«قانون را اصلاح کنید»، این مطالبه‌ای است که کاربران اصطلاحا ارزشی در شبکه‌های اجتماعی پس از انتشار خبر «شهادت» مامور نیروی انتظامی در شیراز، مطرح کردند. مطالبه‌ای که خیلی زود سر از نهادهایی چون مجلس شورای اسلامی در آورد و رئیس قوه مقننه را بر آن داشت تا در پیام تسلیت خود، صراحتا از لزوم اصلاح قانون به کارگیری سلاح توسط ماموران در شرایط اضطراری سخن به میان آورد. اظهاراتی که از زبان فرمانده نیروی انتظامی و البته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هم مطرح شد اما در این میان بودند چهره‌هایی که ایراد را نه در قانون بلکه در آموزش ماموران از یک سو و از سوی دیگر تجهیزات مورد استفاده توسط آنان می‌دانستند.

اولین باری که ماجرا رسانه‌ای شد، بامداد چهارشنبه بود اما انتشار گسترده آن به ظهر پنجشنبه موکول شد: «یک مامور نیروی انتظامی در درگیری با فردی قمه به دست به شهادت رسید.» فرد قمه به دست در ادامه ماجرا در شبکه‌های اجتماعی به عنوان «اراذل و اوباش» معرفی شد. در ادامه مشخص شد که نام آن مامور، «سرهنگ دوم علی اکبر رنجبر» است. او از قرار معلوم در این درگیری تنها نبوده و فرد قمه به دست که تا لحظه نگارش این گزارش نامی از او در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ارتباط جمعی به میان نیامده، یک سرباز وظیفه را هم مجروح کرده است. نام سرباز هم تا این لحظه مشخص نیست اما دو تصویر از او در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، تصاویری که حاکی از جراحت شدید وارده به اوست و بار دیگر انتقادات به ستاد کل نیروهای مسلح بابت سربازی اجباری و ایجاد خطر برای جوانان را شکل داد. همزمان برخی کاربرانی که اصطلاحا «ارزشی» خوانده می‌شوند از ضعیف بودن حمایت قانون از ماموران نیروی انتظامی در هنگام مواجهه با «اراذل و اوباش» سخن به میان آوردند. اشاره آنها هم به جان باختن مامور نیروی انتظامی است. براساس فیلم منتشر شده، مامور نیروی انتظامی اگرچه اسلحه را به سمت فرد مهاجم می‌گیرد ولی از آن استفاده نمی‌کند و بیشتر می‌کوشد از دست مهاجم فرار کند. رهام بخش حبیبی، فرمانده انتظامی استان فارس هم درباره شیوه جان باختن علی اکبر رنجبر به خبرگزاری «فارس» گفت: «برابر قرائن به دست آمده یک خودروی پراید، تردد ماشین پلیس را رصد می کرده تا آنجا که وقتی ماشین پلیس به یک رستوران می‌رسد قاتل از یک خودروی پراید که متوقف شده بود پیاده شده و به سمت ماشین پلیس آمده و در وهله اول با قمه به سرباز ضربه زده و او را زخمی می‌کند؛ از آن طرف مامور رشید ما که این صحنه را می‌بیند در راستای دفاع از جان سرباز از ماشین پیاده شده، اسلحه خود را مسلح کرده و بدون آن که شلیک کند_در راستای حفظ جان مردم و همچنین قوانین موجود_به مجرم هشدار داده و به سمت او رفته و با او درگیر می شود؛ که در نهایت در این درگیری فرد مهاجم با قمه به جانشین پاسگاه ضربه زده و هنگامی که او می‌افتد ضربه ای نیز به گلوی او زده و سوار خودرو شده و فرار می‌کند.»فرد مهاجم دیروز بازداشت شد. اولین بار حدود ساعت 12 شب پنجشنبه بود که کانال‌های تلگرامی منتسب به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار فیلمی از بازداشت «قاتل» این مامور نیروی انتظامی در «کمتر از 24 ساعت» خبر دادند. در این فیلم، فردی نمایش داده شده بود که با لهجه شیرازی، آدرس محل قرارگیری تلفن همراه خود را می‌داد اما حدود ساعت 11 ظهر پنجشبه، این خبر از سوی نیروی انتظامی تکذیب شد. سرانجام ساعت حدود 3 ظهر بود که خبرگزاری تسنیم به نقل از سید کاظم موسوی، رئیس کل دادگستری استان فارس نوشت که «این قاتل دقایقی قبل در شهرستان شیراز دستگیر شد.» این خبر اما پایان کار نبود. مطالبات برای اصلاح قانون ادامه داشت. همزمان دادستان کل کشور به دادستانی‌های سراسر ایران دستور داد که اقدامات لازم برای حمایت از ماموران نیروی انتظامی برای برقراری امنیت در مقابل اراذل و اوباش را در دستور کار قرار دهند.
چرا اصلاح قانون؟
اشاره منتقدان به «قانون به‌کارگیری سلاح توسط ماموران نیروهای مسلح در موارد ضروری» مصوب دی ماه سال 73 است. قانونی که اگرچه در سال‌های بعد برخی مفاد آن با اصلاحاتی همراه شد اما همچنان حاکم است و گاه و بی گاه با انتقادات تند و تیزی مواجه می‌شود. خصلت انتقادات اخیر احتمالا حمایت نمایندگان مجلس است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در پیام تسلیت خود در همین زمینه نوشت: «شهادت مظلومانه مامور وظیفه‌شناس شهید ‫علی‌اکبر رنجبر در درگیری با اراذل و اوباش دردناک و جانکاه است؛ امنیت جامعه و آسایش مردم جز با فراهم کردن زمینه های اعمال اقتدار و قاطعیت پلیس تامین نخواهد شد. ستاد کل نیروهای مسلح و نیروی انتظامی در اسرع وقت اصلاحات مورد نیاز «قانون استفاده از سلاح» برای مامورین شجاع و جان برکف ناجا را به مجلس ارائه کنند تا خارج از نوبت در دستور رسیدگی و تصویب قرار گیرد.» بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در توئیتر خود با تاکید بر لزوم اصلاح قانون نوشت: «شهادت مظلومانه علی اکبر رنجبر، یکی از فرزندان عزیز کشور در نیروی انتظامی، بار دیگر نیاز به اصلاح قانون نحوه استفاده از سلاح برای افزایش اقتدار پلیس در برخورد با اراذل و اوباش را گوشزد کرد. از همکارانم خواستم در اسرع وقت پیش نویس اصلاح این قانون را آماده کنند.» بعد از این اظهارات حسین اشتری، فرمانده کل نیروی انتظامی در اظهاراتی خواستار اصلاح قانون استفاده از سلاح به طور «جدی و عاجل» شد.همه این اظهارات احتمالا به تبصره 3 بند 10 ماده 3 قانون استفاده از سلاح توسط ماموران اشاره دارد. در این تبصره آمده است: «ماموران مسلح در کلیه موارد مندرج در این قانون در صورتی مجازند از سلاح استفاده نمایند که اولا چاره‌ای جز بکارگیری سلاح نداشته باشند، ثانیاً در صورت امکان مراتب: الف – تیر هوایی، ب – تیراندازی کمر به پایین، ج – تیراندازی کمر به بالا ‌را رعایت کنند.» منتقدان معتقدند که این تبصره دست ماموران در مواجهه با «اراذل و اوباش» را بسته است. در نقطه مقابل اما هستند وکلا و حقوق‌دانانی که شرط و شروط در نظر گرفته شده در این ماده را اقدامی برای حفظ حقوق شهروندی مردم و جلوگیری از اقدامات خلاف قانون توسط ماموران توصیف می‌کنند. یکی از این وکلا علی مجتهدزاده است. او به ضمن تاکید بر لزوم در نظرگیری مجازات قانونی برای قاتل این مامور نیروی انتظامی، تاکید می‌کند که نمی‌توان قانون را به شکلی اصلاح کرد که دیگر توجهی به حقوق مردم و متهمان در آن نشود. از نظر مجتهدزاده افزایش اختیار ماموران از سلاح بدون درنظرگرفتن شرایط خاص را راهبردی ناکارآمد و خطا می‌داند.
اصلاح قانون؛ پاک کردن صورت مساله
آنچه در یکی دو روز گذشته و با بالاگرفتن تب حمایت از ماموران نیروی انتظامی مغفول واقع شد، عدم آموزش صحیح آنان برای مواجه با مواقع خطر است. موضوعی که حسین دلیریان به عنوان خبرنگار دفاعی و البته یکی از کارشناسان نظامی اصولگرایان در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر بر آن تاکید کرد و با اشاره به فیلم حمله فرد مهاجم به علی اکبر رنجبر، نوشت: «ولله قسم ناجا بیش از اصلاح قوانین مربوط به مقابله با اوباش و استفاده از سلاح، به تجهیزات بهتر و آموزش بیشتر نیروهایش نیاز دارد.» این اظهارات دلیریان البته با انتقاداتی از سوی سایر اصولگرایان همراه شد. آنان تاکید داشتند که مامور نیروی انتظامی باید به سادگی اجازه استفاده از سلاح را داشته باشد حال آنکه تجهیزات مورد استفاده توسط پلیس در کشورهای توسعه یافته، به مراتب پیشرفته‌تر از ماموران ایرانی است. ضمن آنکه آسان‌سازی استفاده از سلاح گرم برای ماموران می‌تواند مخاطرات خاص خود را نیز به همراه داشته باشد. از این رو به نظر می‌رسد اصلاح قانون و افزایش چتر حمایتی دادگستری‌ها از ماموران نیروی انتظامی به تنهایی نمی‌تواند موجبات حل معضلات فعلی را به همراه آورد. ماموران برای استفاده از سلاح گرم خود باید موظف به رعایت اصولی مشخص و غیرقابل تفسیر باشند اما همزمان باید آنقدر تجهیز باشند و آموزش دیده باشند که در مواقع خطر، اولا جان خود را حفظ کنند و ثانیا اجازه گسترش خطر و ایجاد مشکل برای دیگر شهروندان را ندهند. مساله آموزش ماموران نیروی انتظامی از آن نظر حائز اهمیت است که در هفته گذشته فیلم‌هایی از نحوه حضور ماموران در صحنه‌های درگیری نیز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که هر کدام از آن‌ها انتقاداتی را به همراه داشت. باید دید در آینده اتفاقی در این زمینه رخ خواهد داد یا تب موقتی است و همچون ده‌ها مساله دیگر فراموش می‌شود.