رئیس نظام‌مهندسی معدن ایران در گفت‌وگو با «پیام ما»:
مسئولان هنوز ارزش معدن را درک نکرده‌اند

ابراهیم شاهی

نادعلی اسماعیلی که از آبان 94 به‌عنوان رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن ایران انتخاب‌شده است در ادامه سفرهای استانی خود، هفته گذشته به استان کرمان سفر کرد. وی که در سابقه‌اش کارشناس ارشد و مجری چند پروژه (بانک اطلاعات محدوده‌های معدنی، تیتانیوم کهنوج و …) در ستاد وزارت معادن و فلزات، مدیرکلی اکتشاف وزارتخانه‌های معادن و فلزات و صنایع و معادن، مدیریت اکتشافات شرکت ملی صنایع مس ایران، مشاور معاون توسعه مدیریت، منابع و امور استان‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیر کلی فلزی وزارت معادن و فلزات دیده می‌شود در میان برنامه‌های سفرش به کرمان، درخواست مصاحبه ما را قبول کرد و پاسخگوی سؤالات ما بود. ماحصل گفت‌وگوی «پیام ما» با اسماعیلی رئیس نظام‌مهندسی معدن ایران را در ادامه بخوانید:

آیا به اهداف خود در سفر به کرمان رسیدید؟
من در استان کرمان این افتخار را داشتم که با امام‌جمعه محترم کرمان دیدار داشته باشم . این برایم خیلی مهم بود که با یکی از ائمه جمعه که از منصوبان حضرت امام است دیداری داشته باشم. لذا از روزی که برای آمدن به کرمان برنامه‌ریزی می‌کردیم همواره این درخواست را داشتم که برای ملاقات با آیت‌الله جعفری اولویت ویژه‌ای قائل باشیم. من به 22 استانی که سفر کرده‌ام ملاقات با نمایندگان ولی‌فقیه استان‌ها برایم یک اولویت بوده اما دیدار با آیت‌الله جعفری که یکی از دو بازمانده دوران حضرت امام هستند برایم ارزش فوق‌العاده‌ای داشت. در سایر برنامه‌هایی هم که داشتم به دلیل برنامه‌ریزی خوبی که صورت گرفته بود توانستم دیدارهای خوبی با مسئولین استان، اعضای نظام‌مهندسی و بهره‌برداران داشته باشم و در استان کرمان با وجود مهندس رخ و تدابیر ایشان و همچنین همکاری نزدیکی که وی با مهندس حسینی نژاد دارد هیچ مشکلی وجود ندارد و می‌توانم بگویم درمجموع سفر استانی خوبی داشتم.
شرایط معدنی استان کرمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در فرمایشات مقام معظم رهبری هم به بخش معدن بسیار سفارش شده است. بنده معتقدم که معدن یعنی اقتصاد مقاومتی.ما اگر بخش معدن را خوب راه بیندازیم صنعت ما حرکت می‌کند و صنعت ما حرکت بکند اقتصاد ما حرکت کرده است. کشور ما کشور با پتانسیلی است و جزو 15 کشور اول معدنی دنیا است. استان کرمان هم که دیگر جای تعریف و تمجید ندارد به عبارتی عروس معادن فلزی کشور و بهشت معادن ایران است و به لحاظ نظام‌مهندسی معدن هم اولین نظام‌مهندسی کشور است. استان کرمان جزو سه استان بزرگ معدنی کشور است. اما بنده معتقد هستم که در کشور به بخش معدن آن‌گونه که لازم بوده بها داده نشده است. مسئولین هنوز هم ارزش معدن را درک نکرده‌اند.اما بخش معدن در این مدت 8 ساله امتحان خودش را با سربلندی پس داده است و طی مدت تحریم‌های ظالمانه که بر کشورمان تحمیل شد، توانست مواد اولیه ما را تأمین کند و دشمنان ما نتوانستند آن‌گونه که می‌خواستند به ما ضربه بزنند. اما در این اواخر دریافته بودند که برای تحریم واقعی باید بیایند بخش معادن ایران را تحریم کنند.
شما نقش معادن در توسعه اقتصادی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در بخش‌های اقتصادی کشور نیز باوجود رکودی که بر کشور حاکم است بخش‌های معدنی هنوز هم از بخش‌های دیگر پویاتر هستند و هر کار دیگری هم که در کشور پویا است تردید نداشته باشید که به بخش معدن مرتبط است. برای هر فعالیت اقتصادی موفق باید سه عامل وجود داشته باشد که فقط ایران است که هر سه عامل وسعت، نیروی انسانی و انرژی را دارد. کشورهای دیگر ممکن است یکی را داشته باشند و دومی را نداشته باشند. ما در بخش معادن بایستی برویم در بخش اکتشاف، استخراج و فراوری کار علمی بکنیم و در بخش فراوری معدنی به عبارتی تن را تبدیل به کیلو و کیلو را تبدیل به گرم‌ کنیم. درصورتی‌که روی معدن کار کنیم، معدن می‌تواند نقش اساسی در توسعه کشورداشته باشد. بایستی روی فلزات دیگر هم کار کنیم. همین الان داریم روی چند معدن بزرگ طلا کار می‌کنیم که به‌زودی تولید طلای کشور افزایش خواهد یافت.علاوه بر معادن فلزی ما می‌توانیم روی کانی‌های دیگر غیرفلزی همچون گچ ،آهک و نمک کار کنیم. درگذشته با توجه به قیمت بالای آهن که ارز زیادی را وارد کشور کرده این مواد معدنی مظلوم واقع شدند. ما باید اجازه بدهیم که کانی‌های فلزی کارخودشان را بکنند و غیرفلزی هم کار خودش را بکند. در دنیا کربنات کلسیم ایران یک برند است. در کشوری مثل هند برای کربنات کلسیم بازاری بسیار بزرگ وجود دارد. خداوند برای ما تا دلت بخواهد نعمت داده است.
بسیاری بر این عقیده هستند که قوانین معدنی ما خیلی دست‌وپا گیر هستند و به همین دلیل تاکنون سرمایه‌گذار خارجی رغبتی به حضور در این بخش از خود نشان نداده است.
ما در بخش سرمایه‌گذاری خارجی قوانینی داریم که بر اساس آن هر خارجی می‌تواند بیاید حتی تا 80 درصد هم مشارکت کند و به نسبتی که سرمایه‌گذاری کرده است سودش را هم ببرد. اما شرایط معدن در کشور ما خاص است و از سوی دیگر معدن یک بخش دیرباز ده است بایستی فرهنگ‌سازی بشود تا مزاحمت‌هایی که صورت می‌گیرد را برطرف کنیم.
از دیدگاه شما دولت تدبیر و امید در این بخش چه تفاوتی با دولت پیشین دارد؟
آنچه از دیدگاه من متفاوت است این‌که دولت دارد بستر را فراهم می‌کند که مردم بیایند سرمایه‌گذاری کنند و جوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که مشکلات و موانع داخلی و خارجی کنار بروند. در بخش معدن نیز به‌گونه‌ای بسترسازی شده است که قوانین در جهت تسهیل سرمایه‌گذاری باشد. زیرا این اعتقاد وجود دارد که اگر بخش معدن پویا شود به بخش صنعت کمک خواهد کرد و نهایتاً این برنامه‌ها پویایی صنعت و معدن کشور را به دنبال خواهد داشت.
یکی از مشکلات بهره‌برداران در بخش دریافت تسهیلات وثیقه‌های ملکی است که اسناد معدن را بانک‌ها نمی‌پذیرند.
بله. متأسفانه بااینکه قانونی وجود دارد که پروانه بهره‌برداری قابل وثیقه است اما بانک‌ها هنوز قبول ندارند، اما این مشکل به‌زودی با شروع به کار صندوق بیمه سرمایه‌گذاری برطرف خواهد شد.
شما برای این دوره از نظام ‌مهندسی کشور چه برنامه‌هایی دارید؟
من کارم را در نظام‌مهندسی از 8 ماه قبل با حکم ریاست محترم جمهوری شروع کرده‌ام و برنامه‌های بسیار خوبی را مدنظر دارم. ازجمله آن می‌توان به تعامل با وزارت خانه، سفرهای استانی که تا الان هم به 22 استان سفر کردم و با مدیران ارشد استان‌ها دیدار داشتم و مذاکرات خوبی در رابطه با امکانات و توانمندی‌های نظام‌مهندسی داشتم. موضوع بعدی که بر آن تأکید فراوان دارم بحث آموزش است که قصد داریم بیشتر از گذشته روی آن کار کنیم تا بتوانیم سطح علمی اعضای نظام‌مهندسی را بالا ببریم.همچنین در زمینه‌های دیگر هم قصد داریم اقداماتی را به انجام برسانیم که به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
بگذریم. مشکل دیگری که وجود دارد این است که بسیاری از معدن داران مسئولین فنی را فقط در حد یک مدرک برای پرونده خود به رسمیت می‌شناسند.
من معتقدم که اگر چنین دیدگاهی وجود دارد ما بایستی بیشتر کار بکنیم تا دوستان بهره‌بردار کار ما را بپذیرند و قبول کنند که مسئول فنی بازوی اجرایی آن‌ها و کمک‌حال آن‌هاست و خدای‌ناکرده سربار نیست. همچنین نباید تصور کنند که مسئول فنی جاسوس سازمان صنایع و معادن است. بهره‌برداران هم باید قبول کنند که قانون پیش‌بینی کرده که هر معدن بایستی یک مسئول فنی داشته باشد و مسئول فنی باید نظارت کند بر روی معدن که انفال است بر اساس اصول فنی و مهندسی کار شود و در این 22 استانی که سفرکرده‌ام تأکیدم بر این بوده که بهره‌برداران تصور نکنند که مسئولین فنی مزاحم و جاسوس هستند بلکه مسئول فنی کمک‌حال آن‌ها است. امیدوارم بر اساس برنامه‌هایی که دارم روزی برسد که بهره‌برداران به این نتیجه‌ها برسند و با خیال راحت معادن خود را به مسئولین فنی بسپارند و به کارهای دیگر خود برسند.
شما تأکید فراوانی بر آموزش دارید. با توجه به پیشرفت‌های زیادی که در علم روز معادن در دنیا وجود دارد، آیا اقداماتی جهت استفاده از دانش روز دنیا صورت گرفته است؟
خوشبختانه باوجوداینکه تحریم‌های 30 ساله که بر بخش‌های مختلف معدنی ما تحمیل شد، ازلحاظ علمی پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم اما قابل‌قبول نیست. ما بایستی به سمت کشورهای صاحب علم و کشورهای معدنی مثل افریقای جنوبی برویم و ببینیم آن‌ها چکار می‌کنند. باید با علم روز معدنکاری دنیا آشنا شویم که در همین راستا در حال برنامه‌ریزی هستیم و با اتاق بازرگانی جلسات خوبی داشتیم. در همین رابطه با معاونت پشتیبانی وزارت خانه هم جلساتی برگزارشده است و به‌زودی قصد داریم با وزیر هم در این رابطه صحبت بکنیم و پیشنهاد‌های خود را به ایشان ارائه دهیم.
اخیراً صحبت‌هایی وجود دارد که وزارت خانه صنعت و معدن و تجارت قصد دارد یکسری اختیارات خود را به نظام‌مهندسی تفویض کند. این اختیارت جدید چه هستند؟
وزارت صنعت، معدن و تجارت سعی کرده کارهایی را که حاکمیتی نیست به ما واگذار بکند. همین‌الان هم خیلی از کارهایی که ما انجام می‌دهیم درگذشته کار وزارت خانه بوده است. مثل تشخیص صلاحیت‌ها، تعیین بهای فنی و مالی متقاضیان فعالیت‌های معدنی یا آموزشی که وزارت خانه به ما واگذار کرده یا در بخش نشریات، سازمان ایمیدرو بخش‌هایی را به ما واگذار کرده و اخیراً هم سازمان توسعه و نوسازی با مصوبه هیات مدیره خود صندوق بیمه را موظف کرده که با سازمان نظام‌مهندسی کار بکند و ما هم تفاهم‌نامه‌ای با ریاست صندوق امضا و آیین‌نامه اجرایی را نهایی کرده‌ایم و به‌زودی هم به استان‌ها اعلام می‌کنیم و با انتخاب افراد آموزش‌هایی که لازم را به آن‌ها می‌دهیم و میز فعالیت‌های معدنی را در نظام‌مهندسی‌ها مستقر می‌کنیم. اقدامات دیگری هم هست که داریم با وزارت خانه به‌صورت مشترک به انجام می‌رسانیم. مثل تائید طرح‌های بهره‌برداری و فراوری و اکتشاف و همچنین گزارش‌های پایان عملیات اکتشاف.
آیا در تدوین قوانین معدنی نظام‌مهندسی معدن نقشی دارد؟
در جلسات دستورالعمل‌ها ما خودمان هم کمیته تدوین دستورالعمل‌ها را داریم که مشترک است بین دوستان در معاونت معدنی و سازمان نظام‌مهندسی. آن نظامنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی که نیاز باشد را بررسی و نهایی می‌کنیم.آن‌هایی که در حوزه اختیارات وزارت خانه باشد آقای دکتر سرقینی اعلان می‌کند و آن‌هایی که در حوزه نظام‌مهندسی باشد را من اعلام می‌کنم. درمجموع ما ارتباط تنگاتنگی در تنظیم دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها داریم . الان خوشبختانه وزارت خانه با ما تعامل خوبی دارد.
برای بیمه اعضای نظام‌مهندسی چه برنامه‌های دارید؟
برنامه داریم که با یک بیمه صحبت بکنیم و به تفاهم برسیم که بتوانیم اعضا را بیمه یا بیمه تکمیلی کنیم.
با توجه به مشکلات معدنی در بخش فرهنگ‌سازی، آیا برنامه‌ای دارید که در بخش فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری معدنی از اعضا استفاده کنید؟
دقیقاً یکی از برنامه‌های ما همین است.در جلسات و صحبت‌هایی هم که با مسئولین استان‌ها و تشکل‌های استان‌ها داریم همین هست که ما به آن‌ها تفهیم کنیم که نظام‌مهندسی یک تشکل شناسنامه‌دار است که آماده است تا در همه زمینه‌ها با همه تشکل‌ها و مسئولین همکاری کند.
اعضای نظام‌مهندسی معتقدند که حق الزحمه ای که می‌گیرند نسبت به سایر نظام‌مهندسی‌ها بسیار کمتر است.
من هم معتقدم که این کاملاً درست است. اما با توجه به رکودی که در کشور وجود دارد من صلاح نمی‌دانم که افزایشی در آن بدهیم. اما این رکود که بشکند حتماً در آن تجدیدی نظر خواهیم کرد.