«اولین محموله یونجه‌های روسی دوازده روز دیگر وارد کشور می‌شود» این خبر را دیروز رئیس هیات مدیره اتحادیه دامداران کشور اعلام کرد. واردات علوفه در حالی برای رفع نیاز دام‌ها آغاز شده که همچنان اخباری مبنی بر قاچاق علوفه به عراق و افغانستان منتشر می‌شود. دامداران و فعالان صنفی دامپروری معتقدند بخشی از این وضعیت نتیجه خشکسالی است اما این مشکلات به بی‌توجهی مسئولان و باز گذاشتن دست واسطه‌ها هم برمی‌گردد. چندی پیش مدیرعامل اتحادیه دامداران درباره افزایش قاچاق علوفه هشدار داده بود که «کشورهای همسایه هم مثل ما درگیر خشکسالی هستند و اوضاع نهاده‌های آنها هم بسیار بد است و همین زمینه‌ساز قاچاق علوفه شده است» اما باز هم در حالی که دامداران داخلی به دلیل محدودیت علوفه و نهاده‌های دامی دست به کشتار دام‌های مولد خود می‌زنند، تصاویری از خروج غیرقانونی علوفه از مرزهای کشور منتشر می‌شود.

به همان نسبت که افزایش قیمت گوشت هر روز سهم این کالا را در سبد خرید مردم کمتر می‌کند، دامداران هم به عنوان تولیدکنندگان این کالا، هر روز به نوعی با تنگناهای جدیدی در تولید روبه‌رو می‌شوند. مشکلات مربوط به تامین نهاده‌های دامی چند سالی است که یکی از مهم‌ترین مسائل صنعت دامپروری کشور شده است، را تحت تاثیر قرار داده است. امسال خشکسالی هم مزید بر علت شده تا تامین علوفه مورد نیاز دام‌ها تبدیل به چالشی بزرگ شده و جان دامداران را به لب برساند. آنها برای تامین علوفه و نهاده‌های دامی با مشکلاتی عدیده روبه‌رو هستند. افزایش قیمت علوفه تا حدود 100 درصد، باعث شده بسیاری از دامداران دست به فروش یا کشتار دام‌های مولد خود بزنند. موضوعی که در بلند مدت می‌تواند تبدیل به چالشی جدی در اقتصاد کشور شود. بر اساس آمار رسمی اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران در خردادماه سال جاری تعداد دام سبک و سنگین کشتار شده در کشتارگاه‌های کشور حدود یک میلیون و ۳۷۱ هزار راس بوده که نسبت به کشتار خرداد ۹۹ رشد ۷۸ درصدی داشته است. تعداد کشتار گوسفند و بره در خرداد امسال نسبت به خرداد ۹۹ رشد ۸۸ درصدی داشته و کشتار بز و بزغاله رشد ۴۵ درصدی، گاو و گوساله ۷۰ درصد، گاومیش ۷۶ درصد و کشتار شتر نیز رشد ۳۷ درصدی نسبت به خرداد ماه سال ۹۹ داشته است. به رغم اعلام ممنوعیت کشتار دام‌های مولد بسیاری از دامداران به دلیل بالا رفتن سرسام‌آور هزینه نگهداری دام، اقدام به کشتار دام‌های مولد خود کرده‌اند.
در پی مشکلات عدیده‌ای در صنعت دامپروری و به تبع آن تامین گوشت قرمز و لبنیات در کشور ایجاد شده و آثار آن تا پایان سال مشهود خواهد بود، حالا بر اساس اخبار منتشر شده قرار بر این است که از نیمه شهریور ماه علوفه (یونجه) وارداتی به دست دامداران برسد. دامدارانی که اغلب معتقدند بخش عمده مشکلات در تامین نهاده‌های دامی و علوفه به پررنگ شدن نقش واسطه‌ها در این بازار برمی‌گردد. واسطه‌هایی که رد پایشان تا شهرهای مرزی و آنسوی مرزها و در قاچاق نهاده و علوفه هم پیداست. دیروز مجید موافق‌قدیری، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر راهکار حل مشکلات مربوط به تامین نهاده‌های دامی را حذف سیاست ارز ترجیحی اعلام کرد و گفت: «باید دید در متمم بودجه که توسط دولت به مجلس ارائه می‌شود، آیا سیاست تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی تا آخر سال ادامه خواهد یافت یا رأی به حذف آن داده می‌شود» استفاده از ارز ترجیحی برای واردات کالایی مثل نهاده‌های دامی به زعم بسیاری از کارشناسان فضایی مناسب برای ایجاد و رانت و فساد در واردات نهاده‌ها ایجاد کرده است. حالا هم رئیس هیات مدیره اتحادیه دامداران کشور اعلام کرده است، علوفه‌ای که از روسیه به کشور وارد می‌شود را با ارز نیمایی خریداری کرده‌اند. قدیری می‌گوید: «امسال با توجه به شرایط خشکسالی و کمبود علوفه باید برای واردات یک میلیون تن یونجه برنامه‌ریزی و اقدام شود» به گفته رئیس هیات مدیره اتحادیه دامداران کشور میزان ثبت سفارش یونجه از روسیه 60 هزار تن است که 30 هزار تن آن قرار است دوازده روز دیگر وارد کشور شود و هنوز مجوزهای لازم برای واردات این محصول صادر نشده است. فرهاد اکبری، رئیس هیات مدیره اتحادیه دامداران کشور می‌گوید: «این واردات تا زمان رفع نیاز داخلی ادامه خواهد داشت. تا هر زمان که بازار تامین شود ما ثبت سفارش و واردات را از کشور روسیه ادامه خواهیم داد تا یونجه با قیمت مناسب در اختیار همه دامداران قرار گیرد» قیمت مناسبی که اکبری از آن سخن می‌گوید 5200 تومان است. در حالی که به گفته دامداران قیمت یونجه در سال گذشته در همین فصل 1950 تا 2300 تومان بود.
