از زمان حضور برمهایها در آبادان و ساخت عبادتگاهی برای کارگران خارجی، یکصد سال گذشت
رنگونیها؛ مسجد سفید صدساله
در ساخت این بنا از لولههای نفت و ریل قطار استفاده شده و همین سبب شد در جنگ هشتساله با عراق، آسیبی نبیند
۱۴ تیر ۱۴۰۰، ۲۳:۱۸
درهای مسجد سفید بسته است. اینجا دیگر نه موزه نسخ خطی است، نه مسجدی زیبا که نظر هر آشنا و غریبهای را خود جلب میکرد. در آبادان، بعید است که گردشگری به این شهر بیاید و به هوای دیدن گچبریهای بنای سفید خیابان امام، از درهای چوبی سبز نگذرد. روزهای منتهی به سال نو گفته بودند که قرار است این بنا مرمت شود، اما این روزها که مسجد رنگونیها صد ساله شده، خبری از بازگشایی نیست.
بنایی سفید با چهار مناره حکاکی شده و نقش گلها و ریحانها و آینهکاریها که نشانی از بهشت دارد. این سازه کوچک سفید رنگ مسجد رنگونیهاست که با عشوه و کرشمه چند قدم آن سو تر از قلب تپنده ایران (پالایشگاه) با آرامش در کنار اروند نشسته است. انگار که این مسجد همیشه بیهیچ ادعایی تماشاگر بوده؛ چه در سالهای 1300 که به راه افتاد و رفتهرفته پررونق شد، چه سالهای جنگ هشت ساله که نظارهگر ویرانی شهر زیر آتش و بمباران بود، چه روزهایی که موزه نسخ خطی شد و حضور گردشگران را دید، و چه آن روزهای منتهی به نوروز که برای نونوار شدنش با آب پاش آتشنشانی به جانش افتادند.
مسجد رنگونیها پیش چشمها
معماری منحصر به فرد این بنا هر بینندهای را مجذوب خود میکند. این مسجد چهار مناره چند ضلعی دارد و با تزئینات آینهکاری و گچبریهایش چشمها را پر از زیبایی میکند. پیشانی ورودی بنا منقش به بسماللهالرحمنالرحیم است. سبک معماری مسجد رنگونیها که معماری آن شبیه هیچ یک از مسجدهای ساخته شده در ایران نیست، بیننده را به شبه قاره هند میبرد، گویی تکهای از سرزمینی دیگر، اروند را آذین کرده. از زیباییهای این مسجد طاق گهوارهای و محراب گلگون آن است، با رنگهای چشمنواز نقوش اسلیمی و هندسی که تداعیکننده بهشت است. مسجد رنگونیها شبستان، حیاط اصلی و ماذنه دارد و فضای داخلی بنا را با رنگ سبز پوشاندهاند و نمای را با سیمان و تزئینات برجسته به زیبایی آراستهاند. چهار ستون وسط این بنا آن را به یک اثر کمنظیر بدل کرده است. نمادهای بهکار رفته در مسجد رنگونیها نظیر میوههای بهشتی برای اهل برمه از قداست خاصی برخوردار است. در ساخت سقف این بنا از لولههای نفتی و ریل قطار استفاده شده است؛ آنچنان هنرمندانه از این متریال برای ساخت مسجد رنگونیها استفاده شده که در دوران جنگ تحمیلی با وجود اصابت خمپاره، فقط یک سوراخ 70 سانتیمتری و آسیبهای جزیی دیگر آسیبی به این بنا وارد نشده است.
صدسالگی و فراموشی
همین روزها بود که جشن صد سالگیاش را گرفتند؛ به یاد روزهایی که آبادان تازه داشت ساخته میشد و پالایشگاه برای شروع فعالیت نیاز به نیروی ماهر داشت. آن سالها کارگران از آن سوی دنیا از شهر رانگون (پایتخت کشور برمه، میانمار کنونی که جزوی از شبه قاره هند محسوب میشد) بار سفر بستند و راهی آبادان شدند. تعدادی از آنان مسلمان بودند و به همین دلیل پس از مدتی با اجازه انگلیسیها در زمینی متعلق به شرکت نفت ایران و انگلیس مسجد را بنا کردند.
این گروه از کارگران در منطقهای نزدیک به مسجد به نام «سیک لِین» ساکن شدند که هنوز هم به همین نام خوانده میشود. آنها برای مناسک مذهبی به عبادتگاه نیاز داشتند پس بنای این محل نه سال پس از تاسیس پالایشگاه در سال 1291 هجری شمسی و مقارن با تاریخ 1299 میلادی، اواخر دوره قاجار گذاشته شد. به گفته شیخ عبدالرشید مندل و استاد عبدالحمید اسلامآبادیکه از بنیان گذاران این مسجد بودند، درِ مسجد رنگونیها در سال 1300 به روی مردم باز شد.امروز دانستن از گذشته این بنا کار سختی است. افضل راجا صاحب رستوران پاکستانیها در مصاحبه با نشریه محلی آباداننامه گفته است: «این عبادتگاه مسلمانان کارگران اهل تسنن بود که اهل هندوستان و میانمار بودند. هزینه ساخت این مسجد از هند و برمه تامین شد و توسط معماران ساخته شد و برای ساختنش از ریل قطار به جای تیر آهن استفاده شده است، چون آن زمان تیر آهن بسیار کم بود.» پدرش محمد اسلم راجا، که سالها از متولیان مسجد رنگونیها بوده به همراه موذن و خادم آن یک فرد سیاهپوست به نام آقای زاهد در خانهای کنار مسجد (که امروزه پاسگاه نظامی است) به همراه خانواده زندگی میکرده. این خانه دو اتاق مجزا داشته که هنوز هم وجود دارند و بابت هزینه جاری مسجد اجاره داده میشده است.
قرار بود مرمت شود
مساجد در ایران در هر دوره تاریخی به یکی از چهار شیوه خراسانی، رازی، آذری و اصفهانی ساخته میشدند و شباهت فرم مساجد از همین شیوهها میآمد. اما رنگونیها با همه فرق دارد به همین دلیل باید در میراث ما حفظ شود. این مسجد اما پس از مرمت تغییر کاربری داد و در سال ۱۳۸۸ هجریشمسی به عنوان موزه اسناد تاریخی و خطی بار دیگر بازگشایی شد. آن زمان در قسمتی از موزه کتب و نسخ قدیمی مربوط به دوران قاجار و پهلوی به نمایش درآمده بود و در جای دیگر، نامهنگاریهای مالی و تجاری و سفته و براتهای بازمانده از گذشته. 25 اسفند 99 بود که میراث فرهنگی خبر داد که طرح مرمت مسجد رنگونیها تصویب شده است. محسن قنبری، مدیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منطقه آزاد اروند گفته بود که «مشاور ذیصلاح و دارای رتبه در زمینه مرمت و احیا بناهای تاریخی» چندی پیش تهیه و بررسی اولیه این طرح را انجام داده و طرح به کمیته و شورای فنی میراثفرهنگی فرستاده شده است. به گفته قنبری بیشترین مشکل مسجد رنگونیها «رطوب بسیار بالا، ترک و رانش» است و بعد از مرمت با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان (که بهره برداری این بناها را در اختیار دارد)، امکان بازدید از موزه در «تمامی ساعتهای شبانهروز» برای همه فراهم میشود.
مسجد خاموش رنگونیها
سالهای 1352 اوج فعالیت مسجد رنگونیها بود. تمامی نمازهای پنجگانه اهل سنت و نماز عید در آن اقامه میشده و بنا به گفته راجا تعداد مسلمانان اهل سنت در آن زمان در آبادان آنقدر زیاد بود که برای برپایی نماز و مناسک مذهبی با کمبود جا مواجه میشدند؛ تا جایی که از صحن مسجد هم استفاده میکردند.
این مسجد زیبا و کوچک با معماری منحصر به فرد در سال 1378 با شماره 2289 به ثبت ملی رسید. اما استفاده از آن در ادوار مختلف تاریخی با کاربری مسجد و موزه به پایان رسید. این روزها مسجد رنگونیها بی هیچ فعالیتی پشت درهای بسته منتظر است. در همین روزهای صلح که میتواند پذیرای جهانگردان و گردشگران باشد فقط نامی است این قصه برای دوستداران میراث فرهنگی قصهای آشناست.
برچسب ها:
حفظ میراث فرهنگی، رنگونی ها، مسجد سفید، مسجد سفید صدساله، میراث فرهنگی
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
درخواست و مطالبهگری برای تعطیل کردن شنبه به جای پنجشنبه
کارزارِ حداقل دستمزدِ ۱۵ میلیون تومانی
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید