|پیام ما| یک ملک ۳۶ هزار متر مربعی که قبلا کارخانه آسفالت بوده، در طرشت بدون داشتن مجوز از شورا در دوره قبلی شهرداری تهران، به سپاه واگذار شده است. 70 هزار متر مربع زمین 159 میلیارد تومان به خیریه امام رضا داده شده است، املاکی به ارزش 2000 میلیارد ریال در بازه زمانی 5 ساله 91 تا 96 در قالب قرارداد 34 بندی از سوی سازمان املاک شهرداری تهران به شرکت بهساز گستر که یکی از شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران است، واگذار شده است. این اعداد و ارقام اما تنها بخش کوچکی از هرج‌ و مرج‌های مالی هستند که پیش از مدیریت شهری پنجم در خاموشی خبری رخ دادند و حالا در گزارشی مفصل در آخرین روزهای شورای پنجم، دیروز، سه شنبه 22 تیرماه از سوی محمود میرلوحی، رئیس کمیته اقتصادی شورای شهر تهران قرائت شدند. گزارشی 43 صفحه‌ای که تمرکزش روی املاک و مستغلات شهرداری تهران بود. در ادامه مروری بر مهم‌ترین یافته‌های این گزارش تحقیق‌وتفحص داریم.

وعده ارائه و قرائت گزارش تحقیق‌وتفحص از املاک و مستغلات شهرداری تهران پیش از این بارها از سوی متولیان امور شهری داده شده بود. میرلوحی در یکی از مصاحبه‌هایش با خبرگزاری پانا گفته بود: «بخش‌هایی از این تحقیق‌وتفحص پیش رفته است و به عنوان کسی که طراح این تحقیق‌وتفحص هستم، می‌گویم که می‌شد زودتر مطرح شود ولی زمانی که گذشته نیز اینطور نبوده که رها شده باشد، بلکه کارها در حال انجام است.» با این وجود گزارش دیروز در هفت گفتار به پارلمان شهری رسید. در گفتار سوم این گزارش آمده است که واگذاری املاک و مستغلات در دوره زمانی 1388 الی 1396 است. بررسی‌های هیات تحقیق‌وتفحص نشان می‌دهد که واگذاری‌های املاک و مستغلات در شهرداری تهران به 9 شیوه صورت می‌گرفته است. دریافت ملک از طریق تهاتر به ازای عوارض، واگذاری املاک در قبال حواله پیمانکاری و کارگزاری، واگذاری املاک به اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت قطعی، واگذاری املاک در قالب کمیته ساماندهی خانه‌های سازمانی، واگذاری املاک در اجرای بند 6 ماده 55، واگذاری بدون عقد هرگونه قرارداد، واگذاری املاک نجومی و واگذاری املاک در قالب فاینانس با بنیاد تعاون سپاه از جمله شیوه‌ها بوده است.
واگذاری به 9 روش و شیوه‌ای که ذکر شد، قانونی نیستند، زیرا نه براساس آیین‌نامه‌های شهرداریند و نه مجوز شورای شهر را داشتند. میرلوحی در جریان ارائه جزئیات گزارش گفته بود: در اجرای بند ۹ ماده ۵۵ قانون شهرداری الحاقی بیست و هفتم بهمن ماه ۱۳۴۵ انجام معاملات شهرداری اعم از خرید و فروش اموال منقول و غیرمنقول و غیره پس از تصویب شورای شهر با رعایت صرفه و صلاح و مقررات آیین نامه مالی شهرداری‌ها امکان‌پذیر است. در تمامی املاک واگذار شده ضمن‌عدم رعایت صرفه و صلاح شهرداری و آیین نامه مالی شهرداری، مجوز شورای شهر نیز اخذ نشده است.
او ادامه داد: به موجب ماده ۱۳ آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها مصوب دوازدهم تیرماه ۱۳۴۶ مجلس، فروش اموال منقول و غیر‌منقول و اجاره اموال غیر منقول شهرداری‌ها از طریق مزایده کتبی صورت خواهد گرفت در واگذاری املاک به طریق نه‌گانه ذکر شده تشریفات مزایده برگزار نشده است. رئیس کمیته اقتصادی شورای شهر گفت: واگذاری در اجرای بند ۶ ماده ۵۵ قانون شهرداری باید با تصویب شورای شهر با حفظ مالکیت شهرداری و به اشخاص حقوقی انجام گیرد که در واگذاری‌های مستند به این بند در موارد متعدد تخلف انجام گردیده است. واگذاری املاک در بخش این واگذاری‌ها با توجه به تصریح بند ۶ ماده ۵۵ شامل موارد مسکونی نیست و واگذاری به عنوان مسکن تخلف قانونی است. همچنین این واگذاری‌ها بدون تنظیم قرارداد و لحاظ صرفه و صلاح شهرداری انجام شده است.