خشکسالی، تنش‌ اجتماعی، دامداری
بسیاری از دامداران که دام سبک پرورش می‌دهند از ابتدای امسال بر اثر خشکسالی و ناتوانی در تامین غذای دام‌هایشان، آنها را با قیمتی پایین به فروش رساندند. با تشدید آثار خشکسالی، این مسئله به اشکال مختلف وارد حوزه اجتماعی و موجب بروز مشکلات و تنش‌هایی در شهرهای مختلف شده است. گزارش‌هایی که از هجوم دام‌های گرسنه به محدوده‌های حفاظت شده منتشر می‌شود هم موجب ایجاد نگرانی‌هایی در حوزه محیط زیست می‌شود و هم ممانعت از چرای دام‌ها در این محدوده‌ خشم دامداران مستاصلی که چاره‌ای پیش روی خود نمی‌بینند را در پی دارد و در نتیجه تنش‌‎هایی در این مناطق شکل می‌گیرد.
دیروز خبرگزاری ایرنا گزارشی از وضعیت خشکسالی در خراسان شمالی و آثار اجتماعی آن در میان کشاورزان و دامداران منتشر کرد که بخش‌های مختلف آن می‌تواند زنگ هشداری برای مسئولانی باشد که عادت به نادیده گرفتن چنین مسائلی دارند. بر اساس این گزارش در ۲ ماهه نخست امسال، مراجعه به پزشکی قانونی با موضوع نزاع و درگیری و تشکیل پرونده نسبت به مدت مشابه پارسال ۳.۹ درصد افزایش داشته و در این بازه زمانی، هزار و ۵۴۸ نفر با موضوع نزاع و درگیری به پزشکی قانون مراجعه کردند. این گزارش آورده است بخشی از این نزاع ها مربوط به مشکلات ناشی از کمبود آب و نگرانی کشاورزان از آبیاری مزارع و باغ‌ها است. از سوی دیگر حضور غیرمجاز دامداران در مراتع و مناطق حفاظت شده استان بیشتر شده است، این امر سبب تنش میان محیط بانان و دامداران شده است. افزایش حضور غیرمجاز دامداران در مراتع برای تعلیف دام‌هایشان، محیط بانان را عاصی کرده است. فرمانده یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی به ایرنا گفته: «امسال شاهد هجوم دامداران به مراتع در مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست در «قرخورد» شهرستان مانه و سملقان، «سالوک» در شهرستان اسفراین و «میاندشت» در شهرستان جاجرم بوده و هستیم؛ حضور دام در فصل رویش گیاه، سبب خسارت و ضربه به پوشش گیاهی شد و این امر تهدیدی جدی برای مراتع محسوب می‌شود» به گفته محمدحسین صالحی گرانی نهاده‌های دامی سبب شده تا دامداران دام خود را در شرایط چرا تغذیه کنند: «بهار امسال با تعلیف غیرمجاز ۴۵ هزار راس دام در مناطق تحت مدیریت اداره کل محیط زیست برخورد شده است. خشکسالی و کاهش بارندگی ها سبب شده تا امسال حضور غیرمجاز دامداران و تعلیف در مناطق تحت مدیریت این اداره کل افزایش یافته و تعارض میان دام و وحوش هم بیشتر شود» افزایش قیمت نهاده، نبود علوفه، خشکسالی، بالا رفتن هزینه‌های زندگی همه این موارد می‌تواند منجر به بروز تنش‌های اجتماعی در جوامعی شود که از کشاورزی و دامداری امرار معاش می‌کنند. رسیدگی به مشکلات این قشر، تنها از بعد اقتصادی اهمیت ندارد، بلکه از منظر اجتماعی هم حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد. متولیان امر می‌گویند یکی از راه‌های حل این مشکلات واردات علوفه است، حال باید دید از 60 هزار تن علوفه روسی که قرار است وارد کشور شود، چه میزان از مشکلات موجود در حوزه دامپروری کشور حل می‌شود.