زمزمه  قطع کردن بودجه تالاب‌ها به بهانه بارندگی

مدیرکل دفتر اکوسیستم‌های تالابی: زمزمه‌هایی از مجلس شنیده می‌شود که اعتبارات مربوط به حفاظت 

از تالاب‌ها به جبران خسارات سیل اختصاص یابد

 

آن‌طور که مدیر کل دفتر اکوسیستم‌های تالابی کشور می‌گوید از مجلس خبر می‌رسد قرار است بودجه تالاب‌ها را به کار دیگری اختصاص دهند. این در حالی است که تمامی تالاب‌های کشور از خشکسالی زخم خورده و برای احیا به این بودجه نیازمندند.

مسعود باقرزاده کریمی مدیرکل دفتر اکوسیستم ‌های تالابی سازمان حفاظت محیط ‌زیست می‌گوید: «بعد از وقوع سیل زمزمه‌هایی از مجلس شنیده می‌شود که اعتبارات مربوط به حفاظت از تالاب‌ها به جبران خسارات سیل و سیلاب اختصاص یابد درحالی‌که به‌هیچ‌عنوان کار درستی نیست و باید این اعتبارات را حفظ کنیم.»

کهرم: چیزی از محیط زیست نمی‌فهمند

در همین رابطه اسماعیل کهرم استاد پیشکسوت محیط زیست در گفت‌وگو با پیام ما می‌گوید: « اینکه بخواهند بودجه حفاظت و احیا تالاب را به جای دیگری اختصاص دهند نشانه این است که چیزی از مسائل محیط زیست نمی‌فهمند.

تالاب‌های ما اکنون حفاظت می‌خواهند. الان زمان این است که نگذارند از تالابی همچون پریشان  کانال بکشند و به سمت زمین‌های زراعی ببرند. همین اتفاقی که برای تالاب میقان اراک هم رخ داده بود   و با یک کانال 40 کیلومتری آب آن را برای زراعت می‌بردند. تالاب‌های ما اکنون  به حفاظت نیاز دارند  تا دچار سوانحی همچون آتش سوزی نشوند.  یا اتفاقی که بر سر میانکاله آمد و در آن ماهی گیری می‌کردند. جلوگیری از همه این رخدادها به بودجه و اعتبار نیاز دارد.

تالاب‌ها ما اکنون نسبتا احیا شده‌اند. ضمن اینکه در حال حاضر در اوایل فصل بهار هستیم و همه تالاب‌ها به ظاهر  پرآب هستند. به محض ورود به تابستان این آب‌ها تبخیر شده  و تالاب‌ها مجدد ا از آب تهی می‌شوند. 

همچنین ما هنوز نمی‌دانیم که وارد دوره ترسالی شده‌لیم یا اینکه این بارش‌ها نشانه یک سال تر است که این سوال  را می‌توان در اواخر تابستان پاسخ داد.

سوال من این است که مگر تالاب‌های ما چه میزان اعتبار و بودجه دارند؟ ما در کل کشور 252 تالاب داریم  که همگی آن‌ها در معرض خشکسالی بوده و مبتلا به کم آبی شده‌اند. به طور مثال تالاب ارومیه در جریان  بارندگی‌های اخیر کمی پرآب شده است اما با این وجود هنوز مانند گذشته خود نشده است. در گذشته  عمق بعضی قسمت‌های  این دریاچه به 20 متر می‌رسیده که امروز خبری از  آن وجود ندارد.

 این تالاب‌ها نیاز به نیروهایی دارند که از آن‌ها حفاظت کند.»

به گفته کهرم، بودجه حفاظت از تالاب صرف امور زیر می‌شود:

-لایروبی رودخانه‌هایی که قرار است به این تالاب‌ها بریزد.

– استخدام گارد برای مراقبت از تالاب‌ها، نیزارها و جلوگیری از شکار پرندگان.چراکه خاک، آب، علفزار  و پرنده تالاب‌ها ارزشمند است و باید از آن‌ها حفاظت شود. باید اعتباراتی داده شود تا مامورین تالاب قایق بخرند و بدین وسیله از دور تا دور تالاب حفاظت کنند.

باران به تالاب‌ها جان داد

تـالاب‌هـا غنـی‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی هستند. عمده‌ترین کارکرد تالاب‌ها تامین امنیت غذایی، حفظ تعادل و تراز سطح آب‌های زیرزمینی است؛ ‌آب‌هایی که مهم‌ترین عامل تولید محصولات کشاورزی در سرزمینی مثل ایران است. بخش قابل توجهی از تالاب های کشور در بارندگی‌های اخیر پرآب شدند؛ با آبگیری تالاب‌ها کانون‌های گرد و غبار هم مهار شد.باوجود این،تداوم حیات تالاب‌ها در گرو برنامه ریزی است.

آنطور که همشهری می‌نویسد 270 تالاب با مساحت تقریبی 3میلیون هکتار در ایران وجود دارد که حدود یک میلیون هکتار آن به‌دلیل سوءمدیریت منابع آب و خاک و کاهش بارش، خشک و به کانون‌های ریزگرد تبدیل شدند و درعین حال معیشت بومیان منطقه را که سال‌ها از این راه گذران امور می‌کردند با تهدیدی جدی مواجه ساختند. هرچند بارش باران در روزهای ابتدایی سال‌جاری با اتفاقات دردناکی در بعضی استان‌ها همراه شد و همچنان نیز ادامه دارد، اما وضعیت خوبی را برای تالاب‌ها رقم زد. تمامی تالاب‌های کشور از باران‌های بهاری بهره بردند. این اتفاق، تالاب‌ها را دوباره زنده و کانون‌های ریزگرد را در استان‌های مختلف مهار کرد. پرشدن تالاب‌ها فرصت ارزشمندی برای مسئولان است، آنچه به‌عنوان برنامه‌های چندساله و صرف بودجه مدنظرشان بود، طی 2 هفته و به‌صورت طبیعی محقق شد . به طور مثال تالاب بین‌المللی گاوخونی که به آن باتلاق نیز گفته می‌شود با 476کیلومتر وسعت در جنوب شرق اصفهان قرار دارد و تا پیش از خشکیدگی و کاهش باران به‌عنوان تلطیف‌کننده هوای اصفهان نقش مهمی را بازی می‌کرد، اما در سال‌های اخیر در حال تبدیل شدن به کانون گردوغبار است. گاوخونی سال‌ها، ‌بدون دریافت حقابه روزگار سپری می‌کرد و تا پیش از بارندگی‌های روزهای اخیر بیش از 90درصد آن خشک شده بود، اما هم‌اکنون براساس تصاویر ماهواره‌ای حدود 50درصد حجم آن پرآب شده و البته قرار است همچنان فعالیت‌های لازم برای تامین حقابه این تالاب انجام شود.

تهدید بر پیکره اکوسیستم تالاب‌ها

به گفته باقر زاده کریمی، تالاب‌های ایران در بخش فلات مرکزی مثل تالاب گاوخونی، بختگان، پریشان و هامون‌های سه‌گانه در سیستان و بلوچستان، نه‌تنها با کمبود بارش در 2 دهه گذشته مواجه شدند که سدسازی و توسعه کشاورزی در بالادست سبب محدود‌شدن منابع آبی این تالاب‌ها شد و این اکوسیستم‌ها را با تهدید جدی مواجه کرد.

اثرات این تهدید بر تالاب‌هایی که در محیط‌های کوهستانی واقع شده‌اند، کمتر است چون تالاب‌های کوهستانی نسبت به تالاب‌های واقع‌شده در فلات مرکزی از بارش‌های بیشتری برخوردارند. مشکل اصلی تالاب‌های ساحلی جنوب کشور  آلودگی به‌ویژه آلودگی نفتی با منشأ دریا است. در سواحل شمال کشور هم تالاب‌ها با آلودگی‌های ناشی از زهاب‌های کشاورزی آمیخته به سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی و نیز فاضلاب‌های خانگی مواجه هستند. برای نمونه، کمبود آب در تالاب انزلی چشمگیر نیست اما ورود آلاینده‌ها و رسوبات این تالاب را تهدید می‌کند.

اکنون نوبت آن است که با برنامه‌ریزی درست در فعالیتهای کشاورزی، نوع کشت، جلوگیری از حفر چاه، تأمین حقابه و… آب وارد شده به تالاب‌ها حفظ شود.