تاریخ تهران عوض شد

با کشف سه قطعه سفال در بازار صندوق‌سازان قدمت تهران به هفت هزار سال پیش رسید

«سه قطعه سفال در بازار صندوق‌سازان توانستند قدمت تهران را ۶۶۰۰ سال بیشتر به عقب بکشانند، بنابراین دیگر داستان مسافر چشمه علی و شهری ری دیگر منتفی است، تهران ۷۰۰۰ سال قدمت دارد»«در طول سال‌های گذشته معمولا قدمتی بیشتر ازصفویه برای تهران قائل نبوده‌اند؛ به گونه‌ای که باستان‌شناسان در هر کاوش روی محوطه‌های تاریخی، بعد از به دست آوردن «یافته‌های صفوی» کار آن محوطه را تمام شده می‌دانستند».سال‌هاست تهران را شهری ۴۰۰ ساله می‌دانند، شهری که فقط چند سالی است حساسیت‌ها برای گودبرداری‌ در نقاط قدیمی‌ترش بیشتر شده و گاهی زمزمه‌هایی از احتمال قدمت بیشتر آن به گوش می‌رسد؛ یعنی ۶۶۰۰ سال بیشتر! پیدا کردن یافته‌هایی که قدمت پایتخت را بتواند تا هفت هزار سال به عقب بکشاند، از دو اتفاق متفاوت آغاز شد.روایت اول، فروردین ۱۳۹۳ با یک استعلامِ شهرداری منطقه ۱۲ تهران از میراث فرهنگی برای تخریب و نوسازی یک مغازه در بازار صندوق‌سازان تهران، باستان‌شناسان به دیواری با جرزهای تاریخی برخود می‌کنند و در هر چند سانتی‌متری که به عمق زمین می‌روند با یافته‌هایی تاریخی مواجه می‌شوند، سه تکه سفال در عمق‌های متفاوت توسط قدیر افروند به دست آمد و با پایان کاوش در دهم اردیبهشت همان سال  تا حدود یک هفته‌ی قبل، یافته‌ها در اختیار پژوهشکده مرمت و حفاظت برای بررسی قرار داشت و سرانجام نتایج حرف جدیدی را به میان کشیدند.

این حرف در دومین روایت به دلیل نبود نشانه‌های مشخصی باستان‌شناسان را مجبور کرد تا یافته‌هایشان را در قالب «مسافر» معرفی کنند؛ نه یافته‌ای که بتواند تاریخ تهران را به هزاران سال قبل بکشاند.روایت دوم، حدود شش ماه بعد از کشف این سه قطعه سفال آغاز شد. آبان ماه سال ۱۳۹۳ بود که یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دانشگاه تهران هنگام عبور از منطقه مولوی، حین اجرای عملیات لوله‌گذاری شبکه فاضلاب، متوجه وجود پِی سنگی، بقایای انبوه آجرهای مربعی شکل، سفال‌های تاریخی، استخوان، اشیاء فلزی، جوش کوره و … در کارگاه‌های مشغول به کار فاضلاب می‌شود و پیگیری‌های او به آغاز کاوش‌های باستان شناسی در منطقه و کشف اسکلت انسانی مربوط به هزاره‌ی پنجم قبل از میلاد (۷۰۰۰ سال پیش) می‌انجامد.در نهایت دو باستان‌شناس، یعنی اسماعیلی جلودار – سرپرست هیات کاوش خیابان مولوی در آن زمان – و مصدقی – باستان‌شناس دیگر – اعلام کردند «اسکلت هفت هزار ساله، مسافر چشمه علی ری بوده و نه یک انسان ساکن در تهران»

سروصداها و اتفاقات مختلفی که برای این بانوی هفت هزار ساله رخ داد، را همه شنیدند، اما هیچ حرفی از سه قطعه سفال به دست آمده در بازار صندوق سازان تهران شنیده نشد، تا همین چند روز قبل که قدیر افروند، باستان‌شناس و پژوهشگر با اعلام نتایج بررسی روی این سه قطعه سفال، ادعا می‌کند که «تاریخ تهران ۷۰۰۰ ساله است نه ۴۰۰ ساله». قدیر افروند – سرپرست هیات کاوش در بازار صندوق سازان تهران در سال ۱۳۹۳ – در نشست خبری که در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران برگزار شد، با ارائه‌ی گزارشی از «گمانه زنی باستان شناسی بازار صندوق‌سازان تهران در پلاک ۳۶» گفت: اوایل سال ۱۳۹۳ و قبل از هر نوع اقدامی برای کشف زن ۷۰۰ ساله در خیابان مولوی، این کشفیات به دست آمدند، در آن زمان دستم خالی بود و نمی‌توانستم هیچ اظهارنظری نسبت به تاریخ‌نگاری مطلق یافته‌های به دست امده داشته باشم.او اظهار کرد: در آن سال یک مالک در محدوده بازار تهران، اجازه‌ی کاوش به باستان‌شناسان داد. در آن زمان، این کار راحتی نبود. کمیته فنی معاونت میراث فرهنگی در آن زمان در پاسخ به استعلام شهرداری نوشت، با هماهنگی مالک و شهرداری حداکثر اعتبار ۳ تا ۴ میلیون تومان توسط مالک فراهم شود در نتیجه با موافقت مالک، توانستیم به این یافته‌ها دست پیدا کردیم.وی در ادامه به کاوش چند باستان‌شناس در نقاط مختلف تهران اشاره کرد و افزود: در کاوش‌های انجام شده، به آثار سطحی به دست آمده تا دوره صفوی و قاجار بسنده کردند چون به خاک بکر رسیدند، در آن زمان هنوز دید ما باز نشده بود که ممکن است تهران قدمتی بیشتر داشته باشد.