«چشم‌گیر» نام تنگه‌ای نزدیک به مرز استان بوشهر است. سدی که در مجاورت این تنگه قرار است یک ماه دیگر آبگیری شود نام خود را از آن گرفته است. سد و نیروگاه 176 مگاواتی چم‌شیر در جنوب شرقی گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است. این سد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره احداث شده و با آبگیری پنجمین سد بزرگ کشور خواهد بود که وظیفه آبرسانی و تامین برق را به عهده می‌‌گیرد. با این حال درباره این سد نگرانی‌های جدی وجود دارد. اینکه چم شیر فاجعه بزرگتری از گتوند باشد.

سد «چم‌شیر» میان انبوه خبرهای مرتبط با حوزه سیاست توانسته است، راه خود را باز کند و بدل به یکی از موضوعاتی شود که بسیاری درباره آن اظهارنظر کنند. البته بحث درباره این سد به امروز و دیروز محدود نمی‌شود یک سال پیش در 19 آبان عباس بحرودی، عضو هیئت علمی‌دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «پیام ما» تاکید کرد: «مشکلی که سد چم‌شیر و سدهای دیگر در رشته کوه‌های زاگرس در خوزستان و کهگیلویه دارند سازند گچساران است. این سازند که از نظر نفتی بسیار با‌اهمیت است، پوش‌سنگی از مواد تبخیری و دارای لایه‌هایی از نمک و گچ است. این لایه‌ها با هر بارندگی یا جریان آب، حل می‌شوند و آب را هم شور می‌کنند که این آب شور به زمین‌های کشاورزی و یا مصارف پایین‌دست خسارت وارد می‌کند و در سد گتوند شاهد این اتفاق بودیم.»

یک سال پیش در 19 آبان عباس بحرودی، عضو هیئت علمی‌ دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «پیام ما» تاکید کرد: مشکلی که سد چم‌شیر و سدهای دیگر در رشته کوه‌های زاگرس در خوزستان و کهگیلویه دارند سازند گچساران است

به گفته این استاد دانشگاه این سازند بسیار شناخته شده است و در محل ساخت سد گتوند به شکل معدن نمک قدیمی ‌در منطقه شهرت داشته و اهالی سال‌ها از آن برداشت می‌کردند اما سازندگان به آن بی‌توجهی کردند. حالا مشابه آن را در سد چم‌شیر هم داریم و در اینجا نیز این سازند در مخزن سد قرار گرفته است. بنابراین با توجه به تجربه سد گتوند، به احتمال خیلی زیاد انحلال نمک در آب، در سد چم‌شیر هم تکرار می‌شود و انتظار همین وضعیت را داریم. مشکل دیگر سد چم‌شیر تداخل آن با طرح‌های اکتشاف نفت است. زیرا دریاچه سد چم‌شیر روی طاقدیس گچساران قرار می‌گیرد، این در حالیست که در برنامه ازدیاد برداشت نفت، چاه‌هایی حفر و گازهایی با فشار زیاد به مخزن تزریق می‌شود. از آنجایی که پوش‌سنگ روی مخزن ضخامت زیادی ندارد، ممکن است تحت فشار زیاد بترکد یا منفجر شود. اینها احتمالاتی است که هنوز پاسخش مشخص نشده زیرا مدل‌سازی و مطالعاتی روی آن انجام نشده است.»

مشکل دیگر سد چم‌شیر تداخل آن با طرح‌های اکتشاف نفت است. زیرا دریاچه سد چم‌شیر روی طاقدیس گچساران قرار می‌گیرد، این در حالیست که در برنامه ازدیاد برداشت نفت، چاه‌هایی حفر و گازهایی با فشار زیاد به مخزن تزریق می‌شود

این استاد دانشگاه همچنین مشکل سوم سد چم‌شیرر را ساخته شدن تاج سد روی سازند میشان که از جنس آهک است دانست و توضیح می‌دهد: «سازند میشان، روی سازند گچساران قرار گرفته که در تماس با آب، حالت ناپایدار و خردشدگی پیدا می‌کند بنابراین احتمال شکسته شدن تاج سد را به‌وجود می‌آورد. عملیات ساخت سد چم‌شیر تقریبا تمام شده، همه اینها باید در مطالعات زمین‌شناسی، مطالعات محیط زیستی و کیفی آب دیده می‌شد اما همچون سد گتوند به این مسائل مهم بی‌اعتنایی شده. قبل از آبگیری سد گتوند از سازندگان خواستیم آبگیری را متوقف کنند اما توجهی نکردند.»
در این یک سال و با وجود همه این اظهارنظرها کار تکمیل چم‌شیر ادامه یافت و مسئولان خبر از آبگیری آن در دی‌ماه سال جاری یعنی کمتر از یک ماه دیگر می‌دهند که همچنان نگرانی‌های جدی وجود دارد. علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست شامگاه پنجشنبه در حاشیه بازدید از موزه حیات وحش و طبیعی یاسوج در پاسخ به سوال خبرنگاران راجع به اظهار نظرهایی که این روزها از سوی سمن‌ها و مراکز دانشگاهی راجع به مشکل آبگیری سد چم‌شیر در جریان است، گفت‌: «این سد هم اکنون به مرحله آبگیری رسیده و حساس‌ترین سازنده‌های زمین‌شناسی را بخصوص به لحاظ املاح در استان کهگیلویه و بویراحمد داریم و هیچگاه دنبال تکرار گتوند دیگری در کشور نخواهیم بود». به گزارش ایرنا او از مذاکره با وزارت نیرو در این باره خبر داد و بیان کرد: «در این باره باید گمانه‌زنی و نمونه‌برداری انجام گیرد و نتایج نهایی را اعلام کنند و در صورتی که مشکل نداشته باشند مجوز آبگیری سد چم‌شیر گچساران داده می‌شود.» تردید درباره این سد تنها به سازمان حفاظت محیط زیست خلاصه نمی‌شود. استاد دانشگاه تربیت مدرس و مسئول مطالعات آب مرکز پژوهش‌های مجلس هم ۲ ابهام را در خصوص آبگیری سد چمشیر گچساران مطرح کرده است. نخست اینکه باید مطالعات هیدرولوژی به روز شود زیرا دوره آماری منتهی به ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیست بلکه مربوط به ۱۲ سال قبل است و شرایط ۱۲ سال پیش از نظر بارش و میزان ترسالی شرایط بهتری نسبت به ۱۲ سال فعلی دارد. همچنین از نظر جمال محمدولی دومین مشکلی که وجود دارد، گسلی است که بر اساس مطالعات زمین‌شناسی تا حدی جلو آمده اما معلوم نیست گسل تا مخزن ادامه پیدا می‌کند.
البته این پرسش‌ها و تردید‌ها از نظر آرش مصلح مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای دارد. او در این باره به «ایرنا» گفت: «یکی از زیربناهای تصمیم‌گیری در مورد اجرای سازه‌های آبی آمار هیدرولوژی شامل آمار بارش‌ها، رواناب‌ها که در قالب داده‌های حاصل از ایستگاه‌های هیدرومتریک در واقع پایش می‌شود. یکی از رودخانه‌هایی که بیشترین تولید آمار و قدیمی‌ترین آمار را در کشور داراست رودخانه زهره است چون انبوه ایستگاه‌های هیدرومتری بر روی رودخانه با قدمت بیش از ۴۰ سال وجود دارد. لذا آماری که در خصوص میزان آورد سالانه رودخانه در گزارش‌های علمی‌ درج شده یک آمار کاملا واقعی و بر اساس اندازه‌گیری‌های انجام گرفته به صورت روزانه در یک بازه ۴۰ تا ۵۰ ساله است.»
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد «نکته دوم این است که سدهای مخزنی بزرگ را بر اساس آمار دراز‌مدت طراحی می‌کنند به واسطه اینکه معمولا در کشور ما رژیم بارشی به ویژه در حوزه زاگرس کمی‌متفاوت و خاص است. بنابراین باید سدی طر احی شود که بر اساس آمار دراز مدت بوده به لحاظ اینکه طراحی و عملیات اجرایی این سد خودش از نزدیک ۱۲ سال پیش شروع شده است لذا طراحی آن نمی‌تواند بر اساس ۱۰ سال اخیر باشد.» او در پاسخ به ابهام دوم نیز بیان کرد: «در زمین‌شناسی یکی از رویدادهای تکنیکی و مرتبط با زمین‌شناسی گسل‌ها هستند و در زاگرس گسل‌های عمود بر محور چین خوردگی، گسل‌های به موازات محور چین خوردگی و درز و شکاف‌هایی در سنگ‌های سازندهای مختلف زمین‌شناسی وجود دارد. لذا وجود گسل امری طبیعی در همه مناطق زاگرس هم زاگرس چین خورده، مرتفع، دامنه‌های زاگرس است و در سد چم‌شیر گسلی که به عنوان یک تهدید یا مشکل شناسایی شده باشد وجود ندارد و ساختگاه سد بر روی آهک‌های سازند میشان قرار گرفته که از استحکام بسیار بالایی برخوردارند.»
این مقام مسئول همچنین گفت: « ۱۱ موسسه تحقیقاتی و دانشگاهی روی چم‌شیر علاوه بر مطالعات پایه کار کرده‌اند و مشاوران به نام کشور و وزارت نیرو و ده‌ها دانشجو پایان نامه ارشد دکتری در آنجا گذرانده‌اند. بنابراین هیچ‌گونه از این نگرانی‌ها را در مورد کیفیت آب، آورد آب و مسائل لرزه خیزی و گسل‌ها نخواهیم داشت.»
گفته‌های مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد در حالی است که در سال 1392 مقاله‌ای با عنوان « بررسی منشاء شوری آب رودخانه زهره در پایین‌دست سد چم‌شیر و قابلیت آن برای مصارف کشاورزی» از سوی حمیدرضا محمدی بهزاد دانشجوی دکتری گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران، نصراله کلانتری استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، بابک بیگلری سرپرست واحد آب زیرزمینی شرکت مهندسی مشاور بهکار آب اهواز و مهدی ترابی کاوه دانشجوی دکتری گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا منتشر شد. در نتیجه‌گیری این مقاله آمده ‌است: «منظور تأمین آب اراضی کشاورزی پایین دست سد‌، کیفیت آب رودخانه زهره با تشکیل 8 ایستگاه نمونه آزمایشی طی دو دوره زمانی قبل و بعد از بارگیری در محدودیت مورد مطالعه مورد نیاز قرار گرفت. بررسی‌های مشخص شده نشان داد که دو زون آلوده‌کننده جزئی و اصلی در موقعیت ایستگاه‌های نمونه‌برداری R 4 و R 5 وجود دارد که به ترتیب با تغییر ناگهانی یونهای کلسیم- سولفات و سدیم- کلر همراه باشند. بر اساس نتایج به دست آمده‌، موقعیت زون‌های آلودگی فراموش شده با موقعیت گسل‌های اصلی منطقه مورد نظر است و این گسل‌ها را با انتقال آبهای شور سولفاته و کلوره از بخش‌های مختلف در زیرزمین و اضافه‌شدن آنها به سطح زمین رودخانه‌، نقش مهمی را در آلودگی‌های بوجود آمده ایفا می‌کنند. مقاومت آلودگی‌ها به اندازه‌ای است که از آب رودخانه برای مصارف کشاورزی با مشکل ساخته شده استفاده می‌شود.»
به گفته مسئولان کمتر از یک ماه دیگر سد چم‌شیر آبگیری می‌شود. این در حالی است که درباره این سد و تبعات آبگیری آن همچنان تردیدهای جدی وجود دارد. از این رو به نظر می‌رسد بایستی وزارت نیرو دیدگاه کارشناسان مستقل را لحاظ کند و عجله‌ای درباره آبگیری آن نداشته باشد.