«ما هر چه می‌خواستیم بگوییم را در جوابیه‌مان منتشر کرده‌ایم و بارها در این باره توضیح داده‌ایم»، اینها صحبت‌های «حسین میرزایی»، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان لرستان است. او تأکید دارد که چنار یک گونهٔ جنگلی نیست‌ و به‌صورت دست‌کاشت در این منطقه کاشته شده است؛ بنابراین مجوز قطع را در چارچوب مجوزهایی که پیشتر مجری سد مخمل‌کوه از محیط زیست گرفته بود، داده است. «ما در هفته‌‌های گذشته یعنی سوم آبان نامه‌ای از مجری ساخت سد دریافت کردیم که در آن درخواست عملیات عمرانی قید شده بود. با توجه به اینکه آنها مجوزهای لازم را گرفته بودند و مردم منطقه هم نیاز به آب دارند، با قطع درختان موافقت کردیم.»

 

مجری سد گفته بود درختان مانع کارشان هستند‌، از نظر فنی هم که نمی‌شد این درخت‌ها بمانند،‌ آب که وارد مخزن سد می‌شد، درخت‌ها زیر آب می‌رفتند؛ بنابراین حتی اگر قطع نمی‌شدند، باز هم آنها باقی نمی‌مانند. این جمله‌ها را مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان لرستان می‌گوید و می‌افزاید «واقع‌بین‌ باشیم». او از این صحبت می‌کند که سازمان منابع‌طبیعی و ادارات کل تابع آن در استان‌های مختلف نه‌تنها با هرگونه قطع درخت مخالفند بلکه طرح یک میلیارد درخت را با هدف افزایش گونه‌های درختی در سراسر کشور راه انداخته‌اند.  

در متن پاسخی هم که روابط‌عمومی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان لرستان اعلام کرده، همهٔ مواردی که میرزایی اشاره کرده، آمده است:  «با عنایت به اخذ مجوزهای لازم درخصوص تأمین آب پایدار شهر خرم‌آباد توسط شرکت توسعهٔ منابع آب و نیروی ایران و درخواست صدور مجوزهای لازم از طرف دستگاه مذکور، اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان وفق بند ب ماده ۱۲ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع‌ طبیعی، اقدامات قانونی لازم را به‌عمل آورده و با عنایت به درخواست مجری سد مبنی‌بر تملک اراضی مخزن سد و شروع عملیات اجرایی و واقع شدن تعداد سه اصله درخت چنار که به‌صورت دست‌کاشت توسط مالکین عرفی کاشته و مانع انجام عملیات عمرانی احداث پروژه شده بود، ادارهٔ منابع‌طبیعی شهرستان خرم‌آباد حسب دستورالعمل‌ها و طی فرآیند قانونی اقدام به صدور مجوز قطع و سایر مراحل قانونی کرده است. بدیهی است اجرای پروژه‌های عمرانی و عمومی اثراتی بر منابع طبیعی بر جای خواهد گذاشت که تلاش بر آن است با همکاری دستگاه‌های اجرایی استان، آسیب پروژه‌ها به حداقل میزان رسیده و نحوهٔ جبران خسارات به‌صورت شفاف مشخص و کلیهٔ ملاحظات زیست محیطی اعمال و به‌نحوی عمل شود که کمترین آسیب ممکن به عرصه‌های ملی خصوصاً جنگل‌ها و مراتع وارد شود.»

 

کاشته شدن بذر بی‌اعتمادی به سازمان منابع‌طبیعی

گفته‌های مدیرکل منابع‌طبیعی لرستان و جوابیهٔ روابط‌عمومی این اداره بسیاری از کارشناسان جنگل را راضی نکرده است‌، نمونهٔ آنها «رحیم ملک‌نیا» عضو هیئت‌علمی دانشگاه لرستان است: «اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری لرستان دلیل قطع این درختان را قرارگیری آنها در مخزن سدی بیان کرده است که هنوز ساخته نشده است. هر درخت در طی سال خدمات متعددی ارائه می‌دهد که با افزایش سن، توانایی درخت برای ارائهٔ این خدمات اکوسیستمی بیشتر می‌شود.»

 

به گفتهٔ ملک‌نیا ارائهٔ خدمات اکوسیستمی در درختان طبیعی و دست‌کاشت صورت می‌گیرد و توجیه اداره‌کل در مورد دست‌کاشت بودن این پایه‌ها، دلیلی منطقی برای چنین اقدامی نیست. حتی قرارگیری در محل مخزن سد نیز دلیل قانع‌کننده‌ای برای قطع زودهنگام این درختان چندصدساله نیست، زیرا این سد هنوز ساخته نشده است و مشخص نیست که چه زمانی ساخته و آبگیری شود. «این درختان قادر بودند تا فرارسیدن زمان آبگیری، به ارائهٔ خدمات اکوسیستمی خود بپردازند. در کنار خدمات محیط زیستی، درختان مسن در میان مردم محلی دارای ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی هستند و می‌توان آنها را نمادی از احترام به طبیعت دانست. این ویژگی می‌تواند درختان سالخورده را تبدیل به سوژه‌هایی ترویجی و آموزشی در جهت حفاظت از طبیعت کند.»

 

مسئولان بارها و بارها از تخریب عرصه‌های طبیعی چه توسط بومی‌ها و چه از سوی گردشگران و… گله کرده و خواستار احترام آنها به طبیعت شده‌اند. «با قطع این درختان، چه پیامی به جامعهٔ محلی منتقل می‌شود؟ آیا قطع درختان چندصدساله، زبان ترویجی و آموزشی ادارهٔ منابع‌طبیعی را دچار لکنت نخواهد کرد؟ با این برخورد، آیا برنامه‌های منابع طبیعی و مخصوصاً کاشت نهال از پذیرش اجتماعی در میان مردم برخوردار خواهند بود؟ توجیه دست‌کاشت بودن درختان قطع‌شده، باعث ایجاد این ذهنیت در بین افراد خواهد شد که می‌توان درختان دست‌کاشت در اراضی زراعی و حتی عرصه‌های طبیعی را قطع کرد. چنین اقداماتی تأثیر منفی بر افکار عمومی می‌گذارد.»

اگر از زاویهٔ واقع‌بین بودن که مدیرکل منابع‌طبیعی استان لرستان بر آن تأکید کرده، به موضوع نگاه کنیم چه؟ بالاخره زمانی سد ساخته می‌شود و حتی اگر امروز هم آنها قطع نمی‌شدند،‌ روز دیگری ناچار به قطع آنها بودیم. آیا امکان حفظ آنها وجود داشت. پاسخ ملک‌نیا به این پرسش آخر یک کلمه «بله» است. «حداقل اقدام مناسب برای چنین وضعیتی، تلاش برای جابه‌جایی این درختان و کاشت مجدد آنها است. بنابراین، صرف‌نظر از اقدام اشتباه در قطع درختان، توجیهات بیان‌شده خود مصداق عذر بدتر از گناه است که می‌تواند باعث خدشه‌دار شدن برنامه‌های حفاظتی و بی‌اعتمادی جامعه به سازمان منابع‌طبیعی شود.»

 

این استاد جنگل بار دیگر تأکید می‌کند که قطع درخت با توجیه دست‌کاشت بودن، تهدیدی بالقوه برای عملیات نهالکاری سازمان منابع‌طبیعی است. «بسیاری از تک‌پایه‌های درختی دست‌کاشت که عمری چندصدساله دارند، به‌دلیل قدمت، حضور در محل‌های خاص مانند امامزاده‌ها یا چشمه‌ها، نمادی از طبیعت‌دوستی مردم هستند. زمینهٔ فرهنگی و اجتماعی نگهداشت درخت در بین مردم با این اقدامات و استدلال‌ها دچار تزلزل خواهد شد.»