مردم؛ زمین و منابع طبیعی
![مردم؛ زمین و منابع طبیعی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/1445963-jpg.webp)
۱۵ بهمن ۱۴۰۲، ۲۰:۴۱
از ۲۷ دیماه سال ۱۳۴۱ که هیئت وزیران، لایحهٔ قانون ملی شدن جنگلها و مراتع کشور را تصویب کرد، بیش از ۶۰ سال میگذرد؛ اما هنوز نهتنها امر ملی کردن جنگلها و مراتع به سامان نرسیده و ید مالکانهٔ دولت بهدرستی تحقق نیافته است بلکه اختلاف مردم و منابعطبیعی با شدت زیادی در زمینهای تحت مالکیت یا تصرف مردم همچنان ادامه دارد.
قانون فوق در ماده ۱ خود عرصه و اعیانی تمامی جنگلها، مراتع، بیشههای طبیعی و اراضی جنگلی کشور را جزء اموال عمومی محسوب و متعلق به دولت دانسته است؛ ولو اشخاص قبلاً برای آن سند گرفته باشند. درعینحال، تبصرهای بر این ماده زده و عرصه و محاوط تأسیسات و خانههای روستایی و همچنین زمینهای زراعی و باغات واقع در محدودهٔ اسناد مالکیت جنگلها و مراتع را که تا تاریخ تصویب این قانون احداث شدهاند، مستثنی کرده که بعدها در ادبیات حقوقی به مستثنیات قانونی اشخاص معروف شده است.
همزمان با تحول در مالکیت جنگلها و مراتع، مالکیت زمینهای زراعی نیز با اجرای قانون اصلاحات ارضی دستخوش تحول شد و همین را هم بهعنوان دلیلی برای تأخیر در آغاز فرایند اجرایی ملی شدن نام میبرند.
در سال ۱۳۴۶ قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع به تصویب مجلس رسید. برابر ماده ۵۶ این قانون «تشخیص منابع ملیشده و مستثنیات ماده ۲ قانون ملی شدن جنگلها و مراتع با رعایت تعاریفی که در این قانون شده، با مأمورین سازمانجنگلبانی است». به بیانی دیگر، این مأموران هستند که تشخیص میدهند کجا در روز تصویب این قانون شامل تعریف جنگل، مرتع، بیشهٔ طبیعی و اراضی جنگلی بوده و جزو منابع ملی است و کجا در آن روز خانه، مزرعه یا باغ بوده و بهاصطلاح جزو مستثنیات قانونی اشخاص بهشمار میرود؟ اختلاف اما بر سر همین واژهٔ تشخیص است که در کاغذی بهنام برگ تشخیص تنظیم شده است و بعداً به صدور آگهی و نهایتاً به صدور سند بهنام دولت منتهی میشود.
البته قانون راه را برای معترضان به این تشخیص باز گذاشته است و آنها پس از آگهی سازمان جنگلبانی، بهمدت سه ماه وقت اعتراض دارند تا اعتراض آنان در کمیسیونی با حضور یک قاضی مورد رسیدگی قرار گیرد.
اما داستان به همین سادگی که نوشته شده، نبوده و نیست! موضوع با میلیونها هکتار عرصه و میلیونها نفر ذینفع مرتبط است و دلیل استمرار این چالش شصتساله نیز همین است.
البته فعلاً بگذریم از اینکه در کشور ما معمولاً سیاستگذاری و تصویب قانون بدون مطالعات و بررسی لازم انجام میشود؛ ازاینرو دیری نمیگذرد که اصلاح قانون در دستورکار قرار میگیرد و گاه آن هم چارهساز نیست. نمونهٔ مشخص آن همین قانون است که بارها دستخوش امواج تغییر شده و هنوز به ساحل آرامش نرسیده است.
این یادداشت به قصد مرور قوانین مربوطه و یا آسیبشناسی آن نوشته نشده است؛ بلکه هدف از آن، پرداختن به مشکل مردم شهرستان سوادکوه است که احتمالاً بیش از دیگر نقاط کشور با این موضوع دست به گریبان هستند.
این شهرستان تاریخی که در محل تلاقی استانهای مازندران، سمنان و تهران واقع است، بهطورکلی کوهستانی، جنگلی و مرتعی است. حتی تا چند دهه قبل زراعت در زمینهای پرشیب آن عمدتاً بهطور سنتی و با کمک حیواناتی چون گاو و اسب صورت میگرفته است.
در بسیاری از روستاها همهساله نیمی از زمینها را در یک سمت روستا برای چرای دام خانگی کشتنکرده و آیش نگه میداشتهاند؛ بهاینترتیب هم دامها از پسچر مزارع استفاده میکردند و هم استفاده از کود حیوانی به بازیابی توان زمین منجر میشد.
مطالعات محلی نشان میدهد که با ایجاد بازار کار در شهرهای بزرگ در دهههای ۴۰ و ۵۰ خورشیدی، بسیاری از جوانان از روستاها مهاجرت کردند و جذب شهرها شدند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد زیادی از جوانان روستاها نیز به جبهههای جنگ اعزام شدند. نهایتاً مجموعهای از عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سبب رها شدن بخش زیادی از زمینهای زراعی شد تا اینکه بهتدریج و بهویژه در دوران پس از جنگ روستاهای این شهرستان از جاده، آب آشامیدنی، برق، تلفن و … برخوردار شدند و فرصت کار و تولید در روستا بهویژه دامداری بسته، باغداری و آبزیپروری بیشتر شد.
در سالیان اخیر گردشگری روستایی و طبیعی نیز افق و بازار کار تازهای بهوجود آورد. در این شرایط حتی جوانان مهاجرتکردهٔ قبل از انقلاب به شهرها که بازنشسته شدهاند؛ با توجه به توان انجام کار بعضاً در دستکم نیمی از سال به روستا برگشته و مهاجرت معکوس کردهاند. با این اوصاف توجه به زمین آبا و اجدادی و احیای آن رونق یافته، اما با مانعی به نام منابعطبیعی برخورد کردهاند؛ در حالیکه آنها در نوجوانی و جوانی همراه پدرانشان در این زمینها کار کرده و پس از فاصله گرفتن از زراعت از این زمینها همچنان بهعنوان چراگاه دام مورد استفاده اهالی قرار داشته است.
نکتهٔ عجیب اینکه اخیراً و در استعلام تهیهٔ طرح هادی روستایی یا بازنگری آن، منابعطبیعی بخشی از خانههای موجود روستاها و حتی داخل بافت طرح هادی مصوب را هم ملی اعلام کرده و بر پیچیدگی موضوع افزوده است. این پدیده آنچنان واضح است که حتی مأموران منابعطبیعی شهرستان و بخش نیز به آن اذعان دارند، اما چارهای جز اجرای قانون و جلوگیری از هرگونه فعالیت را ندارند.
شایان یادآوری است که مراجعهٔ مکرر مردم به نمایندگان مجلس در دو دههٔ اخیر منجر به پرداختن به این موضوع در قوانینی چون قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی (۱۳۸۹) و قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر و ارتقای نظام مالی کشور (۱۳۹۴) شد، اما تعیین مهلت برای اجرای این تغییرات و عدم موفقیت در زمان پیشبینیشده نشانگر آن است که آنان نیز از ابعاد مشکل شناخت درستی نداشتهاند.
بدیهی است قشر متمول روستایی با انتخاب وکیل و صرف هزینه گلیم خود را از آب بیرون میکشد و از فرصتهای قانونی استفادهٔ لازم را میبرد. این قشر آسیبپذیر است که از ناچاری مجبور به فروش زمین خود میشود و ناخواسته راه را برای گسترش ویلانشینی و مشکلات افزایش جمعیت غیرمولد باز میکند.
متأسفانه سالهاست روستاهای جنگلی و کوهستانی شهرستانهایی چون سوادکوه به امان خدا رها شدهاند و بهزودی مشکلات ناشی از این کمتوجهی به بحران تبدیل خواهد شد. امید است نظام حکمرانی میزان توجه به این حوزهها را افزایش دهد و در یک تلاش جدی و هماهنگ به چارهجویی این مشکلات برخیزد.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
![«بمو» را تکهتکه کردند](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4-10-jpg.webp)
«بمو» را تکهتکه کردند
مطالب مرتبط
![خطر بیخ گوش «دریای عزیز»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/photo_5812249748869071678_y.jpg)
فعالیت معدنی در نزدیکی برکههای باستانی «سیسر» نیشابور، نگرانی از خشک شدن این برکهها را افزایش داد
خطر بیخ گوش «دریای عزیز»
![دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مهر.jpg)
دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور
![رهاسازی آب از سد گتوند و چالشهای آن](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سد-گتوند.jpg)
رهاسازی آب از سد گتوند و چالشهای آن
![معدنی از طلای قابل کشت](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/Getty-Images.jpg)
دانشمندان میگویند گنجینهای ۱۰۰ ساله از گندم میتواند به امنیت غذایی در جهان کمک کند
معدنی از طلای قابل کشت
![«اکوآرت»، جنبشی هنری برای نجات زمین](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/جمعیت-زنان-و-جوانان-حافظ-محیط-زیست-گیلان.jpg)
آموزش هنر اکولوژیک میتواند به ایجاد فرهنگ محیطزیستی در مدارس و جوامع کمک کند
«اکوآرت»، جنبشی هنری برای نجات زمین
![ویژگیهای سکاندار محیطزیست ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سازمان-محیط-زیست-1.jpg)
کارشناسان و فعالان محیطزیست پاسخ میدهند
ویژگیهای سکاندار محیطزیست ایران
![افتخار به خودکفایی گندم با استخراج آب از چاه ۲۵۰ متری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دیجیتال-8.jpg)
«غلامحسین هادیزاده رئیسی» عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، در گفتوگو با «پیام ما» سیاستهای بخش کشاورزی را نقد کرد
افتخار به خودکفایی گندم با استخراج آب از چاه ۲۵۰ متری
![آتش مزارع، خائیز را خاکستر کرد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/photo_5798476849607722100_y.jpg)
«پیام ما» منشأ و ابعاد آتشسوزی در منطقهای حفاظتشده در مرز دو استان خوزستان و کهگیلویهوبویراحمد را بررسی کرد
آتش مزارع، خائیز را خاکستر کرد
![آتش در نخلستانهای سیستانوبلوچستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/نخلستان-سوخته.jpg)
در پی گرمشدن هو،ا علاوهبر جنگلهای کشور، نخلستانها نیز طعمۀ حریق شدند
آتش در نخلستانهای سیستانوبلوچستان
![ادعای رشد ۴ برابری حجم آب «دریاچۀ ارومیه»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دریاچه-ارومیه.jpg)
پس از انتشار خبر کاهش دوبارۀ سطح تراز آب این تالاب در خرداد امسال دوباره مطرح شد
ادعای رشد ۴ برابری حجم آب «دریاچۀ ارومیه»
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید