|پیام ما| با فرود پرندگان مهاجر در تالاب‌ها، آب‌بندان‌ها و آبگیرهای شمالی، بازار فریدون‌کنار شروع به کار کرده و سینی‌های فروشندگان از پرندگان مرده پر شده است. با این همه مسئولان محیط زیست مازندران می‌گویند صید این پرندگان در سال 99 کاهش 15 درصدی داشته و محدودیت‌ها و برخورد با متخلفان امسال جدی‌تر خواهد بود. اداره محیط زیست همزمان آغاز کوچ پرندگان زمستان‌گذران درباره آغاز کار بازار فریدون‌کنار هشدار داده است.

خوتکاها و فلامینگوها، نخستین گروه پرندگان مهاجر بودند که با شروع پاییز به تالاب سرخرود و ازباران در مرکز و میانکاله در شرق مازندران رسیدند، بی‌آنکه بدانند صیادان غیرمجاز در کمین آنها نشسته‌اند. تا اواسط آذر پرندگان دیگری در 500 تا 600 هزار هکتار از تالاب‌ها، آبگیرها و آب‌بندان‌ها فرود می‌آیند و تا پایان زمستان 120 گونه پرنده میهمان این زیستگاه‌ها می‌شوند. در حالی که بیش از ۳۰۰ نفر از محیط‌بانان و ده‌ها نفر از همیاران محیط زیست وظیفه حفاظت از پرندگان مهاجر را به عهده دارند، بر اساس آمار اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران تعداد صیادانی را که با هدف فروش نسبت به شکار پرندگان در تالاب، آبگیر و آب‌بندان‌های فریدون‌کنار فعالیت دارند دست کم ۵۰۰ نفر است. سینی‌های خونین بازار فریدون‌کنار اینطور پر می‌شود. آمارهای مختلفی درباره پرندگان مهاجر صید شده در استان‌های شمالی داده می‌شود و طبق آخرین آمار، به گفته رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست مازندران، سالانه به طور متوسط ۱۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار بال پرنده در تالاب فریدون‌کنار شکار می‌شود.
محیط زیست: صید و فروش پرندگان مهاجر کاهش یافته
بازار پرنده‌فروشی فریدون‌کنار، یکی از مهم‌ترین مراکز عرضه پرندگان مهاجر است و مخالفت‌ها با آن هنوز نتوانسته به تعطیلی‌اش بینجامد اما کوروس ربیعی، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران دیروز خبر داده که در سال 99 با راه‌اندازی پویش مردمی «نه به کشتار پرندگان» «کاهش ۱۵ درصدی صید و فروش پرندگان زمستان‌گذران مانند انواع مرغابی‌ها، خوتکا، کله‌سبز و غاز خاکستری در بازار پرنده فروشان فریدون‌کنار در مقایسه با سال 98» رخ داده است. اما این آمار بر چه اساسی است و چقدر به واقعیت نزدیک است. حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی، مدیرکل حفاظت محیط ‌زیست استان مازندران به «پیام‌ما» می‌گوید: «این آمار دقیق نیست اما به طور تقریبی شاهد کاهش صید و فروش پرندگان مهاجر بوده‌ایم. در سال گذشته به همراه نیروی انتظامی چندین محموله که از استان‌ها و شهرهای دیگرِ مازندران به بازار فریدون‌کنار می‌آمد را کشف و ضبط کردیم. دستگیری متخلفان در دو، سه عملیات باعث شد فرستادن این محموله‌ها به بازار فروکش کند و دیگر ورودی از شهرستان‌های دیگر نداشتیم. از طرف دیگر شمارش پرنده‌ها هم این کاهش را نشان می‌دهد. به طور مثال اگر هر تختی 20 پرنده عرضه می‌کرد، با این ممنوعیت‌ها به 15 عدد رسید. بازار فریدون‌کنار یک روز در هفته به اجبار تعطیل می‌شد. همه اینها را که کنار هم می‌گذاریم، شاهد این کاهش تقریبی هستیم.» به گفته او برنامه امسال محیط زیست شدت دادن این محدودیت‌هاست.
بازار فریدون‌کنار تعطیل می‌شود؟
کوروس ربیعی گفته که با همکاری فرمانداری فریدون‌کنار قرار است «از فروش هر گونه پرنده در بازار پرنده فروشان این شهرستان با هدف جلوگیری از کشتار بی رحمانه پرندگان مهاجرِ زمستان گذران جلوگیری شود» و «در صورت هرگونه تخلف نسبت به تصمیم جمعی دراین‌باره، متخلفان به مراجع قضایی معرفی خواهند شد». اما مدیر کل محیط زیست می‌گوید این تعطیلی نمی‌تواند به ناگهان رخ بدهد. به گفته او در جلسات اخیر معلوم شده که مخالفت‌ها و مقاومت‌های پیشین درباره تعطیلی این بازار فروکش کرده است. «وقتی در سال 96 که اجرای برخورد با صید غیرمجاز در فریدون‌کنار و محمودآباد را در نظر داشتیم، مقامات محلی با ما همکاری نمی‌کردند و دقیقا رو به روی ما بودند. اما الان خوشبختانه بیشتر آنها در کنار ما هستند. همه به جمع‌بندی رسیدند که آنچه در بازار پرنده‌فروشی رخ می‌دهد تخلف است و باید با آن برخورد شود.»
ابراهیمی کارنامی ادامه می‌دهد: «در این زمینه در سال 98 تا حدودی توانستیم پیش برویم و سال 99 اوضاع بهتر شد. امسال هم امیدوارم این همکاری‌ها بیشتر شود و دست کم شاهد برچیده شدن روش‌های غیرمجاز باشیم. من اعتقاد دارم که این کار باید انجام بشود و از روز اول که در این سمت قرار گرفتم، همینطور فکر می‌کردم. در گذشته در بازار امکان دخالت نداشتیم. اما از دو سال پیش بازار را از منظر عمومی جمع کردیم و به یک کوچه فرستادیم. پارسال هم تعداد تخت‌ها را کم کردیم، ساعت کار روزانه را محدود کردیم و ورودی‌ها حتما شمارش می‌شد. این برخوردها امسال شدیدترمی‌شود.»
او همچنین می‌گوید: «محیط زیست بازار فریدون‌کنار را اصلا قانونی نمی‌داند و با عرضه حیوانات وحشی چه کشته و چه زنده مخالف است اما با توجه به شرایط، تعطیلی باید رفته رفته اتفاق بیفتد. از نظر حقوقی تخلف، تخلف است، چه در فریدون‌کنار، چه جای دیگر.»
بازار عامل افزایش صید است
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران به ایرنا گفته که محدودسازی بازار فروش پرندگان و کاهش تقاضا به طور قطع آمار شکار پرندگان هم در این شهرستان کاهش می‌یابد. او یکی از دلایل شکار بی‌رویه پرندگان مهاجر در مازندران به‌ویژه فریدون‌کنار را وجود بازار خرید و فروش لاشه و زنده این پرندگان دانسته که «باعث شده برخی از شکارچیان با سودجویی شیوه شکار سنتی را هم به کشتار دسته‌جمعی تغییر دهند.» به گفته ربیعی استقبال از خرید لاشه پرندگان مهاجر هم دلیل دیگری بر ماندگاری و رونق بازار پرنده‌فروشی فریدون‌کنار است. به طوری که «در زمستان سال ۱۳۹۹ یک جفت غاز خاکستری در بازار پرنده فروشان فریدون‌کنار تا پنج میلیون ریال و اُردک خوتکا و کله سبز تا سه میلیون ریال به فروش می‌رسید». تور هوایی، کِرس و گُذر از جمله شیوه‌های کشتار جمعی پرندگان است که در دو دهه اخیر در منطقه باب شده و گسترش یافته، در حالی که نسل قدیم ساکنان حاشیه تالاب‌های مازندران به شیوه «دوما چال» و در حد رفع نیاز، پرندگان مهمان را شکار می‌کردند.
