نقش هوتکها در کنترل سیلاب بلوچستان
۲۳ اسفند ۱۴۰۲، ۲۰:۲۳
جنوبشرقی ایران و قسمتی از جنوب استان سیستانوبلوچستان که از حوضهٔ آبریز دریای عمان محسوب میشود، بهنام بلوچستان جنوبی یاد میشود. این محدوده عمدتاً دارای رودخانههای بزرگ باهوکلات، کهیر، رابج و رودخانههای کوچکتری مانند طیس، سرکان، بیر و بندینی است. مسیر این رودخانهها بهگونهای است که پس از گذراندن مسیر کوهستانی مناطقی چون قصرقند، سرباز، پیرسهراب و فنوج و قبل از ورود به دریای عمان وارد دشتهای وسیعی میشوند که این دشتها دارای دو خصوصیت کلی هستند؛ اولاً، دارای شیب بسیارکم و ثانیاً نفوذپذیری حداقل.
به همین دلایل است که مشاهده میکنیم بعد از وقوع بارشهای حتی کم و متوسط نیز سیلاب بهسرعت مناطق وسیعی از شهرها و توابع مناطق مسکونی ساحلی مانند شهرستان چابهار و شهرستان دشتیاری را اشغال میکند و خساراتی به بار میآورد. در سیلاب اخیر نیز که از هفتم اسفند سال جاری آغاز شد، خصوصاً در دشت پاییندست رودخانهٔ باهوکلات موسوم به دشتیاری نزدیک به دو هفته ماندگاری سیلاب، باعث قطع راههای دسترسی، خسارت به زیرساختهای اصلی و محصولات کشاورزی شد. اما اینکه چگونه و با چه راهکارهایی میتوان این خسارات را در هنگام وقوع سیلاب به حداقل رساند، قطعاً باید در سرشاخههای اصلی رودخانههای فوقالذکر اقداماتی مانند ساخت سدهای مخزنی و یا کارهای آبخیزداری به انجام رساند و در منتهیالیه این رودخانهها و در دشتها نیز اجرای هوتکها یا آببندانها را در دستورکار قرار داد.
هوتک در گویش بلوچی به گودالی عمدتاً مصنوعی گفته میشود که جریانات سیلابی به آنها هدایت میشود و در طول سال به مصارف کشاورزی میرسد. هوتک سامانهای سنتی و سازگار با عرف بلوچستان است که مشابه آببندانهای شمال کشور بهعنوان یکی از راههای متداول تأمین آب در جنوب بلوچستان کاربرد دارد.
هماکنون در منطقهٔ دشتیاری، سرکان و کهیر بیش از سه هزار هوتک بخشی از آب مورد نیاز کشاورزی و دام بیش از ۳۰۰ روستا را تأمین میکنند. این هوتکها گودالهایی با اشکال هندسی متفاوت و با عمق سه تا پنج متر و دیوارههای یک تا دو متر هستند که قادرند رواناب ناشی از سیلابهای سرگردان در دشت را در مجموع تا حدود ۵۰ میلیون مترمکعب مهار و ذخیرهسازی کنند.
ماندگاری آب در هوتکها حدوداً یکسال است و میتواند از یک بارش فصلی تا بارش فصلی سال بعد در گودالها باقی بماند.
تأمین آب موردنیاز عملیات احیای مراتع، درختکاری در حاشیهٔ هوتکها و ارتقای معیشت روستاییان از طریق آبزیپروری از جمله منافع هوتکها در بلوچستان جنوبی هستند، ولی درعینحال مشکل آلودگی، حفاظت و ایمنی در هوتکها کماکان وجود داشته و هنوز حل نشده است.
در سالیان اخیر معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی به طراحی و اجرای هوتکها در بلوچستان توجه کرده است و در سفر اخیر وزیر جهادکشاورزی به منطقه که بعد از وقوع سیل هفتم اسفند انجام شد، مجدداً بر اجرای یک طرح جامع برای توسعهٔ هوتکها یا آببندانها تأکید شد.
در یک بررسی اجمالی و در دشتهای حوضهٔ آبریز رودخانههای کهیر، بیر، بندینی و زرآباد مشخص شد که هماینک سه هزار هکتار هوتک یا آببندان با حجم تقریبی ۲۰ میلیون مترمکعب وجود دارد که میتوان مجدداً در همین محدوده با مشارکت مردم هوتکها را تا دو برابر رقم فعلی افزایش داد و بهطورکلی اگر دشتهای باهوکلات، طیس و سرکان را نیز بررسی کنیم، احتمالاً استعداد اجرای هوتکهای جدید تا ۱۰ هزار هوتک و با حجم ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب برآورد شود که میتوان در یک بازهٔ ۱۰ساله برای اجرای آنها اقدام کرد و امیدوار باشیم که در هنگام وقوع چنین سیلابهای مشابه سیلاب اخیر تا ۱۰ درصد سیلاب بهوسیلهٔ هوتکها مهار شوند.
پیشنهاد میشود وزارت جهادکشاورزی اقدامات لازم را برای توسعهٔ اجرای هوتک یا آببندان در بلوچستان انجام دهد و اعتبارات مکفی برای پشتیبانی این اقدامات از طریق دولت محترم تأمین شود. توجه داشته باشیم که میتوان با اجرای طرحهایی ازاینقبیل در سالهای آتی تکرار خسارت چهار هزار میلیارد تومانی سیلاب اخیر را بهطور چشمگیری کاهش داد.
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
خسارت ۱۱.۳ میلیارد دلاری آلودگی هوا برای درمان
ادعای زاکانی: اقدامات شهرداری در اجرای قانون هوای پاک، فراتر از تصور است
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید