سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل استفاده از مازوت در نیروگاه شازند اراک به وزیر نفت و هیات دولت تذکر داد

تذکر برای مازوت‌سوزی

دیروز اصفهان آلوده‌ترین روز سال را تجربه کرد هوای تهران برای سومین روز ناسالم شد و آلودگی در اراک ادامه پیدا کرد.

| پیام‌ما| اصفهان آلوده‌ترین روزش را از سر گذراند، دود سیاه در آسمان تهران برای سومین روز ماندگار شد و اراک و کرج و تبریز هم نهمین روز زمستان را با آلودگی سپری کردند. چنان آلوده که سازمان هواشناسی توصیه کرد که همه گروه‌های سنی در این شهرها از تردد غیرضروری خودداری کنند. با شدت‌گرفتن این وضعیت و پیش‌بینی ادامه آن تا هفته بعد، «مازوت‌سوزی» و تاثیر آن بر آلودگی بار دیگر پررنگ شده، سازمان حفاظت محیط‌زیست به وزیر نفت و هیات دولت تذکر داده و مسئولان هر کدام از ظن خود درباره اتهام این ماده نفتی سخن می‌گویند.

عصر دیروز سامانه پایش کیفی هوای کشور نقاط بسیاری را در تهران، البرز، مرکزی، خوزستان، اصفهان، زنجان و آذربایجان شرقی «بسیار آلوده» نشان می‌داد. شدت این وضعیت در تهران به دلیل تعدد ایستگاه‌هایی که به رنگ قرمز درآمده‌اند و در اصفهان به دلیل ثبت رکورد آلوده‌ترین روز بیش از دیگر نقاط کشور مورد توجه قرار گرفت. تداوم این وضعیت در روزهای گذشته به ویژه در این دو استان باعث شد باز هم حرف مازوت به میان بیاید و نمایندگان اصفهان، درباره استفاده از این سوخت نفتی در نیروگاه‌ها و صنایع هشدار بدهند. علی نیکزاد در پایان جلسه علنی دیروز مجلس از نوشته نمایندگان استان اصفهان و هشدار به خاطر آلودگی هوای اصفهان گفت: «در این یادداشت آمده است که آلودگی هوای اصفهان و شهرهای اطرافش مخصوصا شاهین‌شهر، به شدت افزایش یافته است. در خواست می‌کنیم که از سوخت مازوت در واحدهای صنعتی، نیروگاهی و سیمان اصفهان استفاده نکنید.» یک روز قبل از این هم نمایندگان استان مرکزی گفتند که استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه باعث آلودگی شهر اراک شده است. آن‌ها گفتند مازوت‌سوزی در اراک در حالی ادامه دارد که رئیس‌جمهور قول داده بود شیر مازوت نیروگاه را می‌بندد و اجازه استفاده از این سوخت را نخواهد داد.

 گره کور مازوت‌سوزی

یک سال پیش از این عیسی کلانتری معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در روز ملی هوای پاک گفته بود: «تحریم‌ها از یک طرف باعث شد وزارت نفت نتواند مازوت تولیدی خود را صادر کند، از طرف دیگر وقتی مانع مصرف مازوت در نیروگاه‌ها شدیم. انبار پالایشگاه‌ها پر از مازوت شد به‌طوری که در آستانه تعطیلی بودند چون نه می‌توانستند مازوت را مصرف کنند و نه صادر به ناچار نیروگاه‌ها دوباره به مازوت سوزاندن روی آوردند و گرفتار هوای آلوده شدیم، یعنی دچار دور بسته‌ای شده‌ایم که در شرایط تحریم نمی‌دانیم چطور از آن بیرون بیاییم.» تا قبل از این‌که آلودگی هوا برای یک زمستان دیگر یقه تهران ، اصفهان و اراک را بگیرد، از مازوت جوری صحبت می‌شد که انگار خاطره‌ای دور است اما امسال صحبت‌های پیشین کلانتری بازخوانی شد و شدت‌گرفتن آلودگی هوا مسئولان مختلف را به اعتراض و اعتراف واداشت. مثل حرف‌های چهار روز پیش کلانتری، در گفت‌وگویی رادیویی: «نیروگاه‌های شرق تهران می‌توانند از مازوت استفاده کنند اما نیروگاه‌های غرب تهران به‌دلیل این‌که با وزش باد، آلودگی‌ها وارد شهر می‌شود، حتماً باید از گاز استفاده کنند.» او با ابراز تاسف از این‌که «نفت مازوتِ مازاد تولیدی را به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانیم صادر کنیم»، گفت شرایطی ایجاد شده است که هیچ کشوری هم این نفت مازوت را حتی رایگان از ما نمی‌گیرد. با این همه اداره کل محیط‌زیست تهران توضیح داد که از ابتدای سال تاکنون در نیروگاه‌ها و صنایعی که تاثیر مستقیمی بر آلودگی هوای تهران دارند از سوخت مازوت استفاده نشده است. نمایندگان سازمان حفاظت محیط‌زیست البته بارها گفته‌اند و تکرار کرده‌اند که در صورت کاهش مصرف برق و گاز، نیاز نیروگاه‌ها به مصرف سوخت کاهش پیدا می‌کند و صنایع به سوزاندن مازوت روی نمی‌آورد. در روزهای گذشته وزارت نیرو هم اعلام کرده که برای کاهش مصرف این سوخت آلاینده مردم باید ده درصد از مصرف برق و گاز را کاهش دهند و طرح خاموشی یکی در میان معابر هم به همین دلیل آغاز شده است؛ صرفه‌جویی در مصرف برق برای کاهش آلودگی.

 تذکری به وزیر نفت

با ادامه استفاده نیروگاه شازند اراک از مازوت، معاون محیط‌زیست انسانی خبر داده که سازمان حفاظت محیط‌زیست به همین دلیل به وزیر نفت و هیات دولت تذکر داده است. استاندار مرکزی عصر روز دوشنبه در صحن شورای اراک گفت: «در روز شنبه، نیروگاه شازند با علم به این‌که باید یک واحد را تعطیل می‌کرد و دو میلیون مازوت مصرف می‌کرد، با چهار واحد فعالیت کرد و با کمک دادستان اراک مجوز تعطیلی دو واحد را گرفتیم و اگر تا فردا گاز را تامین نشود، نیروگاه موظف به مصرف دو میلیون لیتر مازوت است، در غیر این صورت اگر برای حفظ حجم تولید مجبور شوند مازوت بیشتری بسوزانند یا به همین مقدار مازوت اکتفا کرده و کاهش تولید داشته باشند، باید راه دوم را انتخاب کنند. از سه‌شنبه حداقل دو واحد نیروگاه تعطیل می‌شود، البته روز یکشنبه نیز پالایشگاه شازند در آستانه تعطیلی بود که به ناچار از مازوت استفاده کرد و آلایندگی شدت گرفت ولی با تامین گاز این مشکل پالایشگاه از یکشنبه شب حل شد.» به دنبال این اتفاقات مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی با بیان این‌که بر اساس آخرین اطلاعات تاکنون از سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌های مهم و بزرگ تهران استفاده گسترده‌ای نشده است، به ایسنا گفته است: «نیروگاه شازند اراک با استفاده از سوخت مازوت آلودگی بسیار زیادی تولید می‌کند بنابراین سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه به وزیر نفت و هیات دولت تذکر داده‌ است.»

وضعیت همه نیروگاه‌ها

«با چه تدبیری به جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه‌های شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود؟» این سوال در شورای شهر تهران پرسیده شده بود. همان روزهای اولِ آلودگی. حالا تجریشی گفته براساس آمار روزانه‌ای که در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار می‌گیرد تاکنون از سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌های مهم و بزرگ تهران استفاده گسترده‌ای نشده، هرچند «ممکن است برخی از صنایع یا واحدهای کوچک در اطراف تهران از مازوت به‌صورت محدود استفاده کنند.» او یکی از صنایع دماوند را مثال زده که در هفته گذشته حدود روزانه دو میلیون لیتر از مازوت استفاده می‌کرده است اما صنایع مهم تهران را از مازوت دور دانسته. به گفته او در سایر شهرهای صنعتی و پرجمعیت کشور نیز نیروگاه‌ها و صنایعی که نزدیک به مناطق مسکونی هستند به سمت مازوت‌سوزی نرفته‌اند، مثل اصفهان که «به‌طور دائم اطلاعات مخازن مازوت آن چک می‌شود و حتی این مخازن پلمب شده‌اند.» از میان همه موارد نیروگاه شازند تنها موردی است که در نزدیکی مناطق مسکونی و پرجمعیت  از سوخت مازوت استفاده کرده است و آلودگی بسیار زیادی هم تولید می‌کند. «از این‌رو به آقای بیژن زنگنه – وزیر نفت – و هیات دولت تذکر داده‌ایم که باید هرچه زودتر مازوت‌سوزی نیروگاه شازند قطع شود.» با این همه بسیاری از صنایع و نیروگاه‌های ما در کشور نزدیک به شهرها و نقاط مسکونی قرار گرفته‌اند، مثل بسیاری از نیروگاه‌ها و صنایع استان اصفهان. «۷۰ درصد صنایع استان اصفهان در ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان و در مسیر باد غالب شهر مستقر شده‌اند و آلودگی را به سمت شهر هدایت می‌کنند. از سوی دیگر اصفهان از لحاظ مصرف انرژی در کشور رتبه دوم را دارد و ۸۰ درصد صنایع آلاینده آن نیز در نزدیکی شهر قرار دارد.» این در حالی است که طبق گفته معاون محیط‌زیست انسانی، اگر نیروگاه‌ها و صنایع نزدیک به مناطق مسکونی بخواهند از مازوت استفاده کنند باید ابتدا مخازن را فک پلمب کنند. «سازمان محیط‌زیست با فک پلمب مخازن این نیروگاه‌ها و صنایع به‌شدت مخالفت کرده و اگر بدون مجوز دادستانی اقدام به فک پلمب کنند، کاری غیرقانونی انجام داده‌اند بنابراین با آن‌ها برخورد می‌شود.»

 دودآلود‌ترین روز اصفهان و ادامه ماجرا

شهروندان اصفهان در روزهای گذشته نفس‌کشیدن در هوای ناسالم را هر روز و هر روز تجربه کردند. کیفیت هوای کلان‌شهر اصفهان در ایستگاه‌های پایش دائم، بر حسب شاخص کیفیت هوا (AQI) برای دو روز متوالی وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم را نشان داد و شاخص لحظه‌ای هوای اصفهان دو روز پیش روی عدد ۲۰۰ و بسیار ناسالم قرار گرفت. اصفهان با داشتن ۱۰ هزار واحد صنعتی، بیش از ۷۴ شهرک صنعتی، ۶۵۰ معدن فعال، هزار واحد سنگ‌بری، ۶۰۰ واحد سنتی تولید آجر و ۲ میلیون خودرو و موتورسیکلت، همیشه آلاینده‌ساز بوده. از ۱۰ هزار واحد صنعتی حدود ۶۰۰ واحد آلوده کننده هوا بوده و از این تعداد حدود ۴۸۰ واحد در محدوده شهری واقع شده است و دیروز بر اساس نمودار شاخص آلودگی‌های اداره محیط‌زیست استان، آلوده‌ترین روز سال خود را به ثبت رساند. علاوه بر تهران، اصفهان و اراک، در همدان و شیراز هم هوا آلوده شد. به طوری که  صبح دیروز غلظت آلاینده‌های صنعتی در همدان هم افزایش پیدا کرد اما با ناپایداری هوا وضعیت رو به بهبود رفت. همچنین معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست فارس خبر داد که کیفیت هوای شیراز با قرار گرفتن روی شاخص ۱۱۹ برای گروه‌های حساس ناسالم گزارش شده است. این در حالی است که بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی فارس تا روز جمعه به دلیل عدم وزش باد و همچنین پایداری هوا افزایش غلظت آلاینده‌ها دور از انتظار نیست.

با همه این‌ها سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده که تداوم و تشدید پایداری هوا تا یکشنبه هفته آینده (۱۴ دی‌ماه) موجب افزایش غلظت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا در شهرهای تهران، کرج، اصفهان ، اراک و تبریز می‌شود و البته پتانسیل افزایش غلظت آلاینده‌ها به شرایط ناسالم برای تمامی گروه‌های سنی و در مناطق پرتردد و در اطراف صنایع آلاینده درون‌شهری افزایش غلظت آلاینده‌ها تا شرایط بسیار ناسالم هم وجود دارد.