سایت خبری پیام ما آنلاین | احیای تالاب‌ها به کمک سدهای مخزنی

بهره‌برداران سدهای مخزنی از طریق اتخاذ منحنی فرمان هوشمند می‌توانند حیات دوباره را به رودخانه‌ها بازگردانند

احیای تالاب‌ها به کمک سدهای مخزنی

در سال‌های اخیر با آبگیری تعدادی از سدها و گسترش کشاورزی، تالاب‌های ارزشمندی خشک شده‌اند اما می‌توان سدها را عامل نجات تالاب‌ها کرد





احیای تالاب‌ها به کمک سدهای مخزنی

۱۱ بهمن ۱۴۰۰، ۰:۰۰

دوم فوریه هر سال که مصادف با تشکیل کنوانسیون رامسر در سال 1971 بوده به عنوان روز جهانی تالاب‌ها نام‌گذاری شده و در آستانه این روز در سراسر دنیا برنامه‌های ویژه‌ای برای معرفی کاربردهای ارزشمند تالاب‌ها و آموزش برای حفظ و حراست از این اکوسیستم‌ها برگزار می‌شود. در ایران نیز چنین روزی که امسال مصادف با سیزدهم بهمن است برنامه‌هایی که برای احیای تالاب‌ها در نظر گرفته شده به آگاهی مردم می‌رسد. با این همه به راستی به قدری وضعیت تالاب‌های داخلی کشور و به ویژه تالاب‌های فلات مرکزی از نظر خشکی مداوم بحرانی است که فی‌الواقع از هر اقدامی که به احیای این تالاب‌ها کمک می‌کند دریغ نباید کرد و در چنین روزی باید راه‌هایی که به احیای مجدد اکوسیستم‌های تالابی ختم می‌شود را باید با جدیت یادآوری کرد.

دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی کشور بعضا اجرای سدسازی افراطی را عاملی تهدیدآمیز برای تالاب‌ها ذکر کرده‌اند که البته سخن بسیار به جا و درستی است، به خصوص این موضوع در حوضه آبریز فلات مرکزی و دریاچه ارومیه نمود بیشتری دارد. با این همه سوال اصلی اینجاست که در وضع موجود چگونه می‌توان سدهای مخزنی در مسیر رودخانه‌ها و در بالادست تالاب‌ها را از حالت تهدید برای تالاب خارج کرد و به یک فرصت برای احیای تالاب تبدیل کرد. این مهم دور از دسترس نبوده و قابل انجام است به شرطی که با هدف مشخص و نگاه به تامین حقابه تالاب که سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده، هوشمندانه مخزن سد را آبگیری و سپس به سمت پایین‌دست یا تالاب در زمان مشخص و با حجم آب مشخص به گونه‌ای رهاسازی انجام شود که حجم آب مورد‌نظر به پیکره اصلی تالاب بپیوندد. بر این اساس از آنجا که در غالب رودخانه‌های حوضه‌های آبریز مرکزی، خلیج فارس و دریای عمان، خزر و دریاچه ارومیه و حوضه‌های مرزی یک یا چند سد مخزنی با حجم حدود 55 میلیارد مترمکعب موجود بوده بنابراین بهره‌برداران این سدها از طریق اتخاذ منحنی فرمان هوشمند قادر خواهند بود که حیات مجدد را به رودخانه‌ها بازگردانده و به‌ویژه در حوضه‌های فلات مرکزی و ارومیه تهدید را به فرصت و سپس به احیای تالاب تبدیل کنند.
در سال‌های اخیر و بعد از آبگیری تعدادی از سدها و گسترش کشاورزی با الگوی کشت محصولات پرآب‌بر، تالاب‌های ارزشمندی چون پریشان، بختگان، کافتر، تشک، جازموریان، گاوخونی و دریاچه نمک قم تحت تاثیر این اقدامات خشک شده‌اند و به دنبال این روند تهدیدات جدی از بابت تخریب اکوسیستم منطقه و بروز غبارهای نمکی برای جوامع انسانی ایجاد شده است که می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی و تکیه بر احترام به حقابه محیط زیستی بر این مشکلات فائق آمده و سدها را عامل نجات تالاب‌ها کرد.
از سال 1394 که ستاد احیای دریاچه ارومیه آغاز به کار کرد به عنوان یکی از اهداف اصلی، موضوع رهاسازی آب مخازن سدها را که قسمتی از حقابه محیط زیستی دریاچه ارومیه محسوب می‌شد در دستور کار خود قرارداد و خوشبختانه هم اینک با هماهنگی و مشارکت تمامی دستگاه‌های ذیربط رهاسازی آب سدهای مخزنی بوکان سقز، مهاباد، دریک سلماس، شهرچای ارومیه و ساروق تکاب به سمت دریاچه ارومیه دارای دستورالعمل مشخص و برنامه مدون بوده و نهادینه شده و رهاسازی حجم آب ذخیره شده به گونه‌ای در ماه‌های سرد سال انجام می‌شود که بدون انحراف و مصرف آب در حاشیه رودخانه‌ها، حجم آب رها شده با دبی بسیار بالا به راحتی به پیکره اصلی دریاچه می‌رسد.
لازم به ذکر است که این امر به جز سال آبی گذشته که جزو سال‌های خشک محسوب می‌شد هر سال انجام می‌شد به‌طوری که حدود یک میلیارد مترمکعب آب به‌طور هوشمندانه و اثربخشی خوب رها‌سازی شده است. اما در مقابل، دریاچه نمک قم شرایط دیگری را تجربه کرده است؛ دریاچه‌ای که سدهای 15 خرداد قم، الغدیر ساوه، نهب قزوین و ماملو ورامین مشرف به آن هستند و شاهدیم که از حدود سی سال پیش که آبگیری بعضی از این سدها آغاز شد، دریاچه نمک تقریبا خشک شد و در حال حاضر این دریاچه یک تهدید جدی برای هجوم گرد‌و‌غبار نمک به سمت تهران و قم محسوب می‌شود. با وجود این شرایط مشاهده می‌شود که هیچ گونه برنامه‌ای برای رها کردن حقابه محیط زیستی دریاچه نمک وجود نداشته و حتی به عنوان رفع تکلیف در سد 15 خرداد رهاسازی حقابه فقط در فصولی انجام می‌شود که بیشتر به مصرف کشاورزی می‌رسد و هیچگاه به بدنه اصلی دریاچه نمک راه نمی‌یابد. به همین دلیل است که سدها در این حوزه کماکان به عنوان یک تهدید برای خشکی مداوم تالاب‌های این حوزه محسوب می‌شوند.
با توجه به این موارد چنانچه دستگاه‌های مسئول در رابطه با آب، خاک، کشاورزی و محیط زیست تمایل جدی داشته باشند، می‌توانند با بهره‌گیری از قانون به این هدف برسند. چه آن که می‌توانند بر اساس قوانین موجود و به ویژه ماده 2 قانون تالاب‌های سال 1396، حقابه محیط زیستی تالاب‌ها را اولویت بعد از شرب شمرده و هوشمندانه این آب را بر اساس یک برنامه مشخص از سدها رهاسازی کنند؛ در صورت انجام این کار می‌توان اطمینان داشت که تالاب‌ها از وضعیت فعلی خارج شده و پهنه‌های آبی و اکوسیستم‌های پایدار تالابی بار دیگر احیا شده و سدها نقش خود را به عنوان عامل عمران و آبادی زیست‌بوم باز خواهند یافت و در این رابطه پیشنهاد می‌شود ماده 35 قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه کشور در دستور اجرا قرار بگیرد. این ماده 11 میلیارد مترمکعب رهاسازی آب را به عنوان حقابه محیط زیستی در نظر گرفته بود ولی هیچگاه اجرا نشد در حالی که می‌تواند در برنامه هفتم توسعه و البته با ساز و کار الزام‌آوری توسط سازمان حفاظت محیط زیست در نظر گرفته شود.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:

،





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

مطالب مرتبط

بارش برف و باران امروز ادامه دارد

بارش برف و باران امروز ادامه دارد

انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان

۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه می‌کنند

انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان

اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسب‌وکاری مردم و نوآوران

گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوری‌های نوین در صنایع خلاق

اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسب‌وکاری مردم و نوآوران

مسافران قطار مرگ

گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر می‌اندازند

مسافران قطار مرگ

چتر سیاه بر آسمان اهواز

دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد

چتر سیاه بر آسمان اهواز

مداخلهٔ بی‌نتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک

کشمکش‌ بین ارگان‌های دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد

مداخلهٔ بی‌نتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک

موضع‌گیری دوگانه  دربارهٔ حقابهٔ هیرمند

وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیس‌الوزرای طالبان دیدار کردند

موضع‌گیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند

میراث «غزه» زیر بمباران

فعالان جهانی هشدار می‌دهند

میراث «غزه» زیر بمباران

فصل انارچینی

پیگیری برای ثبت یک میراث ناملموس ادامه دارد

فصل انارچینی

توزیع قطره‌چکانی دارو‌های بیماران SMA

بیماران «آتروفی عضلانی نخاعی» معطل پاس‌کاری وزارت بهداشت برای تدوین پروتکل‌های توزیع دارو هستند

توزیع قطره‌چکانی دارو‌های بیماران SMA

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *