دمای هوا در بیشتر مناطق کالیفرنیا به 52 درجه سانتیگراد رسیدخشکسالی درآمریکا، گرما در قطب شمالبا از بین رفتن تنوع زیستی‌ نوبت به نابودی شهرهای مدرن می‌رسد

مجتبی پارسا

خبرنگار ایران و جهان

1400/03/31

اگر آب، شریان حیاتیِ سیاره زمین است، جنوب غرب آمریکا در دردسر بزرگی افتاده است. فرماندار یوتا، اسپنسر کاکس از ساکنان این منطقه خواسته تا برای بارش باران دعا کنند. متخصصان محیط زیست اما می‌گویند متاسفانه این کارها بی‌فایده است و کمکی به رفع خشکسالی نمی‌کند.

اگر آب، شریان حیاتیِ سیاره زمین است، جنوب غرب آمریکا در دردسر بزرگی افتاده است. فرماندار یوتا، اسپنسر کاکس از ساکنان این منطقه خواسته تا برای بارش باران دعا کنند. متخصصان محیط زیست اما می‌گویند متاسفانه این کارها بی‌فایده است و کمکی به رفع خشکسالی نمی‌کند.
امروزه رودخانه کلرادو، آبِ 40 میلیون نفر را در هفته ایالت آمریکا تامین می‌کند، اما این رودخانه تحت تاثیر یک خشکسالی شدید و ویرانگر قرار گرفته است؛ خشکسالی‌ که تاکنون نظیر آن روی نداده بود. رودخانه کلرادو به دریاچه «مید» می‌ریزد. کمی آن‌طرف‌تر از این دریاچه، در منطقه گلن کانیون، دریاچه «پاول» قرار دارد. گاردین گزارش داده که هردوی این دریاچه‌ها که به سدهایی می‌ریزند، در 30 درصد ظرفیت خود هستند. آبِ سد در حال حاضر 42 متر پایین‌تر از سطح آب در حالتی است که سد کاملا پر باشد. اگر سطح آب از این پایین‌تر برود، سدها دیگر توانایی تولید برق نخواهند داشت. حجم برف‌های کوهستان‌های راکی – که آب 25 انشعاب رودخانه کلرادو را تامین می‌کند- همچنان پایین است و مدل‌های آب‌وهوایی می‌گویند که تمام منطقه به سمت گرما و خشکی بیشتر در حرکت است. هرچه این منطقه خشک‌تر می‌شود، کمتر قابل سکونت خواهد بود. این دریاچه‌ها در منطقه‌ای کوهستانی با سنگ‌های سرخ و زیبا قرار گرفته‌اند اما حالا در میان سنگ‌هایی محاصره شده‌اند که با دمای سه رقمی (فارنهایت) در تابستان، آب این سدها تبخیر شده و ردی سفید روی سنگ‌ها برجای گذاشته است. این، بدترین خشکسالی در حدود 1200 سال گذشته است.
جان انتسمینگر، مدیر کل آب منطقه لاس وگاس و اداره آب جنوب نوادا می‌گوید: «این اتفاق یواشکی و به آرامی رخ نمی‌دهد. از سال 2002 تاکنون جمعیت ما نزدیک به 50 درصد افزایش یافته است، چیزی حدود 750 هزار نفر در 19 سال گذشته و آب رودخانه کلرادو هم به شدت کم شده است. آیا این یک خشکسالی است یا وضعیت هیدرولوژی رودخانه کلرادو این‌گونه است؟» او می‌گوید، احتمالا هردو.
پس از 11 هزار و 700 سال از شرایط نسبتا باثبات، چیزی که زمین‌شناسان از آن به عنوان «دوران هولوسن» یاد می‌کنند، زمین وارد دوره دیگری شده – یا به عبارت بهتر، انسان‌ها زمین را وارد این دوره کرده‌اند. دوره‌ای به نام آنتروپوسن که به علت سوزاندن سوخت‌های فسیلی و پر کردن اتمسفر با گازهای گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن و متان ایجاد شده است.
اسپنسر کاکس، فرماندار یوتا، از مردم این مناطق خواسته تا برای بارش باران دعا کنند. اما ظاهرا مشکل جای دیگری است. زمانی که اداره احیا، این سدها را برنامه‌ریزی و طراحی می‌کرد، به آنها هشدار داده شده بود که اطلاعات آنها به اندازه کافی نیست؛ اینکه صحرا حالات مختلفی دارد، رودخانه‌ها نوسان دارند، آب می‌آید و می‌رود و استخوان‌های تمدن‌های قبلی، هنوز در همه جا یافت می‌شود. باید به این موضوع توجه کرد که چرا این تمدن‌ها از بین رفته‌اند.
حدود 700 سال پیش، آناسازی‌ها، تمدن مردمان باستانی پوئبلو، از فلات کلرادو ناپدید شدند. جرد دایموند جغرافی‌دان، در کتاب خود به نام «فروپاشی» می‌گوید که عوامل متعددی در نابودی این تمدن دخیل بوده است اما همه این دلایل به این موضوع بازمی‌گردد که جنوب غربی ایالات متحده آمریکا محیطی شکننده و حاشیه‌ای برای کشاورزی بوده است – همانطور که بیشتر کشورهای جهان اکنون این‌گونه‌اند.»
به گفته او، تمدن‌ها به دلیل آنکه علائم و نشانه‌های اطراف خود را نادیده گرفتند و از تغییر خودداری کردند، نابود شدند. عنوان فرعی کتاب جرد دایموند در واقع این است: «چگونه جوامع شکست یا پیروزی را انتخاب می‌کنند.»
وندل بری، یک شاعر، نویسنده و کشاورز اهل کنتاکی در پاسخ به این سوال که چگونه باید پیروز شد، می‌گوید: «ما همه عمر با این فرض زندگی کردیم که هرچه برای ما خوب است، برای جهان هم خوب است. اما در اشتباه بودیم. باید زندگی و نگرش خود را عوض کنیم و بگوییم آنچه برای جهان خوب است، برای ما هم خوب است. و این جز با تلاش برای شناختن جهان و آموختن چیزهایی که برای آن خوب است، میسر نمی‌شود.»
به گفته او، اگر تنوع زیستی از بین برود، گونه‌های جانوری مثل ماهی گوژپشت، مرغ مگس‌خوار جنوب غرب و لاکپشت بیابانی هم جانشان به خطر می‌افتد و اگر هیچ چیز تغییر نکند، این موجودات هم مانند تمدن آناسازی از بین خواهند‌رفت و ناپدید می‌شوند. سپس نوبت به شهرهای مدرن می‌رسد.
خشکی و داغی همزمان
روزنامه نیویورک‌تایمز هم در گزارشی هشدار داده که غرب آسیا به طرز ترسناکی خشک شده است و گرم‌ترین ماه‌های تابستانی پیش روی مردم این مناطق خواهد بود. در این گزارش آمده است که نقشه‌ها و نمودارها نشان می‌دهد که خشکسالی در غرب آمریکا دست‌کم در 20 سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
رکورد کمترین بارندگی‌ها و بیشترین دماهای بالاتر از حد متوسط در یک سال گذشته، در کنار هم باعث خشکی بسیار شدیدی شده است. حالا با کاهش شدید منابع و آب شدن برف‌ها، که در بهار و تابستان به آرامی باعث رها کردن آب می‌شوند، بیش از پیش تهی شده است. این شرایط در حالی رخ می‌دهد که هنوز گرم‌ترین ماه‌های تابستانی پیش رو هستند و در همین هفته، دمای هوا در بیشترِ مناطق کالیفرنیا به 125 درجه فارنهایت (حدود 52 درجه سانتی‌گراد) رسید.
دن مکووی، پژوهشگر حوزه آب‌وهوا در مرکز آب‌وهوایی مناطق غربی می‌گوید که «فقط خشک نیست؛ داغ هم هست.» به گفته او: «ما باید در مورد دماهایی که شرایط خشکسالی را تشدید کرده است، صحبت کنیم.
آخرین شاهدان یخ‌های تابستانی
شرایط در سایر نقاط دنیا هم بهتر از این نیست. فعالان و متخصصان آب‌وهوایی هشدار داده‌اند که در حال حرکت روی لبه تیغ هستیم و به نقطه خطرناک و غیرقابل بازگشت، نزدیک می‌شویم. با این حال، خبرگزاری الجزیره در گزارشی از قول برخی از دانشمندان نوشته است که گرمای جهانی ممکن است از نقطه غیرقابل بازگشت گذشته باشد.
در این گزارش آمده است که 300 دانشمند از 20 کشور در بزرگ‌ترین پژوهش‌های جهان در قطب شمال دریافته‌اند که یخ‌های قطب شمال، بیش از هر زمان دیگری در حال آب شدن هستند. مارکوس رکس، رهبر این گروه گفته است: «ناپدید شدن یخ‌های دریایی تابستان در قطب شمال، یکی از مین‌هایی است که روی آن پا گذاشته‌ایم و منفجر شده است.» در این پژوهش 165 میلیون دلاری و پس از 389 روز گشت‌وگذار در قطب، مارکوس رکس به آلمان بازگشته تا با 150 ترابایت داده و بیش از 1000 نمونه یخ، اثبات کند که اقیانوس منجمد شمالی در حال مرگ است.
او هشدار داده است: «فقط ارزیابی در سال‌های آینده می‌تواند به ما بگوید که آیا هنوز هم می‌توانیم یخ‌های دریای شمال را حفظ کنیم یا از نقطه عطف فاصله گرفتیه‌ایم و راه بازگشتی برای نجات آن وجود ندارد.» مارکوس رکس هشدار داده باید برای مقابله با گرمایش زمین اقدام سریعی صورت پذیرد.
استفانی آرنت، متخصص فیزیک یخ می‌گوید: «دردناک است که بدانیم که ما احتمالا آخرین نسلی هستیم که یخ‌های تابستانی اقیانوس منجمد شمالی را می‌بینیم.»