روزه داری و فواید آن

مهدی حسن نژاد- خبرنگار حوزه مذهب پیام ما
ما باید بدانیم برای چه روزه می گیریم و روزه گرفتن چه فوایدی دارد. بعضی روزه را فقط در نخوردن آشامیدنی و خوراکی می دانند که این طور نیست. روزه فواید جسمی و روحی فراوانی برای انسان در بردارد و روزه داری، شفا بخش جسم و همچنین توان بخش، جان انسان است. تحقیقات ثابت می‌کند روزه داری درست که با کاهش 20 تا 30 درصد مصرف غذا همراه است، نتایجی چون کم شدن چربی‌های ذخیره، کم شدن میزان چربی خون و کلسترول و نیز فعال شدن سیستم ایمنی بدن را به دنبال دارد. طی مطالعات صورت گرفته روزه گرفتن برای افراد مبتلا به چربی خون بالا مفید است و میزان چربی‌های نامطلوب موجود در خون را تنظیم کرده و موجب افزایش میزان چربی مفید خون در بدن می‌شود.
برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم تحت نظر پزشک معالج و یک متخصص تغدیه می‌توانند روزه بگیرند و از اثرات مفید روزه بهره‌مند شوند.
روزه داری در اغلب بیماری‌هایی که عادات غلط غذایی، چاقی و افزایش وزن در بروز آن‌ها دخالت دارد نقش موثری در بهبودی این نوع بیماری‌ها دارد.
سالمندان هنگام روزه گرفتن باید مراقب کاهش میزان آب بدن و کاهش قند خون باشند چرا که این عوامل منجر به ایجاد سرگیجه در این افراد می‌شوند.
زنان باردار که در ماه‌های اول بارداری هستند نیز باید مراقب مشکل کمبود غذایی در ماه مبارک رمضان باشند.
افراد دارای مشکل زخم معده و بیماری‌های گوارشی حتما باید با نظر پزشک معالج خود روزه بگیرند.
روزه داری نباید موجب پرخوری به هنگام سحر و افطار و بی نظمی در خواب شب شود و در صورت رعایت این مسایل، روزه داری صحیح به کاهش استرس‌ها منجر می‌شود.
راساس آخرین یافته‌ها و تحقیقات علمی، روزه داری اسلامی موجب کاهش استرس و اضطراب در بین افراد می‌شود.
روزه داری اسلامی همان روزه داری صحیح و اصولی است و با روزه داری برای ترس از عسر و حرج و روزه داری برای رژیم لاغری متفاوت است.
روزه فواید دیگری هم دارد. ۱- از گناه انسانها را باز می دارد ۲- خمس زکات بدن است ۳- ترک گناه می شود انسان روزه دار باید بداند تمام اعضای بدن او روزه باشد نه از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب فقط از خوردن آشامیدن و خوراکی خودداری کند. باید چشم و زبان و گوش هم روزه دار باشد. ماه مبارک سخت شیرین است و لذت بخش. رمضان ماه بندگی خداست ماه اصلاح شدن بندگان خداست.
دیابت و روزه داری
آمادگی قبل از روزه داری :
افراد مبتلا به دیابت قبل از روزه داری نیاز به معاینات پزشکی و بررسی مجدد شرایط بهداشتی دارند و رعایت موارد زیر ضروری است :
1- تنظیم برنامه غذایی برای روزه داری
2- تنظیم برنامه دارویی برای روزه داری
3- تشویق به ادامه فعالیت فیزیکی مناسب
4- شناسایی و آموزش علائم خطر در موارد « هیپوگلیسمی » افت قندخون و کمبود آب بدن و سایر عوارض احتمالی
موارد منع روزه داری عبارتند از :
– همه مبتلایان به دیابت نوع I ناپایدار
– بیمارا ن مبتلا به دیابت نوع I و II که کنترل ضعیفی بر بیماری خود دارند.
– بیمارانی که به رژیم دارویی، تغذیه ای و وزرشی روزانه خود بی توجه هستند.
– بیمارانی که مشکلات جدی نظیر فشارخون کنترل نشده و مشکلات قلبی دارند.
– بیماران باسابقه ابتلا مکرر به DKA «کتواسیدوز دیابتی » عارضه حاد بدنبال بیماری دیابت که بدنبال کمبود انسولین همراه با افزایش هورمونهای متقابل انسولین مثل گلوکاگن ایجاد و با افزایش قندخون درد شکمی – تهوع و استفراغ و بوی استون در تنفس بیمار تظاهر و اورژانس پزشکی است.
– بیماران مبتلا به دیابت حاملگی
– بیماران دیابتی با عفونت داخلی
– بیماران دیابتی سالمند که عدم تمرکز و فراموشی دارند.
– بیمارانی که دو دوره یا بیشتر « هیپوگلیسمی » افت قندخون و یا «هیپرگلیسمی » افزایش قندخون را تجربه کرده اند.
توصیه های غذایی به افراد طبیعی و افراد دارای اضافه وزن توصیه می شود که در طول ماه رمضان نباید وزنشان زیاد شود برای افراد چاق ماه مبارک رمضان فرصت عالی برای کاهش وزن است.
به افراد لاغر و کسانی که در مرز لاغری هستند توصیه می شود که در طول ماه رمضان از وزنشان کاسته نشود.
بی احتیاطی در زمان افطار خوردن با ولع مواد غذایی و جبران گرسنگی با افراط در پرخوری است این میتواند سبب هیپرگلیسمی « بالا رفتن خون » و البته اضافه وزن شود.
امساک و رعایت رژیم غذایی حتی در هنگام روزه داری لازم است، زیرا فرد روزه دار بین افطار تا اذان صبح میتواند غذا مصرف کند و این نباید باعث بالا رفتن قندخون شود.
لازمست مصرف مواد غذایی شیرین از جمله زولبیا و بامیه را محدود کنید. در صورت تمایل شدید به مواد شیرین میتوانید از شیرینیهای مجاز رژیمی استفاده کنید.
هنگام افطار بهتر است با یک غذای ساده « مشابه صبحانه » آغاز کنید و شام را بلافاصله 1 تا 2 ساعت بعد از افطار صرف کنید.
قبل از خوابیدن نیز میتوانید غذای مختصری مشابه عصرانه بخورید. غذای سحر بسیار مهم است « در صورت نخوردن سحری روزه داری ممنوع میباشد.
هنگام سحر و قبل از شروع روزه لازمست حداقل 1 تا 2 لیوان آب نوشیده شود تا بدن در طی روز دچار کم آبی نشود.
چگونه مقدار غذای مصرفی را با کنترل قندخون مدیریت کنیم ؟
اگر بعد از افطار احساس کردید که قند خونتان بالاست در صورت امکان قندخونتان را اندازه گیری کنید اگر بالای 250 میلی گرم در دسی لیتر بود باید از رژیم غذایی شب خود 20 درصد کم کنید و تا زمانی که قندخونتان بالاست رژیم غذایی خود را بهتر کنترل کنید « با کارشناس تغذیه مشاوره شود » در واقع، بالا بون قندخون هنگام شب مانع از نتایج مثبت روزه داری برای بیمار می شود.
اگر هنگام سحر احساس کردید که قندخونتان بالاست باید قندخون خود را اندازه بگیرید. در صورتیکه بالای 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد باید 20 درصد از مواد غذایی خود را کم کنید.
اگر قندخونتان هنگام سحر بالای 350 میلی گرم در دسی لیتر باشد توصیه می شود که اصلاً روزه نگیرید و با پزشک خود مشورت کنید.
زمان انجام آزمایش در ماه رمضان قبل از افطار، سه ساعت بعد از افطار و پیش از سحر توصیه می شود که اطلاعات خوبی از وضعیت قندخون در اختیار بیمار می گذارد. این کار را میتوانید توسط دستگاه گلوکومتر « قندسنج » انجام دهید.
توصیه های ورزشی
فعالیت بدنی فرد روزه دار باید در حد معمول باشد و استراحت زیاد به نفع شما نیست. اموری که به فعالیت بدنی شدید نیاز دارد را بهتر است بعد از ظهرها انجام ندهید تا از افت شدید قندخون پیشگیری نمایید. ورزش سبک 15-10 دقیقه ای هنگام صبح مناسب تر می باشد. اما ورزش هنگام بعد از ظهر و قبل از افطار میتواند مشکل ساز باشد.
باید درصورت امکان طی شب ها چند ساعت بعد از افطار زمانی را به ورزش اختصاص دهید.
روزه داری و افت قندخون
یکی از عوارض خطر آفرین هنگام روزه داری، کاهش بیش از حد قندخون است که خود را با علائمی همچون ضعف، بی حالی، عرق سرد، تپش قبل، سرگیجه، تاری دید، گرسنگی شدید و لرزش بدن و نهایتاً بیهوشی نشان می دهد.
در صورتیکه بیمار دیابتی روزه دار، وسط روز دچار علائم افت قندخون شد باید فوراً با قندسنج قندخون را اندازه گیری نماید. در صورتیکه مقدار قندخون کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر باشد حتماً روزه خود را می بایست افطار کند.
اگر دستگاه قندسنج ندارد، در صورت پبدایش علائم افت قندخون سریعاً روزه خود را افطار کرده و با مصرف شربت و شیرینی به اندازه لازم مانع از بروز عوارض بعدی شود.