‌و‌هوایی،‌ صدمه‌ای جدید به صدماتشان اضافه می‌‌شود.
امکان خانه‌گرفتن نیست
به گفتۀ این خبرنگار در خوی، در خیابان‌ها و کوچه‌ها چادرها با جانمایی نادرست همچنان به چشم می‌خورد. به گفتۀ او در میدان اصلی شهر سه چادر وجود دارد که به‌واسطۀ جانمایی در این منطقه پس از بارش باران شدید دچار آبگرفتگی شدند. ساکنان چادرها اغلب از قشر کارگر هستند. آنها روزگاری خانه و کاشانه داشتند، اما حالا آسمان سقف بالای سرشان است. درویش آذر از مستأجرهایی می‌‌گوید که پس از زلزله بی‌خانمان شدند. آنها قبل از زلزله با 10 میلیون تومان پول پیش توانسته بودند خانه اجاره کنند، اما حالا ناچارند 50 تا 60 میلیون تومان بپردازند که برایشان امکان‌پذیر نیست و همین آنها را از داشتن یک سرپناه امن محروم کرده است. کسانی هم مانند رحیم هستند که خانه دارند اما نمی‌‌توانند آن را تعمیر کنند، چه برسد که خانه‌ای نو بسازند. این دو گروه در این بارش اخیر بیشترین صدمه را در خوی دیدند.

مدیرعامل جمعیت هلال احمر کرمانشاه: در مجموع تلفات جانی زیاد نبود. علاوه‌بر 4 مصدوم که به درمان در مراکز درمانی نیاز داشتند، متأسفانه یک مورد فوتی هم داشتیم. 35 تیم امدادرسانی پیش از شروع فعالیت سامانۀ بارشی در مناطق اعلام‌شده از سوی سازمان هواشناسی، مستقر بودند و همچنان در حال امدادرسانی‌های احتمالی و ارزیابی و پایش هستند

در باقی مناطق آذربایجان‌غربی و کردستان به گفتۀ مرتضی مرادی‌پور معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر در گفت‌وگو با «پیام ما» اوضاع مناسب است و مشکل خاصی وجود ندارد. او از آماده‌باش کامل در این دو استان می‌گوید که باعث شد نقاط پرخطر در جلسات استانی شناسایی شود و شاهد وقوع سیل و خسارت‌های جانی نباشیم، هر چند آبگرفتگی در برخی معابر شهری و مناطق به‌واسطۀ شدت بارندگی وجود داشت. به گفتۀ او در شهرهای آذربایجان‌غربی نظیر خوی، سلماس و میاندوآب هلال احمر به کمک آتش‌نشانی و شهرداری آمد تا آبگرفتگی نیز با سرعت برطرف و روال معمول زندگی از سر گرفته شود. هرچند تا روال معمول برای رحیم و سایر زلزله‌زده‌ها راه طولانی باقی است.
تکذیب گزارش‌ها
عطا دورانی؛ نمایندۀ فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال‌احمر در ایران در توییتی از باران‌های رگباری و سیل‌آسا، سیلاب، تخلیۀ پایین سد کمندان در استان لرستان خبر داد و هشدار سطح قرمز سد گاران در مریوان، چراغ‌ویس در سقز استان کردستان را اعلام کرده است. این درحالی‌است که سعید کریمی مدیر کل مدیریت بحران استانداری کردستان چنین گزاره‌ای را تکذیب می‌کند. او در گفت‌وگو با «پیام ما» عنوان می‌کند که در تماس‌هایی که با آب منطقه‌ای استان داشته،‌ چنین خبری رد شده است. کریمی همچنین اضافه می‌کند: «سد گاران در مریوان پیش از بارندگی سرریز کرده، اما همه‌چیز در این منطقه تحت کنترل است». به گفتۀ او سد چراغ ویس تا پرشدن کامل بیش از 10 میلیون مترمکعب فاصله دارد و مشکل خاصی در این منطقه نیست. از نظر این مقام مسئول در بانه و سروآباد که در غرب کردستان قرار دارند، موج بارشی بیشتر و بالای 90 میلیمتر بوده که سبب آبگرفتگی در این مناطق شده است، ولی هیچ خطر سیل و یا سرریز خارج از کنترل سد در این استان وجود ندارد. «ما تخریب ابنیه،‌ پل‌‌ها و زیرساخت‌های راه را داشتیم، ولی تاکنون خسارت جانی گزارش نشده است». یکی از بناهایی که کریمی به آن اشاره می‌کند در روستای شاهینی کامیاران قرار دارد که کل بنا تخریب شد، ولی خوشبختانه کسی ساکن آن نبود و تبعات جانی به همراه نداشت. همچنین فرونشست‌ها و تخریب پل‌های روستایی هم در کردستان اتفاق افتاد که گرچه خسارت مالی به همراه دارد، ولی تلفات انسانی نداشته است.
گفته‌های کریمی دربارۀ سد گاران را جمال قادری از اعضای انجمن سبز چیا تأیید می‌کند. او که به‌واسطۀ سال‌ها فعالیت در منطقه اطلاعات دقیقی دربارۀ مریوان دارد، در گفت‌وگو با «پیام ما» عنوان می‌کند که مشکل خاصی به‌واسطۀ بارش باران 74 میلیمتری به وجود نیامده است‌، هرچند که آبگرفتگی مانند سایر مناطق در این شهر هم وجود داشت. به گفتۀ قادری، سد گاران از اسفندماه شروع به سرریز کرد و مازاد آب آن به رودخانه پایین‌دست سد می‌ریزد و از آنجا عازم رودخانه سیروان می‌شود. «خوشبختانه مشکل خاصی نداشتیم»، این جملۀ فعال محیط زیست مریوان،‌ خیال ما را راحت می‌کند که باران در مریوان رنج مضاعفی را به مردم تحمیل نکرده است.
حامد اسراری، از اعضای انجمن پاژین بانه، نیز اخبار سرریز شدن سد «چراغ‌ویس» در شبکه‌های اجتماعی را تکذیب می‌کند و شایعه می‌خواند. او در گفت‌وگو با «پیام ما» مانند کریمی از ظرفیت خالی سد می‌گوید که همچنان پر نشده است. «شایعاتی منتشر شد که روستاهای پایین‌دست سد به‌واسطۀ بارش زیاد دچار مشکل شده‌اند. در گفت‌وگویی که با دهیاری و شوراهای این روستاها داشتم آنها چنین خبری را تأیید نکردند و اذعان کردند که هیچ مشکلی در منطقه ندارند.» او دربارۀ سردشت و چالش‌های آن پس از باران نیز می‌گوید بخشی از آب دو سد کانی‌سیب و سردشت به دریاچه ارومیه می‌ریزد و همین موضوع سبب می‌شود حجم سد پر نشده و فشار مضاعفی به آنها وارد نشود.

مدیرکل بحران استان ایلام: بیشترین میزان بارش در شهرستان بدره 191 میلیمتر و کمترین در شهرستان سرابله 65.6 میلیمتر حادث و خساراتی به زیرساخت‌های استان وارد شد.

این گفته‌ها درحالی‌است که رئیس امور منابع آب شهرستان سقز از بازگشایی دریچۀ سد چراغ ویس صحبت و اعلام کرده است: «با اعلام هشدار قرمز بارش‌ها از سوی سازمان هواشناسی و با تصمیمات ستاد بحران استان و شهرستان با هدف مدیریت حجم آب سد دریچۀ خروجی سد به‌طور کامل بازگشایی شد. حجم خروجی آب از سد در هر ثانیه چهل‌وپنج مترمکعب است که تا پایان بارش‌ها این حجم آب از سد خارج و به رودخانه سقز جاری می‌شود.»
تخلیۀ روستاها در لرستان
اوضاع در بسیاری مناطق دیگر ایران نیز بهتر از آنچه در آذربایجان و کردستان اتفاق افتاده، نیست. لرستان طعمۀ همیشگی سیلاب است. گرچه شاید این بار سیلاب با این منطقه مهربانتر بود. اما تکرار آنچه پیشتر، مثلاً در سال 98، بر سر اهالی آورد؛ دولت را مجاب کرد تا نواحی در خطر را تخلیه و کمپ‌های اسکان موقت ایجاد کند. مدیرکل بحران استان لرستان به «پیام ما» می ‌گوید «شش روستا، نه با تمام جمعیت، بلکه جمعیت مناطقی که در خطر قرار داشتند، تخلیه شدند.»
مهدی پازوکی اضافه می‌کند: «در بخش‌های مختلف این سیلاب خسارت‌هایی وارد کرده است که البته باید در انتظار اعلام فرمانداری‌های شهرستان‌ها برای جمع‌بندی بود و پس از آن خسارت را اعلام می‌کنیم. خوشبختانه اقدامات لازم پس از اعلام هشدار هواشناسی انجام و شش روستا تقریبا تخلیه شدند. با خروج سامانۀ بارشی از استان خطر رفع شده است. اما به دلیل بالا بودن رطوبت منطقه احتمال بارش‌هایی برای امروز و فردا وجود دارد.»
او دربارۀ مناطق دارای مشکل اضافه می‌کند: «روستای کمپ گنجعلی در کوهدشت، دو روستا در ازنا، روستاهای وتایی و تنگ محدحاجی در بروجرد، دو روستای تنگ‌پنج و تنگ‌هفت در خرم‌آباد در معرض بیشترین خطر قرار داشتند که مناطق دارای خطر تخلیه و اهالی به کمپ‌های اسکان موقت منتقل شدند. همچنین، در کوهدشت اهالی را در هتل ها اسکان دادیم.»
یک فوتی در کرمانشاه
کرمانشاه نیز هنوز خاطرۀ زلزلۀ مهیب چندسال قبل را فراموش نکرده و بنابه اعلام آمار رسمی مسئولان بازسازی تخریب‌های زلزله به 100 درصد نرسیده که بهار امسال دچار سیلاب شده است. سیلابی که بنا به اعلام ستاد مدیریت بحران این استان علاوه‌بر مصدومان یک کشته نیز بر جای گذاشت. گرچه در پیگیری «پیام‌ ما» مدیرکل مدیریت بحران این استان پاسخی از وضعیت خسارت‌ها و امدادرسانی نمی‌دهد، اما مدیرعامل جمعیت هلال احمر این استان به «پیام‌ ما» گفت بیشترین چالش و آبگرفتگی در شهرهای کرمانشاه، دالاهو، اسلام آبادغرب، گیلان‌غرب، صحنه و سرپل ذهاب و در فاصلۀ روزهای 22 تا 24 فروردین اتفاق افتاد.
محمدباقر محمدی اضافه می‌کند: «در مجموع تلفات جانی زیاد نبود. علاوه‌بر 4 مصدوم که به درمان در مراکز درمانی نیاز داشتند، متأسفانه یک مورد فوتی هم داشتیم. 35 تیم امدادرسانی پیش از شروع فعالیت سامانۀ بارشی در مناطق اعلام‌شده از سوی سازمان هواشناسی، مستقر بودند و همچنان در حال امدادرسانی‌های احتمالی و ارزیابی و پایش هستند.»
خسارت بالا در ایلام
مدیرکل بحران استان ایلام، یکی دیگر از استان‌هایی که از گزند سیل هفته گذشتۀ در امان نمانده به «پیام‌ ما» می‌گوید که برآورد خسارت‌های سیل تقریباً نهایی شده است.
مجید بیگلریان توضیح می‌دهد: «بیشترین میزان بارش در شهرستان بدره 191 میلیمتر و کمترین در شهرستان سرابله 65.6 میلیمتر حادث و خساراتی به زیرساخت‌های استان وارد شد. بیشتر ابنیه و راههای ارتباطی فرعی استان، مربوط به دوران جبهه و جنگ است و در هر سیل تعدادی از آنها تخریب و یا دچار خسارت می‌شود، در سیل اخیر حدود 400 میلیارد ریال خسارت به پل‌های مسیر ایلام به بخش گنجوان و شهرستان بدره و دره‌شهر و هلیلان وارد شد.»
او ادامه‌ می‌دهد: «در شهر ایلام به‌عنوان مرکز استان حدود 43 کیلومتر مسیل به‌صورت سه‌شاخه از داخل شهر می‌گذرد و 23 کیلومتر از آن مسقف شد. در سیل اخیر، 50 متر از مسیل مسقف تخریب شده است که به اعتبار نزدیک 40میلیارد ریال جهت کف‌سازی، تقویت پی و اجرای بالشتک بتنی نیاز دارد. لازم به ذکر است در سال گذشته نیز دو نقطه از شهر ایلام (بلوار پونه و بلوار اصناف) دچار تخریب و فرونشست شد که توسط شهرداری بازسازی شده است. این نکته حائز اهمیت است که اگر نسبت به ترمیم و بازسازی مسیل‌های مذکور که با دیواره‌های سنگی ملاتی و بدون کف‌سازی مناسب صورت‌گرفته اقدامی انجام نشود، درصورت بروز زلزله‌ای با قدرت بیش از 5 ریشتر، احتمال رانش زمین و تخریب ساختمان‌های مجاور این مسیل‌ها وجود دارد.»
بیگلریان می‌گوید که گزارش سیل و نیازهای استان بلافاصله به وزیر کشور اعلام شده است: «در سیل اخیر براساس برآورد اولیه به 20 درصد از 150هزار هکتار اراضی کشاورزی استان خسارت وارد شد که میزان ریالی آن متعاقباً اعلام می‌شود. همچنین به حدود 4هزار متر از سیستم دفع آب‌های سطحی 35 و 65 سانتیمتری شهرهای استان ایلام با مبلغ حدود 40میلیارد ریال خسارت وارد شده است. در بخش منابع طبیعی به 8 سازۀ سنگی ملاتی و گابیونی آبخیزداری به مبلغ 320 میلیارد ریال خسارت وارد شد و برای جلوگیری از ورود سیلاب به شهرهای استان به 125 سازۀ سنگی ملاتی با مبلغ 5هزارمیلیارد ریال اعتبار نیازمندیم.»
او دربارۀ خسارت جانی این حادثه نیز از یک نفر فوتی (یک خانم 50 ساله) بر اثر سیل در بخش صالح‌آباد خبرمی‌هد. اما خسارت‌های زیرساختی استان بسیار زیاد است: «علاوه‌بر آنچه گفته شد خسارت وارده به شبکۀ فشارمتوسط حدود یک کیلومتر در نقاط مختلف استان و شبکۀ فشارضعیف حدود 500 متر، شبکۀ روشنایی معابر به‌طول 300 متر، PT و تجهیزات پست دو دستگاه، و مقره کاتد و تجهیزات برقی جمعاً به مبلغ 20میلیارد ریال برآورد می شود.»