پرونده ای برای 10 اردیبهشت روز ملی خلیج فارس / خلیج فارس و پان عربیسم ناصری

می گویند نام مجعول و ساختگی «خلیج العربی» توسط «جنبش ملی گرایان عرب» که ریاست آن را «جمال عبدالناصر» بر عهده داشت، مطرح شده است و وی در اقدامات دولتی خود در مصر به همه مدارس و دانشگاه‌های کشورش دستور داده بود که نام کهن و تاریخی خلیج فارس را حذف کنند و نام مجعول عربی را بر آن بگذارند تا در نتیجه با جعل تاریخ منطقه برای اعراب بدوی هویت ساختگی ایجاد کنند. البته قبل از او «سرچارلز بلگریو» دیپلمات بریتانیایی که بیش از سه دهه نماینده سیاسی دولت بریتانیا در خلیج فارس بود، از این نام استفاده کرد ولی جمال عبدالناصر مهمترین سیاست مداری بود که از واژه معجول خلیج العربی به جای خلیج فارس استفاده کرد و او توانست بر دیگر کشورهای عربی هم تاثیر بگذارد. ناصر سعی می‌کرد از هر چیزی که در خدمت پررنگ کردن ناسیونالیسم عربی بود، استفاده کند و طرح عنوان جعلی خلیج العربی هم یکی از دستاویزهای او بود. ناصر از این اصطلاح جعلی و هدفدار، به واسطه اختلافاتی که با شاه ایران ظاهراً بر سر شناسایی اسرائیل توسط دولت داشت، بهره برد. هر چند که قبل از این، ناصر حدود جغرافیایی دنیای عرب مورد نظر خود را از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس ترسیم کرده بود این حقیقت انکارناپذیر را منکر و نام جعلی خلیج‌العربی را بکار برد. اقدام ناصر چون با جریان ناسیونالیست افراطی عربی توأمان شده بود اثرات منفی خود را در شیخ‌نشین‌های خلیج فارس گذاشت. از آنجا که وسیله اجرایی سیاست مصر خصوصاً طی سالهای 65 ـ 1964 اتحادیه عرب بود برای نخستین بار در 13 اوت 1964 این اتحادیه، نام مجعول خلیج‌العربی را در یک سند رسمی ذکر کرد و بدنبال آن تصمیم گرفت این نام مجعول را در برنامه‌های درسی کلیه کشورهای عضو اتحادیه و مکاتبات رسمی بکار ببرد. عدم همراهی شیخ شارجه با تصمیم این اتحایه سرانجامی جز کودتا با دخالت مصر و این اتحادیه علیه او در زمستان 1964 در پی نداشت. همچنین روزنامه مصری‌الاهرام در راستای عربی نمودن خلیج فارس ایران را متهم کرد که جزیره ابوموسی را اشغال کرده است. پس از پایان یافتن دوران حکومت ناصر در مصر و رابطه خوب شاه ایران با انورسادات استفاده از این واژه مجعول توسط کشورهای عربی کم شد ولی با وقوع انقلاب در ایران و اختلافات کشورهای حاشیه خلیج فارس با جمهوری اسلامی ایران و ترس از صدور انقلاب اسلامی به کشورشان، پان عربیسم ناصری شکلی نوین به خود گرفت با این تفاوت که این بار تنها نبودند و برخی از دوستان غربی شان وارد ماجرا شدند.
نگاهی به نام‌های تاریخی
خلیج فارس
تحریف نام «خلیج فارس» سناریویی بود که از چند دهه پیش آغاز شد اما اسناد تاریخی آن چنان مستحکم و مستند هستند که سازمان ملل نیز بر اصالت نام آن تاکید کرد. از روزی که بشر به کار تدوین و نگارش تاریخ مبادرت ورزید برای مکان‌های جغرافیایی نیز نام‌های با مسمایی انتخاب که آبراه جنوبی و جدا کننده فلات ایران از شبه جزیره عربستان نیز یکی از این موارد بوده که با نام «دریای پارس» از آن دوران کهن به یادگار مانده است.
«دریای پارس» یا «خلیج فارس» از جمله نام‌های قدیمی و باستانی است که در ازمنه‌های مختلف تاریخی در اسناد، قرارداد‌ها و مکاتبات، مورد استفاده همه اقوام و ملل دنیا قرارگرفته است. نخستین بار ایرانیان در روزگار هخامنشیان، این دریا را «پارسا درایا» یا «دریای پارس» خواندند، طبق کتیبه‌ای که از داریوش پادشاه هخامنشی، در تنگه سوئز بدست آمده، از آن به عنوان «درایا هچا پارسا آیتی» یعنی دریایی که از پارس می‌آید یاد شده و این سند به عنوان نخستین مدرک تاریخی موجود است که حقانیت نام خلیج فارس را به وضوح نشان می‌دهد. از طرفی در برخی از متون قدیمی از جمله کتاب حدود العالم به عنوان قدیمی‌ترین اثر جغرافیایی به زبان فارسی که در حدود هزار سال پیش تالیف شده، آمده است: «خلیج پارس از حد پارس بر گیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند»، علاوه بر این همچنین بسیاری از مورخان، محققان و سیاحان اروپایی و غربی از جمله: فلاویوس آریانوس، بطلمیوس، هرودت، استرابون و… در آثار و نوشته‌های خود از دریای پارس یا خلیج فارس به عنوان «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» یاد کرده‌اند. در دوره‌های اسلامی نیز همه مورخان و جغرافیدانان مسلمان از جمله ابن فقیه در کتاب البلدان، اصطخری در کتاب المسالک الممالک، ابن رسته در کتاب الاعلاق النفسیه، ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم، ابن بطوطه در کتاب مشهور رحله و… نام این دریا را «بحر فارس»، «خلیج الفارسی» و یا «دریای پارس» ذکر کرده‌اند. با کنکاش مختصری که در مستندات و برخی از متون تاریخی معتبر در کتابخانه‌های معروف دنیای غرب صورت گرفته، نام دیرین «دریای پارس» یا «خلیج فارس» در برخی از کشور‌ها به این صورت آمده است: در کشورهای انگلیسی زبان Persian Gulf، در آلمان Persischer Golf، در فرانسه Persique Golf، در ایتالیا Golfe Persico، در روسیه Persidsk Zalir و در کشورهای عربی به نام «خلیج الفارسی» یاد می‌شود.
تحریف نام «خلیج فارس»
درج نام‌های جعلی در کنار و یا به جای خلیج فارس از حدود چند دهه پیش آغاز و در دستور کار سردمداران برخی از کشورهای عربی و غربی قرار گرفته است، از تحریفاتی که توسط برخی افراد از جمله عبدالکریم قاسم و جمال عبدالناصر و «سرچارلز بلگریو» دیپلمات بریتانیایی که در آثار خود از واژه مجعول «خلیج ع. ر. ب. ی» استفاده کرده نشان دهنده این واقعیت است که همه آن‌ها در مقطعی حساس از تاریخ، درصدد تحریف نام خلیج فارس بر آمده‌اند. به دنبال این تحریفات صورت گرفته، چند موسسه آمریکایی و اروپایی نیز با سناریویی از قبل طراحی شده جعل نام این دریای تاریخی را به شکل وسیعتری ادامه داده و به طوری که در سال ۱۳۸۳ خورشیدی موسسه آمریکایی نشنال جئوگرافی در اطلس جغرافیایی خود در کنار نام پرآوازه خلیج فارس از واژه مجعول «خلیج ع. ر. ب. ی» نیز استفاده کرد. متاسفانه چند سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۸۵ خورشیدی نیز مسئولان موزه «لوور» پاریس واژه مجعول خلیج را به جای «خلیج فارس» بکار بردند، هر چند که این دو موسسه مذکور با اعتراض شدید ایرانیان وطن دوست مواجه شده و در مدت کوتاهی با عذرخواهی، تحریفات صورت گرفته را تصحیح کردند، اما متاسفانه این معضل به اینجا هم ختم نشد و این روند تا به حال نیز ادامه داشته و دارد به طوریکه در یکی دو سال اخیر نیز اخباری دیگر توسط برخی از آژانس‌های خبری مبنی بر تحریف نام خلیج فارس اعلام شد، البته این بار نام تاریخی خلیج فارس، توسط سایت‌های «گوگل» و نیروی دریای ارتش آمریکا مورد تحریف واقع شد که بلافاصله همانند موارد قبلی با اعتراض شدید ایرانیان مواجه شد. اما نکته اساسی اینکه در کنار این گونه انتقادات و اعتراضات مردمی، دولتمردان نیز پا به پای ملت وظیفه خواهند داشت که در این مقطع حساس با نگاهی ویژه موضوع مربوط به خلیج فارس را رصد کرده و در صورت ادامه تحریفات، در دادگاه‌های بین المللی اقامه دعوا نمایند.
تاکید سازمان ملل متحد بر اصالت نام خلیج فارس
سازمان ملل متحد نیز تاکنون در سه نوبت، نام رسمی و تغییر ناپذیر آبراه جنوبی ایران را «خلیج فارس» اعلام کرده است. برای اولین بار در سند «AD311/1 Gen مورخ پنجم مارس ۱۹۷۱ میلادی» بار دوم طی یادداشت شماره UNLA45. 8. 2/C مورخ دهم اوت ۱۹۸۴ میلادی و بار سوم نیز طی یادداشت شماره ST/CS/sER. A/29 در تاریخ دهم ژانویه ۱۹۹۰ میلادی نام رسمی دریای جنوبی ایران و خاوری شبه جزیره عربستان را «خلیج فارس» اعلام کرده است. این سازمان در کنفرانس‌های سالانه خود که در زمینه «هماهنگی در نام‌های جغرافیایی» برگزار می‌کند، به فارسی بودن نام این آبراه بین‌المللی تاکید کرده و آن را مورد تائید قرار داده است.
ثبت روز ملی خلیج فارس
در تقویم خورشیدی
نظر به اهمیت تاریخی و قدمت نام این آبراه بین‌المللی که یادگار و میراثی از دوران ایران باستان است و در جهت صیانت از این نام کهن، در دیماه سال ۱۳۸۳ خورشیدی ایده‌ای تحت عنوان نامگذاری روز ملی خلیج فارس در تقویم رسمی ایران، توسط یک محقق و پژوهشگر هرمزگانی مطرح گردید که در نتیجه این طرح ابتکاری در‌‌ همان سال از طریق استانداری هرمزگان به اداره کل خلیج فارس وزارت امور خارجه و معاونت سیاسی وزارت کشور ارسال گردید که نهایتا در تیر ماه ۱۳۸۴ خورشیدی توسط شورای فرهنگ عمومی کشور تصویب و مورد تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز قرار گرفت و به این ترتیب با کمک و همراهی گروه تاریخ دانشگاه تهران، روز دهم اردیبهشت ماه که سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز است، به نام «روز ملی خلیج فارس» نامگذاری و در تقویم خورشیدی ایران به ثبت رسید.