خرداد گذشت، شهریور نمی‌شود، پایان مرمت خانه حاج آقا علی رفسنجان شاید 22 بهمن
بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان در پیچ‌وخم وعده‌ها

بهره‌برداری از خانه حاج آقا علی رفسنجان در حالی به دهه فجر سال جاری موکول شده که پیش‌ازاین خرداد و شهریور 95 به‌عنوان زمان پایان عملیات بازسازی این بنای تاریخی عنوان‌شده بود.
بهار به این زودی‌ها به بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان نمی‌رسد و برای پایان عملیات بازسازی و مرمت آن، حداقل باید تا 22 بهمن صبر کرد. البته اگر این تاریخ هم به‌مانند قبل به تعویق نیفتد. چراکه تاکنون چندین بار زمان اعلام‌شده از سوی مسئولان به تعویق افتاده و عملیات بازسازی خانه حاج آقا علی رفسنجان شامل بازار، آب‌انبار، مسجد، کاروانسرا، حمام، حسینیه و یخدان، هنوز به پایان نرسیده است. مجموعه‌ای که قرار است با ظرفیت 500 نفر شب خواب به یکی از بهترین مراکز اقامتی استان تبدیل شود.
خانه خشتی کهن
خانه حاج آقا علی رفسنجان که به خانه وقفی هم مشهور بوده، در سال 1136 توسط حاج آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی (بزرگ‌ترین تاجر ایرانی آن دوره) ساخته‌شده است. در صفحه «کرمون» روزنامه «پیام ما» شماره 566 درباره این خانه نوشته‌شده که خانه حاج آقا علی در روزگاری ساخته‌شده که معماری ایرانی تحت تأثیر معماری بیگانه بوده، بااین‌همه معماران باظرافتی ویژه شیوه‌های اصیل ایرانی را در ساخت بنا به کار گرفته به‌ویژه سردر دوطبقه این خانه، رفیع و باعظمت بوده و به دروازه ورودی قلعه‌ها شباهت بیشتری دارد طرفین در ورودی سکوهایی برای استراحت موقت رهگذران ساخته‌شده است. بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان، با قریب هفت هزار مترمربع زیربنا و 14 هزار مترمربع وسعت در شش کیلومتری رفسنجان قرار دارد. این خانه خشتی کهن در دهه هفتاد به ثبت ملی رسید و در دولت تدبیر و امید، بازسازی آن در دستور کار قرار گرفت.
مهر 94؛ آغاز عملیات بازسازی
برای بازسازی خانه حاج آقا علی، مسئولان استان به سراغ همان پیمانکاری رفتند که باغ فتح‌آباد را بازسازی کرده بود. هشتم مهرماه گذشته بود که بنیاد موقوفات استان کرمان به‌عنوان پیمانکار و سرمایه‌گذار بازسازی این بنای تاریخی، کار خود را شروع کرد. استاندار کرمان که برای آغاز عملیات به رفسنجان سفرکرده بود، خانه حاج آقا علی را «ثروت خفته» رفسنجان خواند. حدود 2 ماه پس از آغاز عملیات، رزم حسینی که قصد سفر به شهربابک را داشت، در میانه راه به خانه حاج آقا علی سر زد تا بیشتر در جریان روند پیشرفت عملیات بازسازی قرار گیرد. در این بازدید، نماینده عالی دولت در استان از شهرداری رفسنجان خواست که تملک‌های لازم اطراف این بنا را انجام دهد. رزم حسینی وعده داد که خانه حاج آقا علی به بهترین خانه خشتی ایران تبدیل شود.
خرداد 95؛
پایان عملیات بازسازی
23 دی‌ماه 94 بود که رزم حسینی برای سومین بار به خانه حاج آقا علی رفت. وی این بار زمان پایان عملیات مرمت و بازسازی بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان را خردادماه 95 اعلام کرد. وی گفت: « طبق برآوردی که صورت گرفته این مجموعه تا مهرماه سال آینده آماده خواهد شد؛ اما با توجه به نظر مدیر این مجموعه، بازسازی خانه حاج آقا علی تا خردادماه سال آینده به پایان خواهد رسید.» سرایداری مدیرعامل بنیاد توسعه و عمران موقوفات استان هم از پیشرفت فیزیکی 55 درصدی بازسازی خبر داد. در همان روزها، وفایی مدیرکل میراث فرهنگی استان خبر داد که فاز اول مجموعه حاج آقا علی شامل مرمت سالن‌های پذیرایی، خانه مرضیه خانم و حیاط‌های چهارفصل خانه (فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان) در نوروز 95 به بهره‌برداری می‌رسد.
خرداد بی‌نتیجه
خردادماه 95 هم از راه رسید اما نه‌تنها عملیات بازسازی خانه حاج آقا علی به پایان نرسید که از فاز اول این مجموعه هم بهره‌برداری نشد. غلامرضا سرایداری، مدیرعامل بنیاد توسعه و عمران موقوفات استان، در اولین روز خرداد 95 در حاشیه بازدید استاندار از این خانه خشتی گفت که « فاز نخست مرمت در ماه مبارک رمضان به پایان می‌رسد.» آن‌طور که مهر نوشت، وی همچنین اعلام کرد که «مرمت کامل خانه حاج آقا علی امسال هم‌زمان با عید سعید غدیر {30 شهریور} صورت خواهد گرفت.» حالا اما در فاصله کمتر از یک ماه تا عید غدیر، پیگیری‌های خبرنگار «پیام ما» حاکی از آن است که نه‌تنها فاز اول این مجموعه به‌طور کامل به بهره‌برداری نرسیده که زمان پایان عملیات مرمت خانه حاج آقا علی با هاله‌ای از ابهام روبروست.
تجهیز فاز یک باقی‌مانده
غلامرضا سرایداری، مدیرعامل بنیاد توسعه و عمران موقوفات استان در رابطه با تغییر چندباره زمان پایان عملیات مرمت خانه حاج آقا علی رفسنجان به «پیام ما» گفت: «قرار بود فاز اول به پایان برسد که تقریباً کامل شده و فقط تجهیز این فاز باقی‌مانده است.» وی در پاسخ به این سؤال که چه زمانی عملیات مرمت کل مجموعه به‌طور کامل به پایان می‌رسد، اظهار کرد: «در حال بررسی هستیم.» سرایداری از توضیح بیشتر خودداری کرد.
22 بهمن افتتاح می‌شود
مدیرکل میراث فرهنگی استان در این خصوص به «پیام ما» گفت: «از اقدامات کم‌نظیر حوزه میراث فرهنگی در دولت تدبیر و امید، بازسازی خانه حاج آقا علی است.» محمود وفایی در واکنش به تغییر چندباره زمان بهره‌برداری اظهار کرد: «بخشی از مجموعه تقریباً آماده است و تا دهه فجر و 22 بهمن مجموعه به‌طور کامل بازسازی می‌شود.» وی در پاسخ به این سؤال که مگر زمان مشخصی برای پایان کار در قرارداد قید نشده که چند بار این زمان تغییر کرده، گفت: «ذات مرمت بناهای تاریخی، زمان‌بر است. مجموعه حاج آقا علی هم مجموعه‌ای بزرگ است و باید مسائل میراثی رعایت شود.» وی بابیان اینکه نمی‌توان گفت مدت‌زمان عملیات مرمت طولانی شده، افزود: «سرعت مرمت بیش‌ازحد انتظار بوده و حداکثر تا 22 بهمن به بهره‌برداری می‌رسد.»
تا آخر سال قطعاً تمام می‌شود
فرماندار رفسنجان هم در این خصوص به «پیام ما» گفت: «زمان پایان عملیات مرمت مهر 95 بود و در حال حاضر هم بخش اعظمی از مجموعه آماده است.» حمید ملانوری افزود: «اینکه یک پروژه عمرانی از زمان پیش‌بینی‌شده بیشتر طول بکشد عجیب نیست. مرمت خانه حاج آقا علی هم تا پایان سال قطعاً تمام می‌شود.»
گفتند مصاحبه نکنیم
برای اطلاع بیشتر از وضعیت خانه حاج آقا علی رفسنجان با حسن حسینی، رئیس اداره میراث فرهنگی رفسنجان تماس گرفتیم. وی گفت: «به ما گفته‌اند مصاحبه نکنیم بنابراین نمی‌توانم به سؤالات شما پاسخ دهم.»
خانه حاج آقا علی در پیچ‌وخم وعده‌ها
درحالی‌که قرار بود خانه حاج آقا علی در خردادماه 95 بهره‌برداری شود اما باگذشت سه ماه از آن تاریخ، نه‌تنها متولیان امر در خصوص زمان پایان عملیات مرمت اتفاق‌نظر ندارند که هنوز از فاز یک این مجموعه بهره‌برداری نشده است. بدین ترتیب به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها بهار بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان فرابرسد.

