سه روز پیش بود که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا در جریان اظهاراتی از پیام مستقیم این کشور به جمهوری اسلامی در جریان مذاکرات وین پرده برداشت. مساله‌ای که ایران تا دیروز درباره آن سکوت کرد. دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هرگونه مذاکره مستقیم میان تهران و واشنگتن را تکذیب و تاکید کرد که پیام رد و بدل شده با وساطت یک مقام اروپایی و به شکل مکتوب بوده است. پیش از این هم مقامات آمریکایی شرط تسریع در روند مذاکرات وین و دستیابی به توافقی زودهنگام را رایزنی مستقیم میان ایران و آمریکا اعلام کرده بودند. مساله ای که ایران آن را رد و اعلام کرده بود که حداقل تا زمان لغو تمامی تحریم های برجامی امکان پذیر نخواهد بود.

همه چیز با یک اظهارنظر شروع شد: «آمریکا مستقیما به ایران پیام داده که در صورت ادامه رفتارش در برنامه اتمی و خودداری از بازگشت به توافق اتمی برجام چه روی خواهد داد.» جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا سه روز پیش این اظهارات را در شرایطی به زبان آورد که دور هفتم مذاکرات وین بدون دستیابی به نتیجه مشخص پایان یافت. تنها نتیجه دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام، توافق طرفین بر تداوم مذاکرات بود. ایران اما بارها و بارها تاکید کرده که خواستار توافقی «خوب» و در زمانی «کوتاه» است. مساله‌ای که آمریکا نیز آن را رد نکرده ولی پیش شرط‌هایی برای آن تعیین کرده است. یکی از پیش شرط‌های واشنگتن به روایت سالیوان، توقف پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی است. پیشرفت‌هایی که در حقیقت واکنش ایران به خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا از برجام به شمار می‌رود. پرسش اما آن بود که ماجرای پیام مستقیم واشنگتن به ایران چیست. دیروز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در جریان اظهارات خود در تشریح این مساله گفت: «در گفت‌وگوهای وین هیچ صحبت مستقیمی با ایالات متحده طی این‌ ماه‌ها که گفت‌وگوها در وین در جریان بوده، انجام نشده است. برخی پیام‌ها به‌واسطه آقای انریکه مورا «مسئول کمیسیون مشترک برجام‌« به‌صورت مکتوب و غیرمکتوب از ابتدای گفت‌وگوها در وین درخصوص موضوعات مذاکراتی (نه چیزی بیش از آن) دریافت و جواب‌ها هم در جا داده شده است.» این مقام عالی رتبه در وزارت امور خارجه ایران هیچ جزئیات بیشتری درباره چند و چون پیام و پاسخ ایران ارائه نداده است همانطور که طرف آمریکایی از جزئیات پیام واشنگتن به تهران جزئیاتی ارائه نداده بود. با این حال همین ایجاد پل ارتباطی میان تهران و واشنگتن تا حدودی می‌تواند به حل و فصل اختلافات موجود میان دو کشور در مساله برجام اثرگذار باشد.
غنی‌سازی 90 درصدی؛ آری یا خیر؟!
غنی‌سازی 90 درصدی در ایران در صورت شکست مذاکرات وین، موضوعی است که از مدت‌ها پیش و همزمان با افزایش احتمال‌ها برای برگزاری دور هفتم مذاکرات میان ایران و کشورهای عضو توافق هسته‌ای مطرح شده بود. ایران در طول یکی دو ماه گذشته دست کم 3 مرتبه به صراحت این مساله را تکذیب کرده است. با این حال دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه ایران حاضر به تکذیب صریح این مساله نشد. او در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران و استنادش به سرمقاله روزنامه کیهان مبنی بر شکل‌گیری غنی‌سازی 90 درصدی در ایران با شکست مذاکرات برجامی گفت: «جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی همواره به تعهدات خود ذیل پادمان و NPT پایبند بوده است. ایران عضو این معاهده بین المللی است و هر آنچه انجام داده مطابق و در چارچوب و منطبق بر بندهای تعهدات بین المللی ایران بوده است. اقداماتی که ایران انجام داده همه با اطلاع آژانس بوده است و آژانس از کلیه اقدامات ما مطلع بوده است. این اقدامات در چارچوب مقررات بوده است.» او با بیان اینکه «ایران همواره به تعهدات خود در چارچوب مقررات بین المللی و معاهداتی که عضو آن است، عمل کرده است»، اظهار کرد: «سطح، میزان و کیفیت غنی‌سازی ایران مبنی بر نیازهای صلح آمیز هسته‌ای ایران است و همه اقدامات مان را تاکنون براساس اطلاع آژانس انجام داده‌ایم و در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت.»
مساله توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر نصب دوربین‌های این نهاد در مجتمع غنی‌سازی تسا کرج نیز دیگر موضوع تشریح شده از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بود. خطیب‌زاده گفته است: « از روزی که خرابکاری ها در کرج اتفاق افتاد به آژانس بین المللی انرژی اتمی گفتیم که باید اقداماتی صورت بگیرد. باید بررسی های امنیتی و قضایی در این زمینه انجام شود و این اقدام محکوم شود و وقتی چک های امنیتی و فنی در مورد دوربین ها صورت بگیرد می تواند این دوربین ها نصب شود. در سفر چندی پیش آقای گروسی به تهران در این زمینه توافقاتی انجام شد ولی به دلیل برخی از مشکلات و نقاط اختلافی این اعلام نشد ولی بعد از سفر آقای کمالوندی به وین و گفت‌وگوهایی که صورت گرفت و هنگامی که مقدمات این موضوع فراهم شد ایران به صورت رسمی اعلام کرد که دوربین‌ها مجددا نصب می شوند. تا مادامی که روابط ایران و آژانس در چارچوب فنی بماند هیچ مشکلی وجود ندارد و در این چارچوب آسمان بسیار آفتابی و صاف است.»
دور هشتم به توافق می‌رسیم؟
اظهارات مطرح شده از سوی علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و مقامات مذاکره کننده روس چون میخائیل اولیانوف برخلاف طرف‌های اروپایی و آمریکایی از پیشرفت در مذاکرات حکایت دارد. همین مساله سبب شده تا برخی رسانه‌های نزدیک به ایران از احتمال حصول توافقات اولیه در دور هشتم مذاکرات وین بنویسند. موضوعی که خطیب‌زاده دیروز در پاسخ به آن گفت:‌ »ما وارد عملیات های روانی برای اعلام خوشبینی یا بدبینی نمی شویم. این اعلام ها بخشی از عملیات روانی است و کاملا روشن است که در معماری که برخی از طرف های مقابل از جمله طرف‌های آمریکایی انجام می‌دهند برخی سیاه نمایی‌های لحظه ای، عدم خوش بینی‌های روزانه و یا خوش‌بینی‌های ساعتی وجود دارد تا بر اتاق گفت وگوها تأثیر بگذارند. ما در مذاکرات همواره به نتیجه فکر می کنیم. ما گفت‌وگوها را با اراده، جدیت و خوش بینی پیگیری می کنیم اما به نیات طرف های مقابل به خصوص آمریکایی‌ها خوش بین نیستیم. ما فکر می کنیم که راه درست این است که از قضاوت زودهنگام اجتناب کنیم و تمام توان خود را معطوف به نتیجه گرفتن کنیم. در پی چند روزی که گفت وگوهای دور هفتم برگزار شد به رغم اینکه طرف مقابل کارزارهای رسانه ای علیه گفت وگوهایی که در داخل اتاق ها انجام می شد، ایجاد کرده بود ما تمام انرژی و توان خود را معطوف به این کردیم که به متنی برسیم تا آن متن در دور هشتم مبنای گفت‌وگوها بشود. ما به این امید دور بعدی مذاکرات را آغاز می کنیم که بتوانیم اگر طرف مقابل با اراده رفع تحریم‌ها به صورت موثر و راستی آزمایی شده وارد وین شود در کمترین زمان به نتیجه برسیم.»
خطیب‌زاده در جریان نشست خبری خود پاسخ به تهدید مقامات اسرائیل را فراموش نکرد. مقامات این رژیم پیشتر از آمادگی خود برای حمله به ایران گفته بودند. سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این ادعاها گفت: «رژیم جعلی اشغالگر قدس از روز اول پنهان نکرد که همه تلاشش را انجام می دهد که هیچ توافقی در منطقه صورت نگیرد و علت آن نیز مشخص است چرا که ریشه این رژیم در ترور و بی ثباتی است و آنچه که توسط نیروهای نظامی ایران در پاسخ به این گونه تهدیدها گفته شده کاملا روشن و قاطع است.» او در بخش دیگری از این صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال تصریح کرد: «بسیار برای نظام بین‌الملل تأسف برانگیز است که یک رژیم جعلی و غاصب که دارای کلاهک‌های هسته‌ای است عضو هیچ معاهده ای در این زمینه از جمله معاهدات منع اشاعه سلاح‌های هسته ای نیست. این رژیم که در عمر نکبت بار خود بسیاری از ترورها و خونریزی ها را انجام داده است کشوری که در این پهنه گیتی تمدن ساز است را تهدید می کند. پاسخ ما به این گونه تهدیدات در فضای نظامی، امنیتی و اطلاعاتی کوبنده است. پیام نیروهای مسلح ما روشن است و توصیه می کنیم کسانی که داعیه حقوق بشر دارند در ظاهر هم که شده به این مسائل توجه کنند که این رژیم به چه میزان تلاش می کند که نظام بین الملل و قوانین مرتبط با آن را به سخره بگیرد و چه اقداماتی را انجام می دهد.»