حمید خطیبشهیدی، باستانشناس پیشکسوت چشم از جهان فروبست
وداع با باستانشناس «اورارتویی»
تخصص اصلی او تمدن اورارتو در شمال غرب ایران و نیمه شرقی فلات آناتولی بود و به همین دلیل بسیاری در ایران تمدن اورارتو را با نام حمید خطیب شهیدی میشناسند
![وداع با باستانشناس «اورارتویی»](https://payamema.ir/pubfiles/2022/02/گوشواره-2.jpg)
۲۴ بهمن ۱۴۰۰، ۱:۵۹
|پیام ما| با درگذشت حمید خطیب شهیدی، جامعه باستانشناسی ایران، اورارتوشناسی برجسته را از دست داد. این باستانشناس که در وصفش گفته بودند «اگر در دوره اورارتو پنج نفر در جهان حرفی برای گفتن داشته باشند، خطیب شهیدی یکی از آنهاست»، دیروز چشم از جهان فروبست. خطیب شهیدی را باستانشناسی متخصص، اهل نوشتن و بدون حاشیه میدانستند. تخصص اصلی او تمدن اورارتو در شمال غرب ایران و نیمه شرقی فلات آناتولی بود و در همین ارتباط کتابها و مقالات بسیاری به زبانهای فارسی و انگلیسی و ایتالیایی از او به جا مانده است. به همین دلیل است که در ایران تمدن اورارتو را با نام حمید خطیب شهیدی میشناسند.
باستانشناسان و شاگردان او از دیروز که خبر درگذشت استادشان، را شنیدهاند، با دریغ و افسوس از رفتن خطیبشهیدی نوشتهاند. مهرداد ملکزاده، باستانشناس و از شاگردان او در صفحه اینستاگرامش خبر درگذشت این استاد باستانشناسی را تایید کرده است. جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران هم درگذشت خطیبشهیدی را برای جامعه باستانشناسی ایران ضایعهای اسفناک توصیف کرده است.
حمید خطیبشهیدی نخستین «اورارتوشناس» ایرانی بود. او در سال ۱۳۲۷ در مراغه زاده شد. سال ۱۳۵۱ کارشناسی باستانشناسی خود را از دانشگاه تهران گرفت و در سال ۱۹۷۵ میلادی دکتری خود را از دانشگاه ناپل شرقی ایتالیا دریافت کرد. دکتر خطیبشهیدی به زبانهای انگلیسی، ترکی و ایتالیایی مسلط بود.
او از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۶۵ کارشناس مرکز باستانشناسی ایران بود. در فاصله سالهای ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۸ استادیار دانشگاه فارابی اصفهان شد و از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۰ استادیار گروه آموزشی باستانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس بود. خطیبشهیدی نزدیک به ۴۰ فصل برنامه میدانی باستانشناختی را در ایران، از جمله محوطههای آغاز دوران تاریخی و فرهنگ و تمدن اورارتویی، همچون بسطام و حسنلو سرپرستی و راهبری کرده بود. خطیبشهیدی از میانه دهه ۸۰ خورشیدی عضو موثر کارگروه واژهگزینی باستانشناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.
یکی از 5 متخصص
اروراتوی جهان
عصر شنبه، نهم تیرماه سال 97، در یکی از مجموعه شبهای مجله بخارا که به شب «دکتر حمید خطیبشهیدی» اختصاص یافته بود، دوستداران او گرد هم آمدند و در بزرگداشت استاد باستانشناسی، از سابقه درخشان او گفتند. سید محمد بهشتی، رئیس اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی، یکی از سخنرانان بود که از خصلتهای حمید خطیبشهیدی در دنیای باستانشناسی اینطور سخن گفت: «ایشان تنها باستانشناس سر محوطه تاریخی نبودند بلکه معلم و راهنمای بسیاری از دانشجویان بودند.
تقریبا هیچکسی را ندیدم که شاگرد دکتر خطیبشهیدی باشد و بدان افتخار نکند. او باستانشناسی بیحاشیه است. ایشان تقریبا هیچ حاشیهای ندارند. همه از جناب دکتر به نیکی، علم و دانش یاد میکنند. نکته دیگر اینکه اکثر دوستانی که در جامعه باستانشناسی فعالیت میکنند به اقتضای شرایط خود اصطلاحی ساختهاند به عنوان باستانشناسان از حجر تا قجر، که خیلی راحت در مورد همه مسائل اظهار نظر و صحبت میکنند و ما کمتر دیدیم کسانی که در محدوده حوزه تخصصی خودشان مستقر باشند و برای حفظ حرمت دانش و علم پایشان را از مرزها بیرون نگذارند. ما هرگز ندیدیم که آقای خطیبشهیدی خارج از دایره تخصص خودشان اظهار وجود کنند. نکته دیگر اینکه عموما باستانشناسان خیلی اهل نوشتن نیستند. برای همین هم هست که آنچه را که میدانند با آنچه نوشتهاند خیلی فاصله دارد و اندکی از آنچه یافتند را روی کاغذ آوردهاند. دکتر شهیدی هم همینطور هستند؛ یعنی اندکی از آنچه میدانند را نوشتهاند؛ گرچه بیشتر از دیگران نوشتهاند. این اندکی از آنچه میدانند است.»
او سپس گفت: «برای همین هم هست که میشود این را قاطعانه گفت که در دوره اورارتو اگر ما پنج نفر در جهان داشته باشیم که حرفی برای گفتن داشته باشند، مسلما یکی از آنها جناب دکتر خطیبشهیدی است.»
کارنامه علمی خطیبشهیدی
ناصر نوروززاده چگینی هم در این مراسم از کارنامه فعالیتهای علمی خطیبشهیدی در زمینه باستانشناسی و خاطرات آشنایی خود با او چنین گفته است: «ایشان دورههای کاری خود را از زمان دانشجویی چه در ایران و چه در ایتالیا و فعالیتهای خود را زمانی که در مرکز باستان شناسی به عنوان کارشناس مرکز آسیبشناسی بودند و هم کار تحقیقات میدانی داشتند و هم اینکه در مواردی به عنوان نماینده دولت ایران در برنامههای دیگر باستان شناسان خارجی شرکت میکردند، آغاز کردند. دوره کوتاهی هم در تأسیس رشته مرمت در پردیس اصفهان حضور داشتند. در دهه هفتاد در دانشگاه تربیت مدرس بوده و در این مدت هم بانی خیر بودند و دانشجویان بسیاری از دانش و اخلاق و منش ایشان استفاده کردند. در محوطههای کلیدی کشور حضور داشتند؛ حضورشان در حسنلو و بسطام فراموش ناشدنی است. این محوطهها هم شناخته شده و هم در تاریخ بسیار مهم هستند.»
او سپس از آشنایی خود با خطیبشهیدی گفته: «آشنایی من با ایشان زمانی آغاز شد که در سال 51 از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شدند و من همان سال وارد دوره کارشناسی شدم. و خب این تفاوت راه برای ما وجود داشت و ایشان به اروپا رفتند و بعدها در مرکز باستان شناسی و مخصوصا در پژوهشکده باستان شناسی با ایشان بیشتر برخورد داشتم و این آشنایی تا به امروز ادامه داشته و باعث فراهم شدن روابط نزدیکتری شده است. هیچگاه از جناب دکتر گله و شکایتی در مورد دیگر دوستان ندیدم و از استادان بسیار بی حاشیه هستند. یکی از ویژگیهای بارز ایشان وطن دوستی است. در هر موقعیتی از ایران و فرهنگ آن دفاع میکنند.
شاید 15 سال با ایشان در مجموعه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، گروه واژه گزینی باستان شناسی، خدمت خانم صفایی بودیم. در این مدت دکتر خطیبشهیدی سهم اساسی در گروه داشتند. دکتر مصداق کامل یک فرد ایرانی در رفتار و سلوک است؛ معلم و محقق خوبی است و مدیر خوب و صبوری هستند. شاید نوعی درویشی را می توان در رفتارشان دید.»
به گفته او شهیدی خود را مقید به حوزه تخصصشان کرده بود، مطالعاتش در مورد عصر مفرغ بود و آهن در شمال غرب ایران. اورارتو و فرهنگ اوراتویی هم به دلیل حوزه جغرافیایی و هم از جهت حوزه زمانی که از موارد مورد توجه او بود. «حضورشان در حسنلو هم از این جنس است. بزرگان بسیاری در این منطقه سالهاست کار کردهاند؛ این تپه در سال 1313 خورشیدی توسط یک هیئت تجاری ایرانی کاوش شد و در سال 1315 بهوسیله سر اورل اشتین دانشمند انگلیسی چندین گمانه در آن زده شد؛ در سال 1326 یک کاوش تجاری به وسیله آقای فرهادی صورت گرفت و در سال 1328 از طرف اداره کل باستان شناسی آقای مهندس علی حاکمی به اتفاق آقای محمود راد بودند. در سال 34 هیئت مشترک ایرانی و امریکایی به ریاست پروفسور رابرت دایسون مشغول به کار شدند. ایشان با تمام اینها کار کردهاند و تجربیات بسیاری دارند.»
خطیبشهیدی و کتابها
جبرئیل نوکنده هم درباره آشنایی با آثار سودمند خطیبشهیدی در حوزه فرهنگ اورارتو چنین بیان داشت: «برای برخی از ما دکتر خطیبشهیدی استادی عزیز و گرانمایه بودند و در کلاس درس ایشان نکات ارزشمندی آموختهایم. برای برخی از ما استاد خطیبشهیدی سرپرست خوبی برای کاوشها بوده است. و ما برای روش کاویدن و بررسی میدانی از او آموختهایم. پیشکسوتان و استادان خطیبشهیدی را شاید دوست و همکلاسی خوش سخنی بدانند. خاطرات دوران جوانی را از او در ذهن داشته باشند؛ برای من اما ایشان کسی دیگر است؛ نه دوران جوانی با او آشنایی داشتم؛ نه در کلاس درسش حاضر میشدم و هیچ تجربه کاری با ایشان ندارم. استاد خطیبشهیدی برای من کسی است که دوره فرهنگی اورارتو را با نام او میشناسم.»
به گفته نوکنده گرچه پیش از او محمدجواد مشکور علاقهای به مطالعه در این زمینه نشان داده بود و کتابی هم منتشر کرده بود، اما باستانشناسان و پژوهشگران این حوزه نام اورارتو را به نام دکتر خطیبشهیدی همآوا آموختند و شناختند.
او همتای کلایس آلمانی بود؛ هر دوی این پژوهشگران بخش زیادی از حاجتهای میدانیشان را در شمالغرب ایران بر آثار منتصب به اورارتو سپری کردند و خطیبشهیدی علاوه بر اینکه ترجمان پژوهشهای کلایس در جامعه ایران بود، خود نیز تحلیلها و تفسیرهای ارزشمندی ارائه کرد و جامعهباستان شناسان ایران را از ویژگیها و زوایای فرهنگ آگاه کرد.
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![تردید را چاشنی نگاهمان کنیم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مناظره.jpg)
میانبری ذهنی برای مدیریت پیامها در عصر اطلاعات
تردید را چاشنی نگاهمان کنیم
![گربهای که از قطار انقراض پیاده شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/AP.jpg)
دو دهه تلاش برای نجات «سیاهگوش ایبریایی» جواب داد
گربهای که از قطار انقراض پیاده شد
![آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/زره-بافی.jpg)
«زرهبافی» یکی از قدیمیترین هنرهای بشر است و در ایران هشت قرن قدمت دارد
آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی
![رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/گردشگر.jpg)
نامزدهای ریاست جمهوری چقدر به صنعت گردشگری توجه کردند؟
رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده
![جولان ببر آسیایی در شهرهای ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پشه-آئدس.jpg)
پشه آئدس به مرز هشدار رسید
جولان ببر آسیایی در شهرهای ایران
![کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/1952272_980-jpg.webp)
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود
![تاثیر معکوس بازیهای المپیک بر صنعت گردشگری پاریس](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پاریس.jpg)
تاثیر معکوس بازیهای المپیک بر صنعت گردشگری پاریس
![«ناصرالدین شاه و ببری خان بدغذا» در سعدآباد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/تئاتر.jpg)
«ناصرالدین شاه و ببری خان بدغذا» در سعدآباد
![بررسی موسیقی «کوچه بازاری» در فرهنگسرای ارسباران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/موسیقی-کوچه-بازاری.jpg)
بررسی موسیقی «کوچه بازاری» در فرهنگسرای ارسباران
![ارائه برنامه برای حل مشکلات کمبود پرستار](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/14011019000781_Test_PhotoN.jpg)
رئیس شورای عالی نظامپرستاری مطرح کرد:
ارائه برنامه برای حل مشکلات کمبود پرستار
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید