| پیام‌ما‌ | حریم یا حصار؟ این مهم‌ترین پرسشی است که فعالان مدنی و شهری این روزها درباره آینده تئاتر شهر پرسیده‌اند. درست از روزی که زمزمه‌های حصارکشی محدود در اطراف تئاتر شهر شنیده شد، فعالان مدنی به تکاپو افتادند تا جلوی دور از دسترس قرار دادن فضای پیرامونی ساختمان بزرگترین مرکز تئاتر ایران را بگیرند. مرکزی که معماری ویژه‌ای دارد اما این روزها به سبب آسیب‌های جداره‌هایش در مرکز توجه قرار گرفته است. مدیرکل هنرهای نمایشی چند هفته پیش از ضرورت حصارکشی گفته بود چند روز بعد از گفته‌هایش فعالان رسانه‌ای و موافقان حصارکشی حرف‌های او را به مثابه موافقت با احیای حریم تئاتر شهر ترجمه کردند و حتی پای هنرمندان را هم به ماجرا باز کردند. اما هنرمندان، موافقان و مخالفان حصارکشی چه نقد و نظری درباره این حصار کشی دارند؟ ماجرا از گفته‌های مدیرکل هنرهای نمایشی آغاز شد که از لزوم ایجاد حصار کشی در اطراف تئاتر شهر گفت و ادعا کرد که حصار‌کشی خواسته هنرمندان است و شهرداری موافق این کار است و حتی قرار است با آن‌ها همکاری کند. روزنامه «پیام‌ما» یک روز بعد از این گفته با چند فعال هنرهای نمایشی و گیتی اعتماد معمار و شهرسازی شهیر ایرانی گفت‌وگو کرد و نظر اعضای شورای شهر تهران را هم جویا شد. در آن گزارش امید طاهری، منتقد تئاتر و نمایشنامه‌نویس که در فضای اینستاگرامش از حدود ۸۰ فعال حوزه نمایش پرسیده بود که آیا با حصارکشی اطراف تئاتر شهر موافقند یا نه در این گزارش گفته بود: «تئاتر شهر باید حضور بی‌واسطه در شهر داشته باشد، گیریم که شبانه چند معتاد هم شبانه بیایند و آنجا آتش روشن کنند، یعنی توان دور کردن این افراد وجود ندارد؟ پس چرا در آنجا نگهبان و دوربین مدار بسته وجود دارد؟ حتما باید حصاری که ما نمی‌دانیم چیست، بتن است یا سیم خاردار در آنجا کشیده شود؟ دسترسی مردم از آنجا قطع شود و آنجا هم مانند تالار وحدت به یک فضای لاکچری تبدیل شود؟» او همچنین از راه‌های دیگری که می‌تواند برای حفظ حرمت تئاتر شهر لحاظ شود نام برده بود و تاکید کرده بود: «اگر می‌خواستند می‌توانستند امنیت آنجا را حفظ کنند، آنجا کیوسک نگهبانی است، تئاتر شهر نگهبانی دارد، حتی می‌توان نور آنجا را تامین کرد. به قول اصغر نوری آنجا می‌توان دائم تئاتر اجرا کرد اگر اینجا به یک فضای پویا تبدیل شود، مانند روزهای جشنواره تئاتر شهر فجر در آن مدام تئاتر اجرا شود، اصلا دیگر در آن نگرانی برای وجود کارتن‌خواب و ایجاد بزه وجود ندارد.» گیتی اعتماد، معمار و شهرساز برجسته ایرانی هم به «پیام‌ما» گفته بود که تا مسئولان مشخص نکرده‌اند که دقیقا قرار است چه اتفاقی برای تئاتر شهر رقم بخورد، او که یکی از منتقدان اصلی نرده‌های تئاتر شهر در گذشته اعلام کرد که مشکل تئاتر شهر با حصار حل نمی‌شود و این کار به نوعی پاک کردن صورت مسئله است، زیرا تا وقتی مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه وجود داشته باشد، حصار دردی را دوا نمی‌کند. فعالان مدنی می‌گویند، یک فضای عمومی نباید از دسترس همگان خارج شود و دسترسی به آن صرفا به جامعه تئاتری داده شود.

موافقان حصارکشی پای پیشکسوتان را وسط کشیدند

این روزها اما موافقان حصارکشی پای هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر را پیش کشیده‌اند. علی نصیریان هنرمند پیشکسوت تئاتر و سینما گفته است: «محوطه پیرامون تئاتر شهر که جزء حریم این بناست و مربوط به شهر نیست خیلی ولنگ و باز است و افراد مختلف می‌توانند به آنجا بیایند و هزار کار و حتی کارهای خلاف انجام دهند. تئاتر شهر، تئاتر رسمی و مهم شهر تهران و سمبل کار فرهنگی و هنری در پایتخت ایران است، صحیح نیست که وضعیت تئاتر شهر این‌گونه باشد. وقتی به تماشای تئاتر یا اپرا در کشورهای دیگر می‌رویم، می‌بینیم که چقدر در نگهداری و محافظت آن بناها اهتمام شده در صورتی که ما اصلا به این موضوع در خصوص تئاتر شهر توجه نمی‌کنیم. من خدمت شهردار محترم تهران ارادت دارم و ایشان در موارد متعدد به ویژه فوت همسرم به من محبت داشته است. به همین دلیل استدعا می‌کنم، دستور بدهند حریم تئاتر شهر مشخص و به حریمش رسیدگی شود تا این مجموعه محفوظ بماند» رضا بابک دیگر هنرمندی بود که در گفت‌وگو با ایسنا از ایجاد حریم برای تئاتر شهر دفاع کرد و گفت: «از هیچ کمک و حمایتی برای بسامان شدن وضعیت پیرامون این بنای فرهنگی هنری دریغ نمی‌کند.» او همچنین از وضعیت پارک مجاور تئاتر شهر نیز انتقاد کرده و گفته است: «اسم پارک مجاور تئاتر شهر، پارک دانشجوست، ولی عملا به پارک معتادان و دیگر اقشار مساله‌دار تبدیل شده و این هیچ برازنده تئاتر شهر نیست که اطرافش چنین وضعیتی داشته باشد.»او اظهار نظر دیگری نیز داشته و تاکید کرده حل مشکلات پیرامون تئاتر شهر ریشه‌ای است و نیازمند بهبود وضعیت اقتصادی و برقراری عدالت اجتماعی است اما «تا زمانی که نمی‌توانیم مسائل را به شکل بنیادین حل کنیم، لازم است با ایجاد حریمی متناسب با هویت تئاتر شهر از این مجموعه مراقبت و محافظت کنیم.»
هنرمندان پیشکسوت اما در حالی از حفظ حریم تئاتر شهر سخن می‌گویند که در مصاحبه مدیر کل هنرهای نمایشی به وضوح از عبارت حصارکشی استفاده شده است. اما تعیین حریم هم شاید عبارت درستی نباشد، زیرا در چند سال اخیر به قول طاهری، با ساخته شدن مجموعه فرهنگی و مذهبی و مترو حریم تئاتر شهر از بین رفته است.

شورای شهر موافق حصارکشی تئاتر شهر نیست

اعضای شورای شهر تهران به عنوان یکی از اصلی‌ترین افراد در بدنه مدیریت شهری با حصار کشی موافق نیستند، آن‌ها برخلاف هنرمندان پیشکسوت تئاتر شهر را متعلق به تمام شهر می‌دانند و برای گفته خود توجیهاتی دارند. حجت نظری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران پیش از این به «پیام‌ما» گفته است که شهرداری منطقه ۱۱ هیچ ردیف بودجه‌ای برای حصارکشی پیرامون تئاتر شهر در نظر نگرفته است و اگر هم بخواهد که از محل دیگری برای آن هزینه کند، قطعا شورا با آن موافق نیست. به عقیده نظری حصارکشی با شعار شهرداری تهران یعنی تهران شهری برای همه تضاد دارد: «ما نباید فضای شهری را طبقاتی کنیم و بخشی از فضای شهر را برای قشر مشخص ایزوله کنیم و مانع حضور همه شهروندان شویم این اتفاق در تضاد با شعار شورای پنجم و همین‌طور شعار شهردار تهران جناب آقای دکتر حناچی است. اساسا نمی‌شود ما بخشی از شهر را که سالیان طولانی همه شهروندان می‌توانستند در آن حضور داشته باشند و در کنار آن قدم بزنند را محدود کنیم و ورود همه شهروندان را به آن ممنوع کنیم و متعاقبا شعار دهیم که تهران شهری برای همه تهرانی‌هاست.» او همچنین حصار کشی در شرایط فعلی را پیام مثبتی برای جامعه ندانست: « با وقوع چنین اتفاقی ممکن است که جامعه تصور کند که آدم‌های شناخته شده‌ای که در بسیاری مواقع در سختی‌ها در بلایای طبیعی و حوادث کنار مردم بودند و حرف مردم را زدند، زمانی که آسیب اجتماعی به فضای مربوطه‌شان نزدیک شده ترجیح دادند که خودشان را از باقی جامعه جدا کنند تا این آسیب‌ها را نببینند. به هیچ وجه فکر نمی‌کنم که این طبقاتی کردن موضوعات و جداسازی‌ها پیام خوبی برای جامعه داشته باشد و همچنین واکنش مثبتی هم از سوی شهروندان به دنبال داشته باشد.» بعد از این اظهارنظرات این بار نوبت به سخنگوی شورای شهر تهران رسید که ادعا کرد حصر تئاتر شهر تیر خلاص به قلب فرهنگی پایتخت است. علی اعطا گفته بود: «نمی‌شود از یک سو، شعار ساماندهی ولیعصر و ثبت جهانی آن را مطرح کرد اما از سوی دیگر به تنگ تر کردن عرصه عمومی بلافصل آن چراغ سبز نشان داد؛ این‌ها با هم نمی خواند اخیرا زمزمه حصر تئاتر شهر شنیده می‌شود و گاهی برای توجیه موضوع هم از تعابیر زیباتری مثل تعیین حریم استفاده می‌شود.» او تاکید کرد که هیچ اقدامی برای محصور کردن و محدود کردن دسترسی آزادانه شهروندان قابل قبول نیست و شخصا با هر نوع تحدید عرصه عمومی به هر بهانه مخالفم.
اعطا گفت: اگر بحث ایمنی و امنیت مجموعه است، مگر در شهرهای توسعه یافته چه کار می‌کنند؟ چرخ را لازم نیست از ابتدا اختراع کنید؛ اگر دستگیره در یک ساختمان ارزشمند در وسط یک پارک به سرقت رفت، باید پارک را حصار کشی کرد؟ او با بیان اینکه اینها املاک خصوصی نیستند، تاکید کرد: فضاهای عمومی می‌تواند به بخشی از عرصه عمومی و فضای شهری تبدیل شود و کیفیت فضای شهری را برای عموم افزایش دهد.
موافقان و مخالفان حصارکشی کنش‌هایشان را بر سر تئاتر شهر ادامه دادند، مدیرکل هنرهای نمایشی گفته بود که تا پایان سال باید حصارکشی انجام شود، حصاری که هنوز جزئیاتش معلوم نیست.