نقش هتل‌های سنتی در توسعه گردشگری

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان در خصوص تأثیر خانه حاج آقا علی در توسعه گردشگری به «پیام ما» گفت: «یکی از اصلی‌ترین نیازهای ما برای توسعه گردشگری، افزایش ظرفیت اقامتی استان است چراکه برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز 20 ساله، از این نظر عقب هستیم.» محمد جهانشاهی افزود: «برای جذب بیشتر گردشگر، زیرساخت می‌خواهیم. ازیک‌طرف سرمایه‌گذاری برای ساخت هتل‌های 4 یا 5 ستاره که مورد درخواست تور گردان‌هاست، هزینه و زمان زیادی می‌خواهد و از طرف دیگر اکثر گردشگران، به استفاده از هتل‌های سنتی علاقه‌مند هستند. به همین دلیل احیای اقامتگاه‌های سنتی در استان اهمیت دارد.» وی بابیان اینکه از این ظرفیت در استان آن‌چنان‌که باید استفاده‌نشده، اظهار کرد: «با اضافه شدن مجموعه اقامتی حاج آقا علی، کاروانسرای وکیل و خانه‌های بافت تاریخی به ظرفیت اقامتی استان، پیش‌بینی می‌شود تا پایان برنامه ششم توسعه ظرفیت اقامتی استان 2 برابر شود.»