دو هفته پس از مرگ یکی از گورخرهای وارداتی به باغ وحش صفادشت ملارد، دیروز گورخر آفریقایی دوم هم تلف شد. با این اتفاق از مجموعه دو ماده گورخر و یک گورخر نر که این مجموعه از هلند به کشور وارد کرده بود، فقط یک گورخر ماده باقی مانده که گفته مسئولان این مجموعه آبستن است. حالا با مرگ دومین گورخر و انتشار فیلمی از آزار این حیوانات از سوی مدیر مجموعه، اداره محیط زیست استان تهران به «پیام‌ما» خبر داده که بابت آزار حیوانات، مرگ گورخرها و تلفات پیشین این مجموعه، از این باغ وحش صفادشت شکایت کرده است.

پس از تلف‌شدن اولین گورخر نر آفریقایی صفادشت در 11 اردیبهشت، صاحبان این مجموعه، دلیل این اتفاق را «استرس بیش از حد و ایجاد عفونت داخلی حین انتقال و وقفه بدون دلیل در گمرک بازرگان» و همچنین «حمله کارتن‌خواب‌ها و اراذل و اوباش» عنوان کرده بودند، این در حالی است که منتقدان از دلایلی چون حمل‌ونقل و شرایط نگهداری غیراستاندارد این حیوانات گفته و ورود گونه‌های غیربومی به کشور را نقد کرده‌اند. علیرضا شرفی، مدیر این باغ وحش، گورخرها را از هلند خریداری کرده و به بلغارستان آورده بود اما در نبود اجازه ترخیص، این حیوانات 9 ماه در بلغارستان ماندند تا اینکه بالاخره اردیبهشت ماه به مرز بازرگان در ترکیه رسیدند. با این همه به گفته معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران این حیوانات فاقد ثبت سفارش بوده و امکان اظهار به گمرک جهت انجام تشریفات گمرکی را نداشته‌اند و در نهایت «طی هماهنگی‌های صورت گرفته» مجوز خروج داده شده و «هر سه گورخر در هنگام ترخیص سالم بوده‌اند». اشاره به سالم‌بودن گورخر در حالی است که مسئول باغ وحش صفادشت اعلام کرده است که گورخر نر، مرده به باغ وحش رسیده است.
محیط زیست تهران:
حیوان بی‌حال بود
ظهر دیروز منابع آگاه به «پیام ما» خبر دادند که دومین گورخر باغ وحش صفادشت تلف شده است. محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان تهران با تایید این خبر می‌گوید: «کارشناسان ما صبح سه‌شنبه از این مجموعه بازدید داشتند تا وضعیت این حیوانات و شیوه نگهداری آنها در قرنطینه را بررسی کنند، به خصوص که یکی از آنها در هفته‌های گذشته تلف شده بود. اما آنها اعلام کردند که یکی از گورخرها ضعیف‌تر از دیگری بوده است. از قضا من هم هفته پیش بازدیدی از این حیوانات در قرنطینه داشتم و در آن زمان هم یکی از آنها بی‌حال بود. اما دیروز بعد از پایان بازدید و بازگشت کارشناسان، با مرکز تماس گرفتند و خبر دادند که همان حیوان تلف شده است.» او با بیان این جزئیات می‌گوید حالا باید باز هم منتظر بررسی نمونه‌برداری و نظر دامپزشکی بود. تنها ماده گورخر بازمانده هم فعلا باید تا حدود 20 روز در قرنطینه باشد تا در صورت مساعد بودن شرایط سلامتی‌اش به بخش قابل بازدید مجموعه منتقل شود.
پیگیری‌ها برای گفت‌وگو با مدیر باغ وحش صفادشت نتیجه نمی‌دهد. آخرین پست اینستاگرام این مجموعه درباره گورخرهای وارداتی به یک هفته پیش برمی‌گردد که نوشته ماده‌گورخرها که هر دو حدود نه ماه کنار گورخر نر بوده‌اند هر دو آبستن‌اند. «از آنجا که آوردن این گونه با مشکلات فراوان و دردسرهای زیاد بوده، این اتفاق تقریبا ناشدنی بود. چون گورخر عامل انتقال چند نوع بیماری خطرناک واگیردار است و انتقال آن از هر کشوری ممکن نیست و با آزمایشاتی که سازمان دامپزشکی ایران ورودشان را تایید می‌کردند، فقط از مبدا اروپا امکان‌پذیر می‌شد.» با این همه کرمی می‌گوید: «این موضوع را به ما هم گفته‌اند، حتی در بازدیدی که داشتیم باز هم اعلام کردند اما شاید فقط از روی ظاهر گفته‌اند. چون هیچ مدرک و سندی نشان نداده‌اند که اثبات کند حیوان جنین دارد. باید اسکن انجام دهند و این موضوع مشخص شود.»
ابهاماتی درباره دلایل مرگ گورخرها و شکایت از باغ وحش صفادشت
در حالی که رئیس باغ وحش صفادشت پیش‌تر در گفت‌وگو با صداوسیما دلیل مرگ یک گورخر را «حمله کارتن‌خواب‌ها و اراذل و اوباش» در گمرک بازرگان عنوان کرده بود، در هفته‌های گذشته فیلمی منتشر شد که شرفی، مدیر باغ وحش را در حال آزار این حیوان با ترکه نشان می‌داد. رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان تهران می‌گوید: «ما همچنان معتقدیم مدیر باغ وحش صفادشت رفتاری غیرکارشناسی داشته. برای هدایت گورخرهای آفریقایی به داخل مجموعه باید از چشم‌بند استفاده می‌شد، نه ترکه. این نوع برخورد باعث تشویش اذهان عمومی است.»پیش از این نیز در اردیبهشت ۹۸ یکی از سه زرافه‌ای که با تبلیغات بسیار از آفریقا به این باغ وحش وارد کرده بودند، تلف شده است. دی ماه همان سال هم یکی از سه ببر این باغ وحش تلف شد؛ ببری که چند ماه پیش از آن، از باغ وحش مشهد خریداری شده بود و قرار بود از صفادشت به باغ وحش بابلسر فروخته شود. کرمی حالا خبر می‌دهد که این موارد در کنار انتشار فیلم آزار حیوان از سوی شرفی، باعث شکایت از این مجموعه شده است. او می‌گوید: «با توجه به فیلمی که منتشر شده و مدیر باغ وحش را در حال کتک زدن گورخر نشان می‌دهد، از مجموعه صفادشت به دادگاه شهر صفادشت ملارد شکایتی تنظیم کردیم و حالا در زمان مقرر رئیس مجموعه باید در دادگاه حاضر شود و توضیحات لازم را ارائه دهد. علاوه بر این موضوع شکایت به تلفات پیشین این مجموعه در یکی دو سال گذشته هم مربوط است. باید دید نتیجه بررسی قضایی درباره باغ وحش صفادشت چه خواهد بود.»
پیش از انتشار گسترده این فیلم، ویدیوی دیگری منتشر شد که نشان می‌داد سه گورخر آفریقایی سرگردان در بین گروهی از افراد ایستاده‌اند و یکی از آنها داخل جوی آب افتاده و پای چپش آسیب دیده و یکی از حاضران به شدت به سر و گردن گورخر می‌کوبد و تلاش دارد به زور حیوان را از داخل جوی خارج کند.
از سوی دیگر در یکی از فیلم‌هایی که باغ وحش برای توجیه این اتفاقات منتشر کرده، رئیس مجموعه توضیح می‌دهد که حیوانات را از هلند خریداری کرده و ناچار شده آنها را به دلیل نبود اجازه ترخیص، برای ۹ ماه در بلغارستان نگهداری کند و حیوانات در طول مدت نگهداری در بلغارستان به «سو‌تغذیه» دچار شده‌اند. تمامی این موارد سرنخ‌هایی از دلایل مرگ این حیوانات است اما در عین حال اظهارات مختلف ابهامات درباره این موضوع را بیشتر کرده است. این‌ها همه در حالی است که اسناد واردات این حیوانات نیز نشان می‌دهد، مجوز ورود آنها ۶ ماه پیش باطل شده است.
دلیل مرگ حیوانات صفادشت هنوز معلوم نیست
هنوز علت تلف شدن گورخر نر آفریقایی که هفته پیش بعد از ورود به کشور تلف شد معلوم نیست. کرمی می‌گوید:‌ «نمونه‌برداری‌های لازم از گورخر نر آفریقایی انجام شده است و منتظر جواب اداره‌کل دامپزشکی استان هستیم. هنوز نظر قطعی در مورد تلف شدن این حیوان بدون اعلام نظر دامپزشکی امکان ندارد.» شهاب‌الدین منتظمی، مدیرکل دفتر حفاظت و نظارت حیات وحش نیز در روزهای گذشته هم اظهار نظری مشابه داشت و گفت: «علت مرگ گورخر آفریقایی در دست بررسی است.» باغ وحش صفادشت که خود را تنها باغ وحش حامی حیات وحش معرفی می‌کند پس از مرگ اولین گورخر در جوابیه‌ای اعلام کرده بود که «بررسی تیم دامپزشکی باغ‌ وحش مشخص کرد که علت مرگ استرس بیش از حد و ایجاد عفونت داخلی حین انتقال و وقفه بدون دلیل در گمرک بازرگان‌ بوده است.» با وجود این اظهارات اما رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان تهران دلایل مطرح شده را رد می‌کند و می‌گوید: «شاید آنها بر اساس بررسی‌های بالینی چنین دلایلی را مطرح کرده‌اند، یعنی صرفا نشانه‌هایی ظاهری دیده‌اند و از استرس و عفونت گفته‌اند. اما به طور رسمی نمی‌توان هیچ دلیلی را درباره مرگ این حیوانات مطرح کرد. مرجع اصلی سازمان دامپزشکی است که هنوز جوابیه‌ای نداده و علت تلف‌شدن این حیوانات را اعلام نکرده. البته در این مدت ما بارها از آنها خواسته‌ایم زودتر نتایج را بگویند اما نمی‌دانیم چرا این همه طول کشیده.»سازمان محیط زیست در روزهای گذشته اعلام کرده تا زمانی‌که مصادیق جرم باغ وحش صفادشت و نحوه ادامه فعالیت آن مشخص نشود، مجوز جدیدی نخواهد گرفت. سرنوشت فعالیت این باغ وحش بعد تمام حاشیه‌های رخ داده هنوز روشن نیست. کرمی می‌گوید:‌ «ما اقدامات قانونی و حقوقی را درباره فعالیت‌ها و حوادث باغ وحش صفادشت انجام داده‌ایم و گزارشات را به سازمان متبوع داده‌ایم. فقط و فقط منتظر نظر دامپزشکی و نتیجه بررسی و کالبدگشایی‌ها هستیم.»