رئیس مجلس در حالی برای دیدار با شماری از مراجع تقلید، به قم سفر کرد که تقریباً تمامی مراجع حاضر در این دیدارها از عملکرد مسئولان و وضعیت حاکم بر کشور گلایه کردند. این در حالی بود که قالیباف از سفرهای پیشین خود به این شهر مذهبی و دیدار با مراجع تقلید شیعه در سال‌های گذشته، چه سفرهایی که همچون سفر اخیر در قامت رئیس مجلس انجام شد و چه سفرهای پیش از آن که به‌عنوان شهردار پایتخت انجام شده بود، خاطره چندان خوشی ندارد.

محمدباقر قالیباف دیروز را در قم به دیدار به شماری از مراجع تقلید گذراند. سفری که البته نه همچون آن‌چه از سفرهای این سیاستمدار اصولگرا به قم در حدود یک دهه گذشته در خاطر داریم، چندان حاشیه‌ساز و جنجالی نشد و نه البته شاید بخشی به همین دلیل، چندان هم مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار نگرفت. هرچند به نظر می‌رسد آن‌چه باعث شده این سفر قالیباف به قم برخلاف چند سفر پیشین او به این شهر مذهبی، واکنش چندانی از سوی افکار عمومی برنیانگیزد، تغییر و تحولی باشد که در فضای سیاسی-مدنی جامعه ایرانی و افکار عمومی ایرانیان در همین چند سال گذشته به‌وجود آمده است. تحولی که یک‌جا باعث می‌شود اعتراضات عمومی ایرانیان در این چند سال با آن‌چه از این کنش سیاسی-مدنی در دهه‌های گذشته به یاد داریم، متفاوت باشد و جایی دیگر و در بحثی دیگر همچون سفر مقام‌های ارشد نظام به نقاط مختلف کشور، مانع از آن می‌شود که شاهد واکنشی ویژه و پررنگ به این دست تحولات سیاست داخلی ایران از سوی افکار عمومی باشیم. حال آن‌که اغلب سیاسیون کماکان همان مسیر و مشی و مرامی را دنبال می‌کنند که تا پیش از این شاهد بودیم.

آیت‌الله نوری همدانی در این دیدار با بیان اینکه «منظور از جمهوری اسلامی، یعنی همین مردم»، گفت: همانطور که امام فرمودند: اصل همین مردم هستند و باید عنایت و توجه شما به همین مردم باشد که همیشه پشتیبان انقلاب و نظام اسلامی هستند. باید نظام ما در رسیدگی به مردم الگویی مناسب در جهان باشد

این سفر اما به‌دلایلی جز آن‌چه تلویحاً اشاره شد، با سفرهای پیشین تفاوت داشت و کمتر مورد توجه قرار گرفت. البته دقیق‌تر آن است که بگوییم برخی دلایلی که در گذشته بر میزان توجه عمومی به این دست تحولات می‌افزود، این ‌بار غایب بودند و در نتیجه کمتر به سفر اخیر قالیباف به قم و دیدارهایش با مراجع تقلید شیعه در جریان این سفر توجه شد. چه آن‌که آن‌چه به‌عنوان مثال در سفر واپسین روز مهرماه سال گذشته قالیباف به قم یا سفری که او در هشتمین روز بهمن‌ماه 95 به این شهر مذهبی داشت، منجر به جلب ‌توجه افکار عمومی شد، سویه‌های منفی این سفرها بود، نه احیاناً دستاوردهای احتمالی آن.
هشتم بهمن‌ماه 95 را دشوار بتوان از حافظه سیاسی-مدنی ایرانیان پاک کرد. روزی که با یک فاجعه تمام‌عیار در مرکز پایتخت گره خورده و فروریختن ساختمان عظیم پلاسکو و مرگ ده‌ها آتش‌نشانی که برای اطفای حریق در این ساختمان به این محل رفته بودند و همان‌جا زیر آوار این هیولای سوزان جان دادند. قالیباف آن زمان شهردار تهران بود و به این اعتبار، بالاترین مقام مسئول در آن فاجعه. آن‌چه اما به باور بسیاری از ناظران او را در آن روزهای بهمن‌ماه 95 به قم و ترک پایتخت ترغیب کرد، نه این مسئولیتی که راس شهرداری تهران داشت، بلکه مسئولیتی بود که می‌خواست در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سه ماه بعد به دست بیاورد. او البته ساعتی پس از وقوع حادثه پلاسکو، آن‌طور که نزدیکانش گفتند، سفر خود به قم و دیدارش با مراجع تقلید شیعه را نیمه‌کاره رها کرد و خود را با چند ساعت تاخیر به محل حادثه در خیابان جمهوری تهران رساند اما نه آن سفر نیمه‌کاره به قم و نه بازگشت از آن سفر و حضور با کلاه ایمنی مقابل دوربین خبرنگارانی که برای پوشش حادثه پلاسکو کنار آوار این ساختمان حاضر بودند، هیچ‌یک نتوانست قالیباف را از «بهشت» به «پاستور» برساند.
قالیباف البته هنوز هم به «پاستور» نرسیده اما بالاخره در اسفندماه 98، با پیروزی در انتخابات کم‌رمق مجلس خود را به «بهارستان» رساند و رئیس مجلس یازدهم شد. با این همه اما به گواه آن‌چه بسیاری از ناظران در ماه‌های آغازین مجلس یازدهم گفتند، همچنان در سودای «پاستور» باقی ماند. درنتیجه وقتی بار دیگر در فاصله حدوداً چندماه به انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی، این بار در قامت رئیس مجلس عازم قم شد، بسیاری از این گفتند که این سفر نیز همچون سفر بهمن‌ماه 95 قالیباف، یک سفر انتخاباتی است و هدف از آن، بجا آوردن سنت نانوشته دیدار با مراجع تقلید که معمولاً کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از اعلام کاندیداتوری در انتخابات، به‌جا می‌آوردند. اما آن‌چه این‌بار قالیباف را بلافاصله پس از سفر واپسین روز مهرماه 1400 به قم، با موج انتقادات افکار عمومی روبرو کرد، صرفاً انگیزه‌های احتمالی سیاسی و انتخاباتی او نبود. بلکه این پوشش خبر دیدارهای او با برخی مراجع تقلید در خبرگزاری رسمی مجلس و برخی وبسایت‌های نزدیک به جریان نواصولگرایی بود و البته نوع موضع‌گیری برخی از همان مراجع تقلید شیعه در دیدارشان با رئیس مجلس که باعث شد نه‌تنها اهداف احتمالی او از انجام آن سفر محقق نشوند، بلکه این اقدام نتایجی علیه او را در فضای سیاسی-رسانه‌ای رقم بزند. چه آن‌که برخی مراجع تقلید شیعه تعارف را کنار گذاشتند و بعضاً به‌شدت از وضعیت اداره کشور و مجلس قانونی کشور انتقاد کردند. دردسر اصلی قالیباف اما وقتی رقم خورد که چنان‌که اشاره شد خبرگزاری خانه ملت به‌عنوان خبرگزاری رسمی قوه مقننه و چندین و چند مطبوعه و پایگاه خبری-تحلیلی حامی قالیباف، در اقدامی عجیب و کم‌نظیر از بازنشر برخی از آن انتقادها سر باز زده و به‌طور مشخص، آن‌چه را که مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی در واپسین دیدارش با قالیباف پیش از مرگ مطرح کرده بود، بایکوت کردند.
آیت‌الله صافی گلپایگانی که در سفر چندی بعد قالیباف به قم، به باور برخی ناظران، کسالت جسمانی را بهانه قرار داد و از دیدار با رئیس مجلس سر باز زد تا دیدار 30 مهرماه 1400 به آخرین دیدار او با قالیباف تا زمان مرگش تبدیل شود، در آن دیدار از «نگرانی شدید» خود نسبت‌به وضعیت اقتصاد و مشکلات مردم سخن گفته و با تاکید بر اینکه «مردم نجیب و شریف کشور ما مستحقّ این وضعیت نیستند»، توصیه‌های را با اشاره به «گرانی سرسام‌آوری که مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرده»، مطرح کرده گفته بود: «گرانی برای مردم طاقت‌فرسا شده و تحمل آن برای مردم عزیزمان بسیار سخت و مشکل شده است.» این مرجع تقلید شیعه که چندی بعد راهی دیار باقی شد، همچنین در سخنانی کم‌نظیر در تمام دوران حیات سیاسی‌اش گفته بود: «توصیه حقیر این است که باید با تمام کشورهای دنیا با عزّت و اقتدار رابطه داشته باشیم. اینکه با بسیاری از کشورها قهر باشیم، صحیح نیست و به ضرر مردم عزیزمان است.» جالب آن‌که رسانه‌های حامی قالیباف و مجلس در حالی حاضر به بازنشر این توصیه‌های از سر دلسوزی آیت‌الله نشدند که فارغ از نشر آن در باقی منابع خبری داخلی، او اتفاقاً از شخص قالیباف خواسته بود که «با عقلانیت و تعامل سازنده، حقوق ملت را احقاق کند.» سخنانی که برخی ناظران همان زمان گفتند که اتفاقاً این عدم نشر این سخنان در رسانه‌های حامی رئیس مجلس است که به او در صورت حضور در انتخابات ضرر خواهد زد و باتوجه به اینکه قالیباف در آن مقطع، هیچ مسئولیت اجرایی بر عهده نداشت و این احتمال می‌رفت که برای تصدی بالاترین مقام اجرایی مملکت وارد گود انتخابات شود، کارزار انتخاباتی‌اش می‌توانست از همین توصیه‌ها برای تبلیغاتش بهره ببرد. نکته‌ای که اگر گمانه‌زنی‌های پیشینی درباره انگیزه انتخاباتی آن سفر را درست بدانیم، قاعدتاً باید از اهداف اصلی سفر او می‌بود.
هرچه بود اما آن سفرهای قالیباف نه‌تنها دستاوردی برایش نداشت، بلکه اغلب به دلیلی برای افزایش انتقاد از او تبدیل شد و او در این شرایط بود که روز گذشته بار دیگر راهی قم شد تا آن‌طور که تاکید کرد، گزارشی از عملکرد مجلس یازدهم در نزدیک به 3 سالی که بر سر کار است، ارائه دهد. سفری که در حالی که برگزار شد که دیگر آن آیت‌الله منتقد در قید حیات نبود. هرچند در غیاب آیت‌الله صافی گلپایگانی، یکی از دیگر مراجع منتقد قالیباف در سفر اواخر سال 1400 او به قم، همچنان حی و حاضر بود و در حالی که در آن سفر، انتقادی تلویحی به «یکدست شدن حاکمیت» را مورد تاکید قرار داده بود، این بار به‌مراتب صریح‌تر از گذشته، زبان به انتقاد از وضعیت حاکم بر کشور گشود و البته آن‌چه در مجلس می‌گذرد.
آن‌طور که شفقنا به‌عنوان فرعی «پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه» در گزارش خود از سفر رئیس مجلس یازدهم به قم آورده اما این تنها آیت‌الله جوادی آملی نبود که در حضور قالیباف به نقد عملکرد مسئولان کشوری پرداخت. بلکه بجز این مرجع تقلید شیعه، همچنین آیات نوری همدانی و مکارم شیرازی نیز به‌عنوان دو مرجع تقلید دیگری که همچون آیت‌الله جوادی آملی در جریان این سفر با قالیباف دیدار کردند، به‌ویژه وضعیت نامساعد معیشت شهروندان را مورد انتقاد قرار دادند.
آیت‌الله مکارم که در دیدار با رئیس مجلس، «وابستگی پایه‌های اقتصادی کشور به دلار» را «سبب افزایش نرخ دلار در کشور» عنوان کرد، با انتقاد نسبت‌به «مسئولانی» که به‌گفته او، «تصمیم‌گیری خاصی نکرده‌اند»، گفت: «برای دولت و مسئولان دعا می‌کنیم اما از اوضاع ناراضی هستیم.» او گفت: «شرایط نه‌تنها رو به بهبود نیست، بلکه تورم در بعضی کالاها نسبت به سال گذشته افزایش شدید داشته است.» آیت‌الله مکارم با تاکید بر اینکه «مردم انتظار تغییر دارند»، برای چندمین‌ ‌بار در سال‌های گذشته از «بانک‌ها» و نظام بانکداری حاکم بر کشور، به‌عنوان «مشکلی بزرگ» یاد کرد که «به‌صورت لجام‌گسیخته به پیش می‌رود» و بر این اساس گفت: «بانک‌ها تنها به‌دنبال منافع خودشان هستند و مبالغی که وام می‌دهند، هرچند کم و ناچیز است اما برای آن سودهای کلان دریافت می‌کنند.» او همچنین با انتقال گلایه‌های شهروندان از مراجع تقلید به این دلیل که به‌گفته او، «به مسئولان نسبت‌به مشکلات تذکر نمی‌دهند»، تاکید کرد که چنین نیست و گفت: «در حالی که ما مکرر تذکر داده و می‌دهیم، روشن نیست چرا صداوسیما این تذکرهای مراجع را منعکس نمی‌کند.»
آیت‌الله نوری همدانی نیز در این دیدار با بیان اینکه «منظور از جمهوری اسلامی، یعنی همین مردم»، گفت: «همانطور که امام فرمودند: اصل همین مردم هستند و باید عنایت و توجه شما به همین مردم باشد که همیشه پشتیبان انقلاب و نظام اسلامی هستند. باید نظام ما در رسیدگی به مردم الگویی مناسب در جهان باشد.» حال آن‌که به‌گفته او، «مردم به‌لحاظ قدرت خرید دیگر آن توان سابق را ندارند» و «بیکاری»، «گرانی» و «کم‌ارزشی پول ملی» به اموری تبدیل شده که «باعث ناراحتی مردم است.» او نیز از انتظار مردم مبنی‌بر رساندن صدای انتقادشان نسبت‌به «مشکلات و نارسایی‌ها به گوش مسئولان» سخن گفت و تاکید کرد: «توجه داشته باشید بیت‌المال برای مردم است؛ نباید هیچ‌گونه تبعیضی وجود داشته باشد و باید تفاوت‌ها از بین برود و شاهد رفاه و گشایش اقتصادی و ارزانی در سر سفره‌های مردم باشیم.»
اما در حالی که آیت‌الله نوری همدانی، انتقاد نسبت‌به چگونگی انتصاب مسئولان کشور را از دیگر مشکلات و دلایل گلایه مردم عنوان کرد، آیت‌الله جوادی آملی بر این مسئله به‌عنوان انتقاد اساسی خود در جریان این دیدار با رئیس مجلس تاکید کرد و گفت: «از واگذاری مسئولیت به آدم‌های خوب بی‌عرضه یا بداختلاس جلوگیری شود.» این مرجع تقلید شیعه که شاید صریح‌ترین منتقد قالیباف در جریان سفر اخیر به قم بود، گفت: «ما دو وظیفه داریم، یکی دعا کردن به درگاه خداست که از دعاهای سحر نباید غافل شد و دیگری عقل و تدبیر است. او با اشاره به نامه امام علی‌(ع) به کمیل که از فرماندهان ایشان در دوران خلافت بود، تاکید کرد که «برخی تنها به درد دعای کمیل می‌خورند ولی توان اداره یک منطقه را ندارند» و در ادامه گفت: «باید بدانیم که اگر درست رفتار نکنیم، خداوند ما را خواهد برد و به وسیله قوم دیگری دینش را حفظ خواهد کرد.»