نکاتی درباره واگذاری‌های نه‌گانه
براساس اطلاعاتی در گزارش تحقیق‌وتفحص از املاک شهرداری تهران منتشر شده است، از سال 90 و با تکیه بر یک مصوبه، روش پرداخت عوارض غیرنقد یا تهاتر، یعنی دریافت ملک در قبال عوارض پروانه‌ای و پایان کار به یک روش برای کسب درآمد در شهرداری تهران تبدیل شد.
موضوع واگذاری املاک در قبال حواله‌های پیمانکاری و کارگزاری «هولوگرام» نیز از سال 91 مطرح شد و برای نخستین بار موضوع دعوت از کارگزاری‌ها با هدف «تسریع و کمک به اجرای پروژه‌های شهرداری و انجام اقدامات لازم در خصوص جذب تسهیلات خارج از مجموعه شهرداری و از طریق فراخوان و پذیرش کارگزار از بین بانک‌های دولتی و بانک‌های عمومی» مطرح و به تصویب رسیده است.
سایت شهر، رسانه رسمی شهرداری تهران درباره یافته‌های گزارش تحقیق‌وتفحص درباره هولگرام‌ها نوشته است: طی ۶ ساله ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ تعداد ۲۶ هزار و ۳۴۴ حواله کارگزاری «هولوگرام» به مبلغ ۱۴ هزار میلیارد تومان توسط سازمان املاک صادر شده است. در خصوص اینکه بابت تسویه حواله‌های این کارگزاری چه تعداد املاک و معادل چه مبلغی از منابع غیرنقد از شهرداری تهران به شرکت‌های کارگزار یا به واسطه آنها به سایر بستانکاران شهرداری تهران واگذار شده است اطلاعات دقیقی در دست نیست با وجود این شواهد حاکی از بروز انحراف اساسی در اهداف و عملکرد حواله‌های کارگزاری و بروز فساد گسترده در این زمینه دارد. واگذاری حق مالکیت بناها که یکی از شیوه‌های واگذاری املاک است در قانون آمده است. بند 6 ماده 55 قانون شهرداری‌ها در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود به منظور تاسیس موسسات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، تعاونی مانند بنگاه حمایت مادران و نوانخانه و پرورشگاه، درمانگاه و… می‌تواند با تصویب انجمن شهر از اراضی و ابنیه متعلق به خود با حفظ مالکیت به رایگان یا با شرایط معین در اختیار موسسات مربوطه قرار دهد. اما در روند اجرای قانون انحرافاتی مشاهده شده است. به طوری که براساس آخرین آمار در دوره قبل ۲۶۲۲ ملک در راستای همین بند واگذار شدند. اما افشین حبیب‌زاده رئیس کمیته نظارت شورای شهر تهران پاییز سال گذشته گفته بود که واگذاری 362 مورد از املاک انحراف قانونی دارند، یعنی یا در اختیار غیرهستند یا مجوز از شورا ندارند، یا واگذاری‌شان ادامه دارد. املاک نجومی نیز موضوع دیگری بود که در این گزارش مطرح شد. واگذاری‌ واحدهای مسکونی در مناطق برخوردار تهران به اشخاص نزدیک به بدنه مدیریت شهری در دوره قبلی یا واگذاری با تخفیفات بالا و بدون برگزاری تشریفات قانون، موضوعی است که در ادبیات سیاسی ما به املاک نجومی شهره شده شده است. گزارش تحقیق‌وتفحص شورا نشان می‌دهد، املاک نجومی حداقل در قالب سه روش ظهور کردند: تشکیل تعاونی‌های خاص به عنوان مجرا و محل واگذاری املاک به افراد معین، واگذاری املاک به اشخاص خاص از طریق شرکت رسا تجارت مبین و واگذاری املاک از طریق سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران و شرکت‌های کارگزاری. براساس آخرین گفت‌وگوهای اعضای شورا به نظر می‌رسد که۴۰ مورد از این واگذاری‌ها توسط تعاون سپاه بازپس گرفته شده است.
نام‌های آشنای چند ملک
در میان گزارش تحقیق‌وتفحص اما نام چند ملک و زمین شناخته شده، هم به چشم می‌خورد. نام‌هایی که دوره پنجم مدیریت شهر، چندباری اسمشان به زبان مدیران آمده بود. در ردیف یازده، گفتار هفتم گزارش تحقیق‌وتفحص نام اراضی طرشت به چشم می‌خورد. ماجرا این قرار است که 32 هزار متر مربع از اراضی طرشت که در ابتدا متعلق به کارخانه سیمان و بعدتر مالکیت شهرداری تهران بر آن محرز شده بود به دستور شهردار وقت با این بهانه که سند ندارد به سپاه پاسداران واگذار شده است. اردوگاه شهید میرحسینی نیز ملکی در منطقه 22 تهران است.
زمینی 70 هکتاری که براساس اطلاعاتی که به دست خبرنگار پیام ما رسیده است، به دلایل نامشخص به یک سپاه پاسداران واگذار شده است. میرلوحی پیشتر درباره این ملک به روزنامه شهروند گفته بود: «شهرداری در این اردوگاه 141‌میلیارد تومان هزینه و آن را به مکانی تفریحی برای عموم مردم تبدیل کرده است. اساسا انتقال این مکان به نهاد نظامی اشتباه و روند نقل و انتقال آن خلاف قانون بوده است، زیرا فردی در دفتر شهردار سابق این مکان را تحویل نهاد نظامی داده که اساسا در حیطه اختیاراتش نبوده است.» واگذاری که براساس قانون خروج و انتقال پادگان‌های نظامی به خارج از حریم شهرها که در سال 1388 مصوب شده، نیست. بر اساس ردیف 13 گفتار هفتم این گزارش نیز، به 34 فقره قرارداد بین سازمان املاک و مستغلات و شرکت «بهساز گستر» که شرکتی وابسته به سپاه است، اشاره دارد. قراردادی که براساس آن املاکی به ارزش بیش از 2 هزار میلیارد ریال در طرحی به عنوان سه شهید بدون اخذ مجوز از شورا، بدون رعایت صرفه و صلاح شهرداری، واگذار شدند.
ملک موسوم به فرحزادی نیز نام آشنای بعدی بود که میرلوحی درباره آن گفت: عدم ثبت اقاله «ملک موسوم به فرحزادی» در اسناد اداره کل امور مالی و حساب‌ها شهرداری و زیان ۷ هزار میلیارد ریالی از مصادیق بارز تبانی و تخلف است. بام‌لند پروژه دیگری بود که اعضای شورای شهر چندباری نسبت به نحوه قرارداد آن انتقاد کرده بودند. اکنون براساس گزارش تحقیق‌وتفحص مشخص شده که در ابتدا قطعه زمینی به مساحت 44 هزار متر مربع در قالب قرارداد مشارکت در اختیار شخصی قرار گرفته است. پس از آن اما سازمان بازرسی کل کشور و بازرسی شهرداری نسبت به قرارداد ایراد گرفتند و آن را در راستای عدم رعایت ضوابط در واگذاری املاک بزرگ مقیاس شهری دانستند. قرارداد بام لند اکنون در چارچوب ماده 38 قانون شهرداری‌ها درحال رسیدگی است. براساس این گزارش واگذاری املاک به خیریه امام رضا نیز مورد سوال است. گفته می‌شود که در ابتدا چند قطعه زمین به مساحت حدود 70 هزارمتر مربع در قالب واگذاری داخلی به سازمان سرمایه گذاری شهرداری تهران منتقل شده است. گزارش شورای شهر تهران می‌گوید که پس از آن سازمان سرمایه گذاری املاک مذکور را بدون دریافت ثمن واقعی به خیریه امام رضا(ع) که متعلق به منسوبین و منتخبان مقامات شهرداری بوده واگذار کرده است. بر اساس گزارش سازمان املاک مبلغ 159 میلیارد تومان به صورت نقدی و غیرنقدی از طریق شهرداری منطقه 22 و سازمان املاک و تعداد 11 باب مغازه در پاساژ الماس کریم خان از طریق کارگزاری جهان در قبال حواله کارگزاری از طریق سازمان املاک نیز به این خیریه تحویل داده شده است.
اما شهرداری تهران درقبال این گزارش چه وظیفه‌ای دارد؟ شورای شهر تهران، 15 وظیفه یا تکلیف برای شهرداری قائل شده است. دریافت مابه‌التفاوت قیمت روز املاک نجومی، اخذ اجاره مدت تصرف اشخاص حقیقی در املاک شهرداری، انتشار فهرست بهره‌بردارانی که املاک شهرداری را در اختیار دارند و تخلیه نمی‌کنند و همچنین غربالگری سالانه املاک متعلق به شهرداری، از جمله این تکالیفند.