|پیام ما | شورای ترافیک تهران مجوز ساخت تونل شهید متوسلیان مشروط به تامین منابع خارج از بدنه شهرداری تهران تصویب ‌کرده ‌است و حالا پرسش‌های متعددی پیش روی ناظران و فعالان شهری قرار دارد. این پرسش‌ها زمانی بیشتر ذهن ناظران شهری را به خود می‌خواند که بدانیم وقتی پروژه ساخت پل طبقاتی صدر آغاز شد تخمین زده شده بود ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان هزینه در پی داشته باشد اما صورتحسابی که شهرداری تهران باید آن را می‌پرداخت ۴هزار و ۳۷۹ میلیارد تومان بود.

شورای ترافیک تهران در حالی مجوز ساخت تونل شهید متوسلیان را با این توجیه که بزرگراه صیاد شیرازی را از بن‌بست خارج می‌کند داده که به نظر می‌رسد توان تأمین مالی این پروژه از عهده شهرداری تهران خارج است. از سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور هیچ نهادی در بخش خصوصی هم توان اجرای این پروژه را ندارد. عموما ابرپروژه‌های عمرانی و ساخت و سازی عملاً به بخش خصوصی نمی‌رسد و فقط یک نهاد عهده‌دار آن‌ها می‌شد. پیش از آنکه به گمانه‌زنی درباره اینکه کدام بخش ممکن است برای سرمایه‌گذاری در این پروژه پیش‌قدم شود باید ببینیم تونل متوسلیان چه ابعادی دارد. شاید بد نباشد در همین حال و هوا این پرسش را هم از ذهن بگذرانیم که ساخت و اجرای پروژه بزرگراه طبقاتی صدر دقیقاً چه مشکلی از تهران را حل کرد؟ ترافیک که همچنان هم در طبقه زیرین و هم در طبقه رویی آن نفس همه کسانی که می‌خواهد به شمال و شمال شرق تهران بروند را گرفته است. تراکم جمعیت و ساخت و ساز در منطقه یک تهران نیز یکی از موضوعاتی است که پل صدر به این بخش تحمیل کرد. بنابراین در شرایطی که دقیقاً نمی‌دانیم ابرپروژه‌ای چون پل یا بزرگراه طبقاتی صدر چه خدمتی به تهران و تهرانیان کرده چرا باید یک ابرپروژه دیگر به تهران و ساکنانش تحمیل کنیم؟ آیا همین که بزرگراه صیاد شیرازی به میدان کوچک سپاه ختم می‌شود و حکم بن‌بست را پیدا کرده کافیست تا چنین پروژه را به شهروندان تهرانی تحمیل کنیم؟
ابرپروژه‌ای که در دوران قالیباف کلید خورد
ابعاد پروژه مورد نظر به درستی اعلام نشده است. این پروژه در زمانی تعریف شد که محمدباقر قالیباف شهردار تهران بود و شورای شهر نیز در دست اصولگرایان بود. حال که دوباره ترکیب اعضای شورای شهر به دست اصولگرایان و نواصولگرایان افتاده این پروژه هم جان دوباره گرفته است. گفته می‌شود پروژه احداث تونل شهید احمد متوسلیان که وظیفه برقراری ارتباط بزرگراه شهید صیاد شیرازی با بزرگراه آزادگان را به‌عهده دارد، به‌ لحاظ کمک به کاهش بار ترافیک بزرگراه امام علی(ع) و پاسخگویی به بخشی از سربار اضافه این بزرگراه شمالی ـ جنوبی، از نقش ترافیکی مهمی برخوردار است. طول تونل با احتساب رمپ‌های ورودی و خروجی به حدود 11 کیلومتر می‌رسد.
جالب اینجاست که توصیف اقبال شاکری عضو اسبق شورای شهر درباره این پروژه هم حکایت از عدم شفافیت دارد. براساس گزارشی که ایسنا منتشر کرده اقبال شاکری رئیس اسبق کمیته عمران شورای شهر اعلام کرده بود که احتمالاً این تونل یک تونل بیش از هشت کیلومتری، سه طبقه خواهد شد که دو طبقه آن مربوط به رفت و آمد ترافیکی است و طبقه زیرین برای بحث تهویه و تاسیسات تونل پیش‌بینی می‌شود. ضمن اینکه سعی می‌شود این تونل در منطقه پر ازدحام شهر و بازار وصل شود.
پرسشی که پس از توجیه حل ترافیک مطرح و برجسته می‌شود این است که آیا تهران ظرفیت و گنجایش آن را دارد که با تحمیل چنین پروژه‌هایی بخواهیم چندین سال درگیر ساخت آن باشد تا در بهترین حالت ۵ سال بعد از آن بهره‌برداری کند؟
نگرانی درباره تحمیل چنین پروژه‌هایی که صرفاً با تصمیم شورای ترافیک تهران به شهر تحمیل می‌شود و نظر مردم در آن نقشی ندارد وقتی بیشتر می‌شود که سخنان دیگر مدیران شهرداری تهران را بشنویم. حمیدرضا صارمی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران چندی قبل درباره جمعیت‌پذیری تهران در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین تاکید کرده بود‌: این که بعضا گفته می‌شود جمعیت پذیری تهران نباید افزایش پیدا کند، درست نیست. با اینکه برخی مناطق شهر کمتر از ظرفیت‌شان جمعیت در خود جا داده اند، اما در برخی مناطق مثل منطقه ۳ این جمعیت‌پذیری بیشتر از ظرفیت است.
او تأکید کرده بود‌: بر اساس طرح جامع و تفصیلی، تعدادی از مناطق تهران، کمتر از ظرفیت‌شان جمعیت در خود جا داده‌اند که بیشتر، مناطق جنوبی تهران را شامل می‌شود و این مناطق هنوز هم برای جمعیت‌پذیری ظرفیت دارند. بنابراین در برنامه ساخت مسکن در قالب قرارگاه جهادی مسکن، بیشترین هدفمان در این مناطق متمرکز خواهد بود.
این اظهارنظرها در حالی از سوی مدیران شهری مطرح می‌شود که هیچ‌کس به درستی از پدیده فرونشست زمین در دشت‌های تهران و اطرافش آگاه نیست و صرفاً در ماه‌های اخیر رسانه‌ها تلاش کرده‌اند نشانه‌های فرونشست در دشت ورامین و نظایر آن را به تصویر بکشند اما آن‌ها که در اتاق‌های بسته تصمیم‌سازی می‌کنند عملاً توجهی به این موضوع ندارند.
پروژه‌ای که باید ساخته شود
ایسنا در گزارشی درباره ساخت تونل شهید احمد متوسلیان نوشته است: «سالهاست که مدیریت شهری سعی دارد که بزرگراه صیاد شیرازی را از بن بست خارج کرده و به کارکرد اصلی اش که همان تسهیل در جریان عبور و مرور است برگرداند؛ اما هنوز موفق نشده است.» این پروژه بعد یا همزمان با پروژه پل طبقاتی صدر در زمان شهرداری محمدباقر قالیباف طراحی و مطالعه شده است. به عبارت دیگر این پروژه از جمله پروژه‌هایی است که شهردار اسبق تهران که اینک رئیس مجلس شورای اسلامی است به شهر تهران تحمیل کرده و مشخص نیست هزینه گزاف آن قرار است چگونه تامین شود.
با این توصیف ایسنا در گزارش خود درباره ضرورت ساخت این تونل نوشته است‌:‌ بزرگراه شهید صیاد شیرازی یکی از معدود بزرگراه‌هایی است که در میدان اصلی شهر پایان می‌یابد؛ این بزرگراه از بزرگراه ارتش شروع و در میدان سپاه پایان می‌یابد و این مسئله سبب شده است که در اکثر اوقات روز شاهد ترافیک سنگینی در حوالی میدان سپاه و چراغ قرمز معروفش باشیم.
این گزارش همچنین افزوده است مدتی بحث ساخت تونل متوسلیان مسکوت ماند و اتفاقی در این خصوص رخ نداد تا اینکه علیرضا زاکانی شهردار تهران در یکی از برنامه‌های خبری خود مجددا خبر از اجرای پروژه شهید متوسلیان به صورت تونل شهری داده و گفته بود: به دنبال این هستیم تا پروژه بزرگراهی شهید متوسلیان را که ادامه بزرگراه شهید صیاد شیرازی تا بزرگراه آزادگان و حدود ۹ کیلومتر است را به زیر زمین ببریم تا در قالب تونل شهری ساخته شود و یک گشایش شمالی جنوبی در میانه شهر تهران ایجاد شود. بعد از این سخنان عنوان شد که در جلسه‌ای راهکارهای تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه احداث تونل شهید متوسلیان مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است و بار دیگر تاکید شده بود که این تونل در قالب اجرای یک پروژه مشارکتی ساخته شود. هرچند که عباس شعبانی معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران می‌گوید که بنا به مصوبه شورای شهر، شهرداری نمی‌تواند حتی یک ریال نیز صرف ساخت تونل متوسلیان کند و باید بخش خصوصی وارد عمل شود.
عباس شعبانی در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد آخرین تصمیمات شهرداری برای ساخت تونل شهید متوسلیان، می‌گوید: ساخت تونل شهید متوسلیان یک الزام است، چرا که یک محوری را از بن بست خارج می‌کند و دقت داشته باشید که مردمی که در محدوده بزرگراه صیاد شیرازی زندگی می‌کنند برای آنکه به سمت جنوب تهران حرکت کنند یا باید از مسیر پرترافیک داخل شهر یعنی میدان بهارستان، میدان شوش و‌… عبور کنند و یا با طی مسافتی از بزرگراه موازی امام علی (ع) استفاده کنند.
او با بیان اینکه اتوبان صیاد شیرازی با شرایط فعلی کارایی لازم را ندارد، ادامه می دهد: شما پس از اتمام مسیر از بزرگراه صیاد شیرازی وارد میدان سپاه که یک میدان کوچک است می‌شوید و حجم بالای خودروهای ورودی به این میدان کوچک سبب اختلال در تردد شده است.
معاون شهردار تهران با بیان اینکه بر اساس مصوبه شورای شهر ساخت تونل متوسلیان باید با اعتبارات بخش خصوصی باشد، می‌گوید: بر اساس مصوبه شورای شهر تهران شهرداری حتی یک ریال نیز نمی‌تواند از اعتبارات خود صرف ساخت تونل متوسلیان کند و تنها راه ساخت تونل جذب اعتبارات بخش خصوصی است.
شعبانی با بیان اینکه احداث این تونل می‌تواند به رفع گره ترافیکی در این منطقه کمک کند، می افزاید: در حال حاضر محور بزرگراهی (صیاد شیرازی) به یکباره قطع شده و خودروها از بزرگراه وارد یک معبر درجه ۲ می‌شوند که این میدان کوچک نمی‌تواند جریان تردد خودروهای ورودی را مهار کند و به همین علت ترافیک ایجاد می‌شود.او با بیان اینکه هیچ گزینه‌ای غیر از ادامه بزرگراه صیاد شیرازی نداریم، می‌افزاید: در ادامه مسیر تونل متوسلیان محور بازار، مولوی، بهارستان و شوش را پشت سر می‌گذاریم که این مسیر پر از ترافیک است و لازم است که از میدان سپاه تا بزرگراه آزادگان، بزرگراه صیاد شیرازی که نام این قسمت را شهید متوسلیان نامگذاری کردند، ادامه داشته باشد.معاون فنی و عمرانی شهردار تهران با بیان اینکه شهرداری نقش تسهیل‌گری دارد و می‌تواند سرمایه گذاران را کمک کند و مجوز و مستندات قانونی را ارائه کند، می‌گوید: البته در فاز یک دوباره تونل متوسلیان بازطراحی شده است و تغییراتی ایجاد شده که برای سرمایه گذاران جذاب باشد. او ادامه می‌دهد: در نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهرداری که در تیر ماه برگزار خواهد شد تونل متوسلیان را معرفی می‌کنیم و اگر سرمایه‌گذاری استقبال کرد با آنها همکاری‌های لازم را خواهیم داشت تا این مسئله به ثمر بنشیند.

نگرانی درباره تحمیل چنین پروژه‌هایی که صرفاً با تصمیم شورای ترافیک تهران به شهر تحمیل می‌شود و نظر مردم در آن نقشی ندارد وقتی بیشتر می‌شود که سخنان دیگر مدیران شهرداری تهران را بشنویم

چه تضمینی برای بهبود ترافیک وجود دارد؟
از ابتدای شروع ساخت پل طبقاتی صدر کارشناسان شهری و حمل و نقل اعتقاد داشتند که بودجه ساخت این پروژه باید صرف توسعه مترو می‌شد. اما هیچ‌یک از مدیران شهری و تصمیم‌سازان و هیچ‌یک از ناظران از جمله اعضای شورای شهر نتوانست جلوی ساخت این پروژه را بگیرد. این موضوع که پروژه‌های شهری باید تابع بلندپروازی‌های شهرداری تهران باشد یا محصول برخاسته از نیاز مردم پرسش دیگری است که هیچ یک از مدیران و ناظران شهر به آن پاسخ نمی‌دهند. شاید اگر چنین پروژه‌هایی با مردم در میان گذاشته شود اتفاقاً مردم خودشان برای بهبود وضعیت ترافیکی در آن منطقه راهکارهای بهتر و ارزان‌تری داشته باشند. در مورد پروژه پل طبقاتی صدر علی خاکساری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و متخصص حوزه حمل‌ونقل شهری به خبرگزاری ایرنا گفته بود: پروژه طبقاتی پل صدر پنج تا 10 سال آینده به‌دلیل نداشتن توجیه علمی و ناکارآمدی در بهبود ترافیک منطقه، تخریب خواهد شد که تخریب این مجموعه هزینه بسیار گزافی را به شهروندان و مدیریت شهری تهران تحمیل می‌کند.
از سوی دیگر پیروز حناچی شهردار سابق تهران و یکی از منتقدان قدیمی پل طبقاتی صدر نیز پیشتر در اظهارنظری که خبرآنلاین منتشر کرده گفته بود: روزی که می‌خواستند پل صدر را احداث کنند، اعلام کردند که بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده اما عملا ساخت این پل بیش از چهار هزار ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه برده است که اگر تملکات اراضی اطراف برای احداث پل را نیز به آن اضافه کنید، بیش از این رقم است.