اعتراض‌های مردمی در استان خوزستان به کم‌آبی دو شب گذشته هم ادامه پیدا کرد. دو شب پیش 25 تیرماه مردم در اعتراض به کم‌آبی‌ به خیابان‌ها آمدند. جمعیت معترضان در اهواز، کوت عبدالله، خرمشهر، سوسنگرد، ماهشهر، جراحی و شادگان اینبار با شعارهایی نظیر «خوزستان تشنه است»، «عطشان الشط راید مائه» از مسئولان مطالبه‌گری کردند و این‌بار مسیر شهر شوش به اهواز را بستند. به نظر می‌رسد که اعتراض‌ها نسبت به کم‌آبی از چند هفته گذشته آغاز شده است. بسیاری آن را بی‌ارتباط با طرح‌های انتقال آب کارون، کمبود آب شرب و کشاورزی و خشک شدن هورالعظیم و مرگ ماهی‌ها و گاومیش‌ها بی‌ارتباط نمی‌دانند. قطعی مکرر آب و برق در بسیاری از روستاهای شمال خوزستان هم وضعیت را بغرنج‌تر کرده است و مردم را ناامید و نگران. در جریان تجمعات روز 25 تیرماه یک جوان 30 ساله شادگانی کشته شده است. رسانه‌های رسمی تا این لحظه کشته شدن مصطفی نعیماوی را تایید کرده‌اند. امید صبری‌پور، سرپرست فرمانداری شادگان درباره علت کشته شدن این جوان شادگان که منابع محلی او را «مصطفی نعیماوی» معرفی کردند، به ایسنا گفته است: «در جریان تجمع، افراد فرصت‌طلب و اغتشاشگر به سمت ماموران نیروهای امنیتی و تجمع‌کنندگان تیراندازی کردند که تیر به یک رهگذر که جوانی ۳۰ ساله بود، اصابت و منجر به مرگ او شد».

با وجود این‌که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری و غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه 25 تیرماه دستور رسیدگی به شرایط خوزستان را داده بودند و دو هیات هم به این استان اعزام شدند اما اعتراض‌ها نسبت به کم‌آبی در استان خوزستان تا جمعه شب ادامه پیدا کرد. معترضان که بنابر تصاویر و ویدیوهای منتشر شده، عموما جوانان خوزستانی هستند، از نبود آب شرب و آب کشاورزی گلایه دارند و در شعارهایشان از عطش و تشنگی می‌گویند. مساله‌ای که قاسم سلیمانی‌دشتکی، استاندار خوزستان هم در جلسه‌ای به مدیران استان به آن واکنش نشان داده و در گفت‌وگو با فارس تامین آب شرب استان را را اولویت اول دانسته است. او دیروز در مصاحبه‌ای تلویزیونی از تنش آبی و نبود آب در 700 روستای استان سخن گفت و اعلام کرد که تا پیش از تنش آبی هم این 700 روستا با تانکر آب‌رسانی می‌شدند.
راه‌هایی برای کاهش بی‌آبی در استان
در میان این تنش‌ها پرسش این است که برای حل مساله کم‌آبی در خوزستان چه باید کرد؟ خشکسالی، سدسازی لجام گسیخته، الگوی کشت غلط، تغییر فصل کشت برنج از عوامل کم‌آبی این روزهای خوزستان تلقی می‌شوند. عواملی که کارشناسان در گزارش دیروز پیام‌ما با تیتر: «مطالبه خوزستان را بشنوید» روی آن تاکید داشتند. فیصل عامری، کشاورز و فعال محیط زیست گفته بود که بنا بود شلتوک کاری در زمین تشنه خوزستان محدود شود اما مشکلات مالی کشاورزان و عدم جبران خسارت آن‌ها در سیل و شلتوک کاری مدیران جهاد کشاورزی در اطراف کارون منجر به افزایش برنج‌کاری، این محصول آب‌بر در خوزستان شده است. او یکی از راهکارهای موثر در جدال با کم‌آبی را کاهش وسعت شالی‌ها و تغییر فصل کشت می‌داند. مجتبی گهستونی خبرنگار اهوازی مساله را وسیع‌تر دیده بود و از الگوی کشت غلط و از بین رفتن هور که این روزها منجر به از بین رفتن دام هم شده گفته بود و فعالان دیگر استان به سدسازی و طرح‌های انتقال آبی که باعث خشک شدن کارون و کرخه شده است، اشاره کردند و توقف آن‌ها را باعث بهتر شدن شرایط دانسته بودند. هژیر کیانی، دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان هم در این گزارش به ایجاد یک کمیته حقیقت‌یاب اشاره کرده بود، کمیته‌ای که اقدامات درباره هورالعظیم و وضعیت آب شرب روستاها را بررسی کند. سلیمانی دشتکی، نیز در حاشیه جلسه نشست ستاد استانی کرونا در جمع خبرنگاران چند راهکار کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای حل مسئله عنوان کرد: اولویت بعدی ما کشت‌های فصلی، جایگزین و تابستانه بوده و در مرحله بعد آماده کشت پاییزه هستیم. افراد زیادی شروع به برنج‌کاری و شلتوک‌‌کاری کردند همچنین در کنار خود هورالعظیم شلتوک‌کاری فراوانی انجام شد که کار بسیار خطرناکی است. در این بحران آب لازم برای کشت‌ها و مصارف مختلف را با توجه به موجودی آب پشت سدها اختصاص دادیم.
تلنبار شدن مسائل در خوزستان
کاهش اعتماد عمومی در استان خصوصا در جامعه کشاورزان و تلنبار شدن مسائل حل نشده در استان شاید یکی از دلایل اعتراضات این روزها باشد. مساله‌ای که شاید پرداختن به آن بتواند اعتماد عمومی را افزایش دهد و اندکی التیام‌بخش مردم خوزستان باشد. قاسم آل کثیر، فعال اجتماعی در خوزستان از عقبه اعتراضات و تلنبار مسائل حل نشده در خوزستان تاکید می‌کند. او به روزنامه پیام ما می‌گوید بخش اعظمی از جامعه خوزستان کشاورزند و اتفاقا این گروه در جریان سیل 95 جزو اولین آسیب دیدگان سیل بودند. به گفته آل‌کثیر این گروه قرار بود از بیمه خسارت بگیرند اما بخشی نتوانستند: «مساله به طور کامل حل نشد و حتی به فراموشی سپرده شد، بعد از مدتی سیل 98 آمد، سیلی که فراگیرتر بود، معضلات این سیل و جبران خسارت آن هم به طور کامل برطرف نشد، کم آبی روستاها را هم به این مساله قبلی اضافه کنید، روستاها ممکن بود 4 ساعت آب داشته باشند و 10 ساعت آب نداشته باشند، اکنون هم خشکسالی ایجاد شده است، این مسائل روی هم تلنبار شدند.» مساله دیگری که این فعال اجتماعی روی آن تاکید می‌کند و شاید در بازگشت اعتماد عمومی هم موثر باشد. مساله انتقال آب است. آل کثیر می‌گوید: خوزستانی‌ها در مدیریت منابع آب نقشی ندارند و این ضعف نمایندگان ماست. ببینید اکنون دغدغه ما این نیست که آب چرا به اصفهان می‌رود یا بخواهیم شکاف اجتماعی ایجاد کنیم، تمام دنیا اکنون به این نتیجه رسیده است که منابع محیط زیستی نباید دستکاری شوند، ما کاری نداریم که این آب به کجا می‌رود تجربه جهانی نشان می‌دهد که این دستکاری باعث بروز آسیب می‌شود.» آل کثیر می‌گوید رزق و روزی مردم اکنون در خطر است، آستانه تحمل مردم کم شده است: «همچنان این نقد وجود دارد که وقتی آب به سمت نیشکرها و پتروشیمی‌ها سرازیر می‌شود، بخشی از این آب را به سوی مردم صادر کنید.»
حل مشکل جیره‌بندی دهدز
انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان اما برای حل بحران ریشه‌ای کم‌آبی در خوزستان به ضرورت تامین آب شرب برای 30 هزار نفر از مردم 110 روستا و شهر دهدز اشاره کرده است. در این نامه که مخاطب آن هیات اعزامی قوه‌قضائیه به خوزستان است، آمده است: «پس از آبگیری سد کارون۳ و آوارگی بیش از ۱۰ هزار نفر و از بین رفتن ۶۳ پارچه روستا و آبادی، بزرگترین کوچ اجباری تاریخ سدسازی ایران در منطقه دهدز رخ داد. از آن زمان تا کنون همانند جزیره ای تشنه در میان دو دریاچه ۵ میلیارد متر مکعبی سدهای کارون۳ و ۴ قرار گرفته است. از سال ۱۳۸۳ تاکنون مردم این منطقه در رنج جیره بندی آب به سر می‌برند. هم‌اکنون جیره بندی آب و تنش شدید آبی ۱۱۰ روستا و شهر منطقه دهدز با جمعیتی بالغ بر ۳۰ هزار نفر به مرز هشدار رسیده و بررسی‌‌های وضع موجود نشان دهنده زنگ خطر جدی برای وقوع یک بحران در سال ۱۴۰۰ در این منطقه است. »
در این نامه همچنین آمده است: عدم چاره اندیشی برای برون رفت از وضع موجود نارضایتی عمومی و پیامدهای اجتماعی و بهداشتی خطرناک در پی خواهد داشت. در حال حاضر مردم دهدز هیچ گونه امنیتی در زمینه آب شرب و بهداشت ندارند.
در این نامه راهکاری هم برای حل بحران پیش‌بینی شده است و از وزارت نیرو در راستای مسئولیت اجتماعی خود نسبت به تامین مایحتاج و ملزومات اجرای این طرح اقدام کند: «تنها راهکار پایدار حل مسئله آب در منطقه دهدز برای پیشگیری از بحران جدی قطعی آب شرب و جلوگیری از به خطر افتادن سلامت و بهداشت ۳۰ هزار نفر مردم منطقه دهدز، آبرسانی و تامین آب از محل دریاچه سد کارون ۳ و در نقطه‌ای موسوم به ایستگاه رکعت است. برای اجرای این طرح و نجات منطقه دهدز از این بحران، مطابق مطالعات انجام شده، تامین فوری تجهیزات و لوازم طرح آبرسانی ایستگاه پمپاژ و خط لوله انتقال از محل ایستگاه موسوم به اسکله رکعت در دریاچه سد کارون ۳ به دهدز است. این خط به طول ۱۵ کیلومتر لوله فلزی mm ۳۵۰، ایستگاه پمپاژ شناور، احداث ساختمان ایستگاه اصلی و دو ایستگاه پمپاژ کمکی، تصفیه‌خانه و اتاق کلر زنی احتیاج دارد.»
اعتباراتی برای کاهش تشنگی
برای حل بحران کم‌آبی و خشکسالی در خوزستان اما مسئولان دیگر نیز دست به کار اظهار نظر شدند و تامین اعتبارات برای کاهش تشنگی در استان گفتند. اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به ایسنا گفته است: ۱۹۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان برای خشکسالی در تاریخ ۱۲ اردیبهشت امسال مصوب شده بود است.
او با اشاره به کاهش 54 درصدی بارندگی در سال‌ جاری نیز گفته است: علاوه بر خساراتی که به کشاورزان وارد شده است، مقادیری از خسارت کشاورزان در سال ۹۸ نیز مانده بود که به دولت پیشنهاد شده تا این مبالغ نیز سریع‌تر تسویه شود.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان برای کاهش تنش آب شرب در این استان خبر داد و گفت: ۷۰ میلیارد تومان به سازمان جنگل‌ها و مراتع برای رسیدگی به کانون ریزگردها و ۱۰۰ میلیارد تومان برای پروژه‌هایی که مشکلات آبی کشاورزان را کمتر کند، اختصاص پیدا می‌کند.
بحران عظیم‌تر نشود
بسیاری از نخبگان استان در روزهای اخیر بیم آن را داشتند که اعتراضات مردمی به محلی برای تسویه‌حساب‌های قومیتی تبدیل شود. چنانچه اشکان زارعی، دانشجوی دکترای تاریخ نیز در گفت‌وگو با روزنامه پیام ما به این مساله اشاره کرد و گفت: مشکلات قومی نیست و ریشه در بی‌کفایتی مدیران است. این مشکلات در خوزستان متوجه عرب‌های خوزستان نیست، این گروه تصور می‌کنند، قرار است از خوزستان کوچانده شوند، در حالی که پیشتر به آن‌ها هشدار مبنی بر بی‌آبی در صورت کشت شلتوک داده شده بود.