آیا هنوز یخچالهای طبیعی در ایران وجود دارند؟
۱۱ آذر ۱۳۹۹، ۱۰:۳۲
آیا هنوز یخچالهای طبیعی در ایران وجود دارند؟
یادداشتی از مهدی زارع زلزلهشناس و رئیس شاخه زمینشناسی فرهنگستان علوم
یخچالهای طبیعی در ارتفاعات بالای 3800 متر در کوههای البرز در شمال ایران و کوههای زاگرس در جنوب غربی کشور در چند نقطه به صورت پراکنده گزارش میشوند.
با توجه به قرار گرفتن ایران در مرکز نوار خشک، که از شمال آفریقا در غرب تا آسیای مرکزی در شرق ادامه دارد و همچنین به دلیل توپوگرافی بسیار خاص ایران و گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی یخچالهای طبیعی بسیار محدود شدهاند. خط برف فرضی در ابتدای سده بیستویکم برای ایران به صورت تقریبی 4000 متر در ایران ارزیابی می شود.
این در حالی است که ارتفاع کوههای ایران فقط در چند مکان به بیش از 4000 متر میرسند.
با در نظر گرفتن ترکیبی از خط برف و توپوگرافی متوجه می شویم که یخچالهای طبیعی و تودههای یخی در ایران بسیار نادر هستند.
به طور کلی یخچالهای طبیعی ممکن است به عنوان تودههای یخی تعریف شوند که در حالت ایدهآل، تحت اثر نیروی جاذبه به آرامی در شیبها از بالای خط برف فرضی حرکت میکنند.
آنها مدیون بارش برفی هستند که تحت فشار به یخ دانهای تبدیل میشوند یا در ادامه فشار برای مدت زمان طولانی و در ژرفای زیاد لایهها، به یخ زلال تبدیل میشوند. یخچالهای طبیعی از مبدأ برف ممکن است به زیر خط برف گسترش پیدا کنند و اشکال معمولی به شکل زبانه ای را تشکیل دهند که مشخصه بسیاری از مناطق کوهستانی مرتفع در جهان است.
در البرز یخچال طبیعی در نزدیکی علم کوه (4840 متر) در تخت سلیمان، در غرب البرز مرکزی یافت میشود .
یک زبانه یخچالی و هشت تا ده میدان یخی کوچک به صورت یخچال های کوچک دایره ای (سیرک یخچالی) در علم کوه وجود دارند.
در سده اخیر مساحت کل یخچالها حدود 20 کیلومتر مربع کوچک شده است.
طول بزرگترین یخچال طبیعی تخت سلیمان به نام سرچال 7 کیلومتر بوده است که سطح آن با بقایای سنگ پوشیده شده است. در کوههای شرقی البرز مرکزی، دو یخچال کوچک در قله دماوند واقع است. در کوههای زاگرس نیز پنج یخچال وجود دارد که بزرگترین آنها حدود 500 متر عرض دارد و ارتفاع آنها حدود 150 متر است. این منطقه دارای هفت یخچال طبیعی است که در دامنه شمالی، قلههای شرقی و غربی واقع شده است. در دوران پلیستوسن (دوره کواترنری از حدود دو میلیون سال قبل تا 11 هزار سال قبل، و تا پایان آخرین عصر یخ) یخبندان در ایران بسیار گستردهتر بود.
در آن زمان خط برف آب و هوایی 600 تا 1100 متر کمتر از سطح فعلی برآورد میشود. درجه حرارت 4 تا 5 درجه سانتیگراد کمتر و نسبت بارش به تبخیر بیشتر بوده است. قبل از سال 1930 اتفاق نظر در این بود که یخچالهای طبیعی در ایران وجود ندارد. اولین اروپایی که حضور یخچالهای طبیعی در کوههای البرز را تشخیص داد، داگلاس بوسک کوهنورد انگلیسی در سال 1933 بود که یخچال تخت سلیمان را گزارش داد.
هانس بوبک، جغرافیدان اتریشی با جدیت کارهای بوسک را ادامه داد و سفرهای زیادی را در سراسر ایران انجام داد. او مطالعاتی را در مورد میزان یخچالهای معاصر انجام داد و نتایج مطالعات خود را منتشر کرد.
در طی 90 سال گذشته و از ابتدای دهه 1930 ، اندازه یخچالهای طبیعی، ایران کاهش یافته است اما هنوز هم در همان چهار منطقه اصلی واقع شده است: علم کوه و تخت سلیمان در غرب البرز، و دماوند در شرق البرز مرکزی، سبلان آذربایجان در شمال غرب و زردکوه، زاگرس در جنوب غرب ایران. در چندین نقطه دیگر از جمله کوههای لاله زار و جوپار کرمان در ارتفاع بیش از 3000 متر نشانههایی از یخچالهایی که قبلا موجود بوده دیده میشود.
حداقل بارندگی سالانه در کوهپایه جنوب البرز از 20 تا 30 سانتی متر در سال در تهران، تا 30 تا 50 سانتی متر در سال در میانه البرز و تا 150 سانتی متر در سال در دشتهای مازندران در شمال رشته کوههای البرز متغیر است. بادهای غالب از جنوب و تابش شدید خورشید ، مانع جمع شدن برف در دامنههای رو به جنوب می شود. در نتیجه، مقادیر بیشتر از برف و یخچالهای طبیعی و تکههای برف در دامنههای رو به شمال، شمال شرق و شمال غرب البرز جمع می شود. انباشت زیاد برف، موجب امکان سقوط بهمنهای مهم و مخرب میشود.
غرب استان آذربایجان غربی در ایران و استانهای اربیل و سلیمانیه در عراق همزمان با منطقهای کوهستانی با خط الراس شمال به جنوب است که کوه قندیل نامیده میشود. بر اساس تحقیقات زنده یاد مهندس منوچهر پدرامی تنها یک قسمت از کوه قندیل در کنار رودخانه زاب کوچک قابل دسترسی است. فرسایش دلیل اصلی تعیین سطح مناطق تحت پوشش یخچالهای طبیعی است.
شرایط اقلیمی امروز ایران و به ویژه مساله گرم شدن زمین و تغییر اقلیم علت شکلهای بسیار خاص یخچالهای طبیعی، تودههای یخی و پدیدههای یخبندان است. ویژگیهای کلی آنها را عبارتند از (1) تمرکز منطقهای در مکانهای بسیار کم ( (2 مشاهده شدن به صورت اشکال ابتدایی یخچالی و (3) ترکیب پیچیده پدیدههای یخچالی و حاشیه-یخچالی. یخچالهای قابل مشاهده همچنان در سه منطقه عمومی در ایران وجود دارند: رشته کوههای البرز، آتشفشان های شمال غربی ایران و رشته کوههای زاگرس.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
پیگیری برای ثبت یک میراث ناملموس ادامه دارد
فصل انارچینی
بیماران «آتروفی عضلانی نخاعی» معطل پاسکاری وزارت بهداشت برای تدوین پروتکلهای توزیع دارو هستند
توزیع قطرهچکانی داروهای بیماران SMA
نظر کاربران
سجاد
سلام. یخچال طبیعی ایلِوِک در زددکوه بختیاری طویل ترین یخچال طبیعی ایران می باشد. هم چنین یخچال های خرسان چال مبشان و یخچال و غاریخی چما و یخچال دوزرده و ... در زردکوه هستند. به این خاطر اسم زردکوه میارن که اب ده درصد کشور و چندین رودخانه بزرگ از این کوهستان سرچشمه می گیرند.
تبلیغات
وب گردی
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید