وقتی نوبت به سفر و گردشگری می‌رسد، نوار سرسبز شمالی اصلی‌ترین گزینه است، به‌طوری‌که با هر تعطیلی، با انبوهی از مسافران مواجه هستیم که در ترافیک‌ گاه چندساعتهٔ جاده‌های شمال می‌مانند تا به مقصد سفر خود برسند. همین موضوع اهمیت مدیریت زمان و مکان سفر را بیش‌ازپیش مطرح کرده است، تا جایی که یکی از مزایای طرح تعطیلی دوروزه که همین هفتهٔ پیش کلیات آن در قالب لایحهٔ «دو روز تعطیلی در هر هفته و کاهش ساعات کاری ادارات از ۴۴ به ۴۰ ساعت» در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، این مسئله ذکر شده بود: توزیع سفر و کاهش بار ترافیکی نوار شمالی تا علاوه‌بر رونق سفر، نوع سفر نیز شکل جدی، برنامه‌ریزی‌شده‌ و حرفه‌ای به خود بگیرد و دیگر شاهد هجوم یکبارۀ مسافران به یک منطقۀ گردشگری نباشیم. این رویکرد موجب شده است برخی مسیرهای گردشگری کمتر‌شناخته‌شده در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه گیرند. شاید از همین روست که حالا شهرهای جنوبی در کنار شهرهای مرکزی و شناخته‌شده، یکی از گزینه‌های اصلی سفرهای نیمهٔ دوم سال هستند؛ اما هنوز مسیرهای گردشگری در شمال‌غرب، غرب، شمال‌شرق و استان‌های زاگرسی در میان مسیرهای گردشگری کمتر شناخته‌ شده‌اند.

 

 محور شمال‌غرب

شمال‌غرب ایران را می‌توان گسترهٔ استا‌ن‌های آذربایجان‌شرقی‌، آذربایجان‌غربی، زنجان، قزوین و اردبیل دانست؛ استان‌های سردسیری که البته با طبیعت بکر و منحصر‌به‌فردشان شناخته می‌شوند. در سفر به آذربایجان‌شرقی، می‌توانید علاوه‌بر تماشای جنگل‌های زیبای ارسباران که در قالب پروندهٔ جنگل‌های هیرکانی در انتظار ثبت جهانی است، به روستای کندوان که توانست در رقابت با بیش از ۲۰۰ روستا از کشور‌های مختلف در فهرست دهکده‌های جهانی سازمان جهانی گردشگری جای بگیرد، دریاچهٔ ائل‌گلی، کاخ شهرداری تبریز، ربع رشیدی، مسجد و گنبد کبود، خانهٔ مشروطه، مقبرهالشعرا، موزهٔ آذربایجان، قلعهٔ ضحاک، موزهٔ عصر آهن، تفرجگاه عینالی، بازار سنتی تبریز، کلیسای استفانوس مقدس، قلعه‌بابک و کوه‌های رنگی آلاداغ سر بزنید. اما محور شمال‌غرب فقط به همین استان ختم نمی‌شود و در استان همسایه یعنی آذربایجان‌غربی با آثار تاریخی مواجه می‌شوید که دیدن هریک‌ از آنها تجربهٔ شگفت‌انگیزی پیش رویتان می‌گذارد. 

 

استان زنجان هم گرچه با کوه‌های رنگی ماه‌نشان شناخته شده است،‌ اما از دیگر جاذبه‌های آن می‌توان به غارهای کتله‌خور، موزهٔ باستان‌شناسی، قلعه‌ٔ بهستان، بازار زنجان، مسجد حسینیه‌ٔ اعظم، مسجد جامع زنجان، رختشویخانه، پل تاریخی میر بهاءالدین، گنبد سلطانیه، دودکش جن، حمام سنتی حاج داداش، دریاچهٔ پری، آبشار شارشار، رودخانهٔ قزل اوزن، پیست اسکی پاپایی، چشمهٔ آبگرم ابدال زنجان، باغ و عمارت معین اشاره کرد. در سفر به قزوین هم شاید بیش از همه تجربهٔ طبیعت‌گردی در الموت به چشمتان بیاید،‌ اما این استان که در زمان حکومت صفوی پایتخت ایران بوده، دیدنی‌های دیگری چون بازار، مسجد جامع، برج‌های خرقان، قلعهٔ الموت، سرای سعدالسلطنه، حمام قجر، عمارت چهل‌ستون یا کلاه فرنگی، کلیسای کانتور، خیابان سپه قزوین (نخستین خیابان طراحی‌‌شده در ایران)، عمارت باغ سپهدار، آب‌انبار سردار بزرگ، سرای وزیر، قلعهٔ لمبسر، عمارت شهرداری از مکان‌های دیدنی و تاریخی قزوین را هم در خود دارد.