مسئولان قبلا مقاومت می‌کردند اکنون همراه شده‌اند
محیط زیست می‌گوید برای مقابله با بازار فریدون‌کنار برنامه جدی دارد و می‌خواهد به این طریق آمار صید و فروش پرندگان مهاجر را کاهش دهد. اما چطور. ابراهیمی کارنامی توضیح می‌دهد: ‌«همه متعهد شده‌اند؛ نیروی انتظامی، فرمانداری، دادستانی همه گفته‌اند کمک می‌کنند. اگر این اتفاق نیفتد ما طرح دعوا می‌کنیم و از طریق مرجع قضایی پیگیری می‌کنیم. همه این محدودیت‌ها سبب ریزش می‌شود.» از طرف دیگر به گفته او در بازار فقط محیط زیست مسئول نیست. «مهم‌تر از محیط زیست وظیفه شهرداری است که بازارهای غیرمجاز را جمع‌آوری کند، وظیفه دامپزشکی است که جلوی کشتار و عرضه غیربهداشتی فرآورده‌های محصولات دامی را بگیرد، بهداشت و درمان هم به همین ترتیب.» اینطور که او می‌گوید دامپزشکی از پارسال پای کار آمد. «وقتی قوانین و مقررات را یادآوری کردیم و گفتیم که به طور قانونی در این ارتباط مکلف هستند و این بی‌توجهی ترک فعل به حساب می‌آید، آمدند و در جلسه اخیر هم اعلام آمادگی کردند. اینکه به طور مستمر در کنار محیط زیست باشند مهم است.» او ادامه می‌دهد: «به هر حال به مدت چند دهه محیط بان حتی جرات نداشت وارد منطقه شود. در دهه 70 و همینطور دهه 80 دو عملیات انجام شد و در هر دوی آنها محیط زیست ناچار شد یک بار تورها را به صیادان غیرمجاز پس بدهد و یک بار هم غازهای وحشی که به عنوان طعمه استفاده می‌شدند. در سال 98 بچه‌های ما فحش خوردند، کتک خوردند. اما کوتاه نیامدیم. در سال‌های 96 تا 98 یگان را از اداره کل و شهرهای تابعه به بازار می‌بردیم. اما به روزی رسیده‌ایم که دیگر نیازی به حضور نیروهای استان نبود، خود محیط زیست فریدون‌کنار، محمودآباد و بابلسر، تورهای هوایی را جمع کردند. دیگر این موضوع نهادینه شد که قانون برای آنها هم هست و به راحتی اجازه تخلف ندارند. با این همه شکستن آن تابوی گذشته به این سادگی نبوده و نخواهد بود. با فرایندی که امروز حاکم شده، همکاران ما هم احساس امنیت دارند و می‌دانند که حمایت می‌شوند.» با همه اینها اما ابراهیمی‌کارنامی معتقد است که محیط زیست باز هم با حالت مطلوب فاصله دارد و البته «صید پرندگان مهاجر در این چند سال تقریبا نصف شده است». او توضیح می‌دهد: «چهار کرسی که بر پا می‌شد، پارسال به دو تا و یکی رسیده بود. امسال کرس نباید باشد. هرچند این ممنوعیت به این معنی نیست که حذف شده. دام‌های هوایی را هم هر چه جمع می‌کنیم، باز برپا می‌کنند. ولی ما باز هم جمع می‌کنیم. روی این قضیه اصرار داریم و آنقدر سماجت می‌کنیم تا پرندگانی که هزاران کیلومتر راه را تا اینجا پرواز می‌کنند، سالم به زیستگاهشان برگردند.»