تاییدیه دیگری بر ارتباط دو مساله پر مناقشه این روزها

تایید ارتباط میان آلودگی هوا و تشدید شیوع کرونا

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی: تحقیقات کارگروه برای بررسی تأثیر ‫آلودگی هوا برمرگ‌های ‫کرونایی، نشان داد که ارتباط معناداری بین آنها وجود دارد.

شیوع کرونا و آلودگی هوا داستان دنباله داری دارد. از نخستین روزهای پاییز که آلودگی هوا نفس شهرها را گرفته بود، اخبار ضد و نقیضی درباره ارتباط یا عدم ارتباط آلودگی هوا بر شیوع کرونا منتشر شد. بسیاری از مسئولان و متولیان امر شهر و سلامت در کشور هربار از وجود یا عدم وجود رابطه معناداری سخن می‌گفتند که بیشتر نگرانی از سرعت شیوع کرونا را بیشتر می‌کرد. دیروز اما خبری منتشر شد که به نظر می‌رسد به وجود رابطه معنادار میان آلودگی هوا و شیوع کرونا  بیش از پیش دامن می‌زد.

سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، دیروز در صفحه توییتر خود نوشت: «تحقیقات کارگروهی که برای بررسی تأثیر ‫آلودگی هوا برمرگ‌های ‫کرونایی تشکیل دادیم، نشان داد که متاسفانه ارتباط معناداری بین آنها وجود دارد. لذا طی نامه‌ای به وزرای دولت و رئیس سازمان محیط‌زیست و صداوسیما، ضمن پیشنهاد ۲۶ راهکار کوتاه‌مدت و بلندمدت تقاضا کردیم ظرف یک ماه اقدام‌های خود را گزارش دهند.»

 واکنش‌ها به خبرهای ضد و نقیض عدم ارتباط آلودگی به کرونا

نخستین بار معاون ستاد مقابله با کرونای استان تهران به ایلنا گفته بود که تحقیق‌ها نشان می‌دهد که آلودگی هوا تاثیر خاصی روی ویروس کرونا ندارد، علی ماهر همچنین گفته بود: «وضعیت میزان ابتلا به ویروس کرونا در زمستان بستگی به رفتارهای مردم دارد و اگر رفتارهایی که برای پیشگیری از شیوع ویروس در نظر گرفته شده را به درستی انجام دهیم، میزان شیوع کاهش پیدا می‌کند، چون شواهدی بر اینکه دما در میزان همه‌گیری تاثیرگذار باشد را پیدا نکردیم و بنابراین تنها رعایت مردم مسئله اصلی برای کنترل این ویروس است.» بعد از انتشار این گفت‌وگو اما اولین نفری که بهزاد اشجعی، دبیر کمیته فنی صدور مجوز‌های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست بود که نسبت به این مسئله واکنش نشان داد. او در صفحه توییتر خود از چند عنوان مقاله‌ خارجی عنوان کرد که در آن‌ها به رابطه معناداری میان کرونا و آلودگی هوا رسیدند. مثل نشریه اسپرینگر که نوشته بود: «قرار گرفتن در معرض طولانی مدت در معرض غلظت آلاینده‌های هوای محیط باعث التهاب مزمن ریه می‌شود، بیماری که ممکن است، باعث افزایش شدت سندرم COVID-19 ناشی از ویروس کرونا شود» داده‌های این مطالعه همچنان نشان می‌داد که «ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون می‌تواند بر مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ تاثیر بگذارد.»

 کرونا به آلودگی هوا مربوط است

در همان زمان البته مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی، سازمان حفاظت از محیط‌زیست به «پیام‌ما» اعلام کرد که پژوهش‌ها و مطالعات صورت گرفته در سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که هر یک واحد افزایش ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون در هوا بین ۸ تا ۱۵ درصد مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ را افزایش می‌دهد. تجریشی همچنین گفته بود: «در آمریکا در ازای هر یک واحد افزایش ذرات معلق ده درصد به مرگ‌های ناشی از کووید ۱۹ اضافه می‌شود از طرف دیگر، شواهد نشان می‌دهد که در ایتالیا و اسپانیا افزایش ۱۰ درصدی و در چین تا ۱۵ درصد مرگ میر ناشی از کووید ۱۹  به دلیل افزایش یک واحد ذرات معلق در هوا به ثبت رسیده است.» معاون محیط‌زیست انسانی، سازمان حفاظت از محیط زیست، البته آلودگی هوا را تنها بر بیماری‌های تنفسی و ریوی موثر نمی‌دانست و معتقد بود که بسیاری از اختلالات روانی نیز به ذرات معلق مربوط‌اند: «براساس تحقیقی که در دانشگاه لندن انجام شده است، حدود ۳۹ درصد از اختلال‌ها روحی و روانی به ذرات معلق در هوا مربوط است.»

 

در زمان انتشار این سخنان ضد و نقیض اما مجلس عنوان کرد که کارگروهی قرار است ارتباط میان آلودگی هوا و کرونا را بررسی کند. کارگروهی که نتایج آن موید حرف‌های محیط‌زیستی‌ها بود و تایید می‌کرد که هرچه آلودگی هوا بیشتر باشد احتمالا سرعت شیوع کرونا هم بیشتر خواهد بود. سمیه رفیعی همچنین در نامه‌ای خطاب به مسئولان نوشته بود: «براساس مطالعات انجام شده، در خصوص تاثیر آلودگی هوا بر افزایش مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران مشخص گردیده که ارتباط معناداری بین افزایش ذرات معلق، اوزون، دی‌اکسید نیتروژن و افزایش مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران وجود دارد و آلودگی هوا و به ویژه افزایش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون باعث افزایش موارد ابتلا و مرگ و میرهای ناشی از کرونا و شدت بیماری می‌شود. آلاینده‌های هوا همچنین از طریق تضعیف سیستم ایمنی بدن، راه را برای ابتلا به این بیماری هموارتر می‌کند و فرد بیشتری مستعد ابتلا به کرونا می‌شود.»

او در بخش دیگری از نامه به بحث وارونگی دما که در فصل زمستان رخ می‌دهد اشاره کرده بود و نوشته بود: «از آنجا که در طول دوره وارونگی دما که در فصل زمستان رخ می‌دهد، غلظت آلاینده‌ها در هوای محیط به دلیل به دام افتادن آلودگی و عدم امکان پراکندگی در جو، بیشتر از غلظت‌های معمول می‌گردد. لذا به طور قطع در شهرهایی که میزان آلاینده‌ها و آلودگی هوا بیشتر است، خطرها و تاثیرهای منفی جدی‌تری سلامت افراد را تهدید می‌کند و میزان ابتلا به کرونا و شدت علائم بیشتر خواهد بود.»

 راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها

رفیعی در این نامه از راهکارهای کوتاه‌مدتی نام برده بود که می‌تواند دست کم تا یک ماه میزان آلاینده‌ها در هوا را کاهش دهد. اولین راهکار جلوگیری از استفاده از سوخت سنگین و مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع بود. تدوین برنامه‌ کاهش تقاضای سفر و تردد به ویژه ساعات‌های کار اداره‌ها و کارخانه‌ها و مراکز تجاری در شهرها به منظور کاهش ترافیک و آلاینده‌های منتشر شده از دیگر اقداماتی پیشنهادی فراکسیون محیط زیست به وزرای دولت بود. جلوگیری از تردد اتوبوس‌ها و کامیون‌ها و کامیونت‌های دودزاد به طور شبانه روزی و الزام به خارج بودن موتور اتوبوس‌ها در زمان توقف در پارکینگ. رفیعی در این نامه از راهکارهای میان مدتی نام برده بود که آن‌ها هم می‌توانند در راستای کاهش آلودگی هوا مفید باشند: «تامین و تقویت و ناوگان حمل و نقل عمومی، تدوین برنامه اقدام توسعه خودروهای برقی به خصوص تردد موتور برقی در هسته مرکزی شهر، تدوین برنامه اقدام جهت از رده خارج کردن خودروهای فرسوده» از دیگر راهکارهایی است که باید همواره مد نظر قرار گیرد.

 باران، آلاینده‌ها را کاست؟

باوجود بارش باران در روزهای اخیر در اغلب کلانشهرهای ایران همچنان نقاط زرد رنگ در نقشه آلاینده‌های هوای تهران جولان می‌دهند. نقاط زرد رنگی که در کلانشهر تهران بیش از سایر نقاط‌اند و هشدار می‌دهند که هوا پاک نشده و تنها قابل قبول است. با این حال همچنان نقاط نارنجی رنگ که هشدار می‌دهند هوای شهر برای گروه‌های حساس ناسالم است نیز هنوز در بسیاری از نقاط نقشه مانند لرستان و زابل وجود دارند. حالا که متخصصان بیش از گذشته خبر از وجود ارتباط معنادار میان آلودگی هوا و کرونا می‌دهند و از اقدام‌های بلندمدت و کوتاه مدت به عنوان راهکار برای کاهش آلاینده‌ها عنوان می‌کنند باید منتظر ماند و دید که کدام یک در آینده نزدیک عملیاتی می‌شوند.