برای سفر در این محور، می‌توانید گشت‌وگذار را از قزوین و زنجان شروع کنید و بعد از سفر به آذربایجان‌غربی به آذربایجان‌شرقی و بعد اردبیل بروید. پیشنهاد ما این است که حتماً قیمه‌نثار قزوین، اشکنه زنجان، کباب کوبیده تبریز، آش دوغ اردبیل و آش‌های معروف آذربایجان‌غربی را امتحان کنید. اگر بخواهیم گردشگری در مسیر شمال‌غرب را در یک جمله خلاصه کنیم، طبیعت بکر و آرامبخش، تاریخ غنی، بازار و شکم‌گردی را شاید بتوان مهمترین وجه آن دانست.

 

 محور غرب

محور گردشگری غرب به لطف شبکه‌های مجازی و تصاویر خارق‌العاده از منطقهٔ اورامانات حالا برای کمتر کسی ناشناخته است؛ گرچه این آشنایی برای بیشتر مردم به همین تصویر روستاهای پلکانی اورامانات که سال گذشته به‌عنوان یک پروندهٔ مشترک میان کردستان و کرمانشاه ایران و کردستان عراق به ثبت رسید، خلاصه می‌شود. بهترین فصل سفر به این خطه را به‌خاطر رویش گل‌ها در دشت، اردیبهشت و خرداد می‌دانند، اما دیدن طبیعت بکر و وحشی کرمانشاه و کردستان در سایر ماه‌ها هم خالی از لطف نیست. در این محور علاوه‌بر کردستان و کرمانشاه، می‌توانید به همدان، ایلام و لرستان هم سر بزنید. 

 

بعد از لرستان در مسیر گردشگری غرب، به سراغ ایلام می‌رویم؛ کم‌جمعیت‌ترین استان ایران که مانند سایر استان‌های زاگرسی پر از دشت‌ها و دره‌های چشم‌نواز است. سفر به این استان نیز مانند سایر استان‌های زاگرسی از جمله لرستان به گشت‌وگذار در طبیعت می‌گذرد، اما به‌طور‌کلی می‌توان به شهر باستانی سمیره،‌ تنگ رازیانه، پل گاومیشان، تنگ بهرام چوبین، شهر تاریخی سیروان و نقش برجستهٔ گل گل ملکشاهی اشاره کرد.

 

سفر به کرمانشاه در شمال ایلام و بعد از آن کردستان می‌توانید مقصدهای بعدی‌تان در محور گردشگری غرب باشد که به‌جز اورامانات جهانی که بین دو استان مشترک است، دیدنی‌های بسیار زیادی دارند.

شهر سنندج، عمارت آصف، پارک آبیدر، تالاب زریبار، دریاچهٔ سد قشلاق و عمارت خسروآباد در کردستان و اثر جهانی بیستون، طاق بستان، غار قوری‌قلعه، مجسمهٔ هرکول و سراب‌صحنه در کرمانشاه میزبان شما در این سفر خواهند بود. ضمن اینکه بد نیست بدانید کرمانشاه جهانشهر خلاق خوراک و سنندج جهانشهر موسیقی شناخته شده‌اند.

 

 شمال‌شرق

نام شمال‌شرق گرچه همیشه با مشهد، حرم امام رضا (ع)، طرقبه و شاندیز عجین شده است،‌ اما در این محور می‌توانید در کنار گشت‌وگذار در خراسان‌رضوی علاوه‌بر زیارت و تماشای دیدنی‌هایی چون باغ نادری، آرامگاه فردوسی، کوه‌سنگی، چالیدره، روستای کنگ با معماری پلکانی، روستای چشمه‌های جوشان زشک، آرامگاه عمر خیام و عطار نیشابوری، مقبرهٔ کمال‌الملک، دهکدهٔ چوبی نیشابور، باغ کشمیر تربت‌جام، سرخس و سبزوار، قوچان و کاشمر و فریمان در خراسان‌رضوی، به خراسان‌جنوبی و خراسان‌شمالی هم سر بزنید. همین‌قدر برایتان بگوییم که طبیعت شمال‌شرق به همان اندازهٔ شمال و شمال‌غرب زیباست و طبیعت بکر آن شما را چنان مجذوب می‌کند که حتماً در سفرهای بعدی نیز این دیار را هم در برنامۀ خود می‌گنجانید.

 

از ناشناخته‌ها هم نگذرید که سرزمین خراسان سرزمین ناشناخته‌هایی است که حتی شاید اسمشان را هم پیش ازاین نشنیده‌اید از جمله آسبادها یا همان آسیاب‌های بادی چندهزارساله که حالا در انتظار ثبت جهانی هستند و در کل خطهٔ شرقی پراکنده‌اند. در کنار آسبادها، کویر طبس که به بهشت زمین‌شناسی هم معروف است، روستای نایبند و ماخونیک، دره جنیان یا کال‌جنی، قنات بلده، شهر تاریخی تون، قلعهٔ شاهدژ، ارگ کلاه‌فرنگی‌ بیرجند و … در خراسان‌جنوبی و غارهای کفترک، محوطهٔ باستانی قلعه‌دهی،آبشار اسفجیر، نارین‌قلعه، روستای اوغاز و شهر تاریخی بلقیس در خراسان‌شمالی، شما را به خود جذب می‌کند. در سفر به محور شمال‌شرق، می‌توانید سفر را از شمال یا جنوب منطقهٔ خراسان شروع کنید، اما یادتان باشد بعد مسافت آن‌قدر هست که شاید این محور را نتوانید در یک سفر بگنجانید.

 

 زاگرس‌نشینان

محدودهٔ زاگرس شامل ۱۲ استان کرمانشاه، آذربایجان‌غربی، کردستان، اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد، لرستان، همدان، مرکزی، فارس، ایلام و خوزستان می‌شود. همین چند‌وقت پیش رئیس‌جمهوری در سفر استانی به چهارمحال‌وبختیاری به معاون اجرایی خود دستور داد ستاد استان‌های زاگرس‌نشین برای رفع مشکلات مشترک این استان‌ها تشکیل شود و مسئولان این استان‌ها موضوع گردشگری را به‌عنوان یکی از اولویت‌هایشان مطرح کردند. در میان این استان‌ها اما شاید بتوان گفت که گردشگری چهارمحال‌وبختیاری و کهگیلویه‌وبویراحمد کمتر شناخته شده است. غار یخی چما، آبشار آتشگاه، پارک جنگلی پروز، پارک جنگلی پروز، غار سراب، تالاب گندمان، تـالاب چـغاخـور، چشمهٔ کوهرنگ، چشمهٔ دیمه، روستای سرآقا سید،‌ دشت لاله‌های واژگون، پل زمان‌‌خان سامان، قلعهٔ چالشتر، قلعهٔ دزکف، قلعهٔ ضرغام‌السلطنه در چهارمحال‌وبختیاری و آبشار یاسوج، دریاچهٔ کوه‌گل، غار ده‌شیخ، چشمهٔ میشی، باغ چشمهٔ بلقیس، رشته‌کوه دنا، روستای کاکان، تل خسرو، روستای پلکانی مارین، گردنهٔ بیژن، آبشار بهرام‌بیگی، پارک جنگلی یاسوج در کهگیلویه‌وبویراحمد از دیدنی‌های این دو استان زاگرسی است؛ استان‌هایی که حالا چندسالی است روند توسعه را با راه‌سازی در پیش گرفته‌اند و گردشگری هم به‌عنوان یک رویکرد توسعه‌ای در اولویتشان قرار گرفته است. پیش از سفر به این استان‌ها بدانید که دشت‌ها و رشته‌کوه‌های زاگرس دیدنی‌های فراموش‌نشدنی‌ پیش رویتان قرار می‌دهد و از طرفی در این استان‌ها می‌توانند زندگی عشایری را هم تجربه کنید. این دو استان زاگرس‌نشین ابتدای اسفند امسال تفاهمنامهٔ توسعهٔ همکاری‌های حوزهٔ گردشگری را میان خود امضا کردند که برای تقویت گردشگری عشایری همکاری ‌کنند.