آمریکا در حال مذاکره برای یک توافق چند میلیارد دلاری آب‌وهوایی با برزیل است. ناظران نگرانند که این توافق باعث تقویت بولسونارو، رییس جمهوری برزیل و پیروزی مجدد او در انتخابات شود. پیروزی‌ای که می‌تواند زمینه‌ساز پاکسازی غیرقانونی جنگل‌های آمازون در برزیل شود. این نگرانی گروه‌های بومی، فعالان محیط زیست و فعالان جامعه مدنی است که می‌گویند آن‌ها دست‌کم از سال 1992 تاکنون از مهم‌ترین گفت‌وگوها در مورد آینده جنگل‌های بارانی کنار گذاشته شده‌اند.مقامات ارشد آمریکایی قبل از یک سری کنفرانس‌های بزرگ بین‌المللی، در حال برگزاری جلسات آنلاین هفتگی در مورد آمازون هستند. وزرا و سفرای بریتانیایی و اروپایی هم در این نشست‌ها حضور دارند. اما در این میان، به جای کسانی که بیش از دیگران بین الملمی‌دانند چطور باید از جنگل‌ها محافظت کرد، وزیر محیط زیست دولت بولسونارو، ریکاردو سالِس در این نشست‌ها حضور دارد؛ کسی که که شاهد بدترین جنگل‌زدایی تاریخ از بیش از یک دهه گذشته بوده است.
خبرگزاری گاردین گزارش داده، سالِس درخواست می‌کند که هر سال یک میلیارد دلار به برزیل بدهند تا در ازای آن، پاکسازی جنگل آمازون 30 تا 40 درصد کاهش یابد. او گفته بدون کمک نقدی خارجی، برزیل نمی‌تواند به کاهش جنگل‌زدایی متعهد شود.
فقط یک سوم این پول به صورت مستقیم به محافظت از جنگل‌ها اختصاص داده می‌شود و بقیه پول صرف «توسعه اقتصادی» به منظور ایجاد معیشت جایگزین برای کسانی می‌شود که زندگی آنها وابسته به چوب، معدن یا کشاورزی در آمازون است