تغییر اقلیم: ذوب یخچال و عقبنشینی خط برف در البرز
![تغییر اقلیم: ذوب یخچال و عقبنشینی خط برف در البرز](https://payamema.ir/pubfiles/2022/04/98-10-c36-410.jpg)
۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، ۰:۰۰
مشاهدات نگارنده در رشته کوههای البرز مرکزی، در دره بلده نور، در روزهای اول و دوم اردیبهشت ماه 1401 نشان داد که خط برف در رقوم ارتفاعی بالای 3100 متر دیده میشود (برداشت مستقیم در گردنه کمربن در 40 کیلومتری غرب بلده در ارتفاع 3115 متر). مقایسه خط برف در این ناحیه در زمانهای مشابه با دهه قبل نشان میدهد که این خط برف عقبنشینی قابل ملاحظهای کرده است. یخچالهای رشته کوههای البرز به تدریج در دهههای اخیر کوچکتر شده و خط برف به سرعت در این رشته کوهها در حال عقبنشینی است. قاسم عزیزی و همکاران در سال 96 کوتاه شدن دوره تداوم پوشش برف و افزایش دوره ذوب به ویژه در ماههای بهار را در البرز جنوبی نشان دادند. از نظر ارتفاعی، پوشش برف در حال پسروی است؛ زیرا روند آن در همه طبقات ارتفاعی، به ویژه در ارتفاعات 3000 تا 3500 متر، رو به کاهش است. وسعت یخچالهای طبیعی تا دهه پنجاه شمسی حدود 20 کیلومتر مربع بوده است. بیشترین ضخامت یخچالها در قسمت غربی رشته کوه البرز در منطقه تخت سلیمان در دامنههای شیبدار رو به شمال وجود داشت. حدود دهه پنجاه شمسی تخمین زده میشد که بزرگترین یخچال طبیعی، سرچال، 7 کیلومتر طول داشته باشد و بیشتر سطح آن به طور کامل با بقایای سنگ پوشیده شده بود. در شرق رشته کوه البرز، دو یخچال کوچک در بلندترین قله ایران قرار داشت. در رشتهکوههای زاگرس، پنج یخچال توصیف شده بود که بزرگترین آنها حدود 500 متر عرض و حدود 150 متر ارتفاع داشت.
در دوره پلیستوسن، یخبندان در ایران بسیار گستردهتر بود و شامل مراکز یخبندان امروزی و سه منطقه کوهستانی دیگر میشد. در آن زمان خط برف اقلیمی 600 تا 1100 متر در رقوم ارتفاعی پائین تر از سطح فعلی بود. میانگین دما 4 تا 5 درجه سانتی گراد کمتر و میزان بارندگی بیشتر بود. در رودخانه سردابرود واقع در پایین دست یخچال علم کوه در شمال ایران که به دریای کاسپین میریزد، در یک دوره 35 ساله 1359-1394 علیرغم کاهش 6 درصدی بارش، با افزایش 10 درصدی جریان در رودخانه سردابرود مواجه بوده است. به این معنی که شواهد قطعی از کاهش توده یخچالهای طبیعی سالانه به دلیل افزایش دما و ذوب شدن یخچال وجود دارد که ناشی از تغییرات اقلیمی است.
یخچالهای طبیعی در ایران در پنج ناحیه اصلی یافت میشوند: دو منطقه در ارتفاعات بلند رشته کوه البرز در شمال ایران (یکی در مجاورت تخت سلیمان و دیگری در کوه دماوند) قرار دارند. بقیه در کوه های سبلان در شمال غربی ایران و در رشته کوههای زردکوه و اشترانکوه در رشته کوه زاگرس در جنوب غربی ایران یافت میشوند. بر اساس ساختار زمینشناسی بستر زیرین یخچالها، یخچالهای ایران به دو دسته تقسیم می شوند (1) یخچالهای گرانیتی و (2) یخچالهای کارستی. این دو نوع یخچال دارای ویژگیهای یخچالی متفاوتی هستند. ضخامت یخ در یخچالهای کارستی کمتر از یخچالهای گرانیتی است. ویژگیهای خاصی مانند شکافها و مورنها در یخچالهای کارستی یافت نمیشوند، در حالی که فروچالهها در سطح آنها مشاهده میشوند. یخچال های منطقه تخت سلیمان و سبلان و اطراف قله دماوند ساختار گرانیتی دارند، در حالی که یخچالهای اشترانکوه و زردکوه کارستی هستند.دو پیامد طولانیمدت گرم شدن اقلیم که بر پایداری شیب ، نازک شدن یخچالهای طبیعی و تخریب دائمی یخها است. تشخیص تغییرات در یخچال های طبیعی آسان است. برای بررسی خطوط تراش و مورنهای جانبی، وسعت بزرگتر قبلی را معیار قرار میدهند. یخچالها اثرهای قوی بر پایداری دامنهها دارند. آنها موجب فرسایش، توزیع مجدد و رسوبگذاری می شوند. رسوبی که در هنگام عقبنشینی یخچالهای طبیعی در معرض دید قرار میگیرد به طور موقت بدون پوشش گیاهی است و اغلب بر روی شیب قرار دارد. بنابراین در برابر لغزشها و جریانهای نخاله آسیبپذیر است .
یخچالهای طبیعی، تودههای سنگی را به چهار روش اصلی برای شکست آماده میکنند. روش اول درهها و دیوارههای درههای شیب دار را فرسایش و عمیق میکنند. دوم، یخهای جاری یخچال بر کف و دیوارههای دره فشار وارد میکنند و میتوانند سنگ بستر را بشکنند. سوم آنکه، با نازک شدن و عقبنشینی یخچالها، تکیهگاهها برداشته میشود و شیبها «دروتر» میشوند. و در نهایت روش چهارم، کم شدن تنشهای ناشی از یخچال منجر به عریض شدن شکستگی ها و درزها میشود و شیبها را برای حرکت تودهای آماده میکند.
یخچالهای طبیعی که بر روی صخرههای شیبدار و یخها بر روی پشتهها و قلهها هستند، منابع بالقوه بهمنهای یخی هستند. آنها همچنین بر پایداری سنگ زیرین اثر میگذارند. کاهش وسعت برف و یخ در شیبها در ارتفاعات بالا، سنگ تازه را در معرض تغییرات چرخه ای قوی دمای هوا قرار میدهد. بارگذاری مکانیکی ناشی از بارش برف فصلی بیشتر و مرطوبتر نیز ممکن است برخی از دامنههای شیبدار را بیثبات کند. آب مذاب بیشتر از طریق شکستگیها و شکافهای سنگ به سطوح شکست احتمالی میرسد.
سه دسته اصلی حرکت تودهای در دامنههای صخرهای دارای شرایط یخبندان میشناسیم: ریزش سنگ، تغییر شکل شیب عمیق و بهمنهای صخرهای فاجعهبار. میزان ریزش سنگ در شیبهای تند در سنگهای شکسته و روی دیوارههای سیرک یخچالی که اخیراً یخزدایی شدهاند بالا است . میزان ریزش در شیبهایی که برای دوره های طولانیتری در معرض قرار گرفته اند کمتر است. اولین بار برداری از یخ ممکن است باعث افتادگی سنگ های عمیق در کوه ها شود، فرآیندی که به عنوان سکانگ “sacung” شناخته میشود. فرورفتگی آهسته شیب های سنگی ممکن است به طور نامحدود، برای قرن ها یا هزارهها ادامه یابد، اما در برخی موارد می تواند منجر به رهایی یخ به صورت فاجعه بار در شیب شود. اولین باربرداری از یخ ممکن است یکی از عواملی باشد که باعث زمینلغزش با حجم زیاد و طولانی مدت معروف به “بهمن سنگی” شود که رفتاری جریانی داد. نمونههایی از بهمن سنگ در البرز مرکزی و جنوبی در منطقه آبعلی و مشا، و ناحیه رزن بلده در البرز مرکزی قابل مشاهده است.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![آدرس غلط سعید لیلاز](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/rexhq6SSTUta.jpg)
آدرس غلط سعید لیلاز
![تنفس هوای مطلوب در آخرین روز از تیرماه در تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/تهران.jpg)
تنفس هوای مطلوب در آخرین روز از تیرماه در تهران
![خطر بیکاری ۷۰۰ پرستار و ۲۰۰ پزشک](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/بیمارستان.jpg)
تغییرات عجیب در مدیریت بیمارستان محب کوثر با اعتراض کادر درمان روبهرو شد
خطر بیکاری ۷۰۰ پرستار و ۲۰۰ پزشک
![وزیر ارشاد به آزادی رسانهها متعهد باشد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پزشکیان-2.jpg)
انجمنهای صنفی روزنامهنگاران تهران و عکاسان مطبوعاتی ایران در نامهای به دفتر ٰرئیس جمهوری منتخب خواستار شدند
وزیر ارشاد به آزادی رسانهها متعهد باشد
![ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/خودکشی-پرستاران.jpg)
«شهناز نوحی» روانشناس، در گفتوگو با «پیام ما»:
ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد
![«اکوآرت»، جنبشی هنری برای نجات زمین](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/جمعیت-زنان-و-جوانان-حافظ-محیط-زیست-گیلان.jpg)
آموزش هنر اکولوژیک میتواند به ایجاد فرهنگ محیطزیستی در مدارس و جوامع کمک کند
«اکوآرت»، جنبشی هنری برای نجات زمین
![ضرورت تأسیس مرکزی منسجم برای پژوهشهای محیط زیستی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سدچمشیر.jpg)
برای پاسخ به ابرچالشهای کشور چه باید کرد؟
ضرورت تأسیس مرکزی منسجم برای پژوهشهای محیط زیستی
![آلودگی هوای چهار منطقه کلانشهر مشهد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مشهد.jpg)
آلودگی هوای چهار منطقه کلانشهر مشهد
![شرایط کیفی هوای تهران خطرناک است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/آلودگی-هوا-2.jpg)
شرایط کیفی هوای تهران خطرناک است
![ویژگیهای رئیس کارآمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/آلودگی-2هوا.jpg)
کارشناسان و فعالان محیطزیست پاسخ میدهند
ویژگیهای رئیس کارآمد
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- قانون جدید اجاره ۱۴۰۳
- درایر کمپرسور چیست ؟ نحوه عملکرد و وظیفه آن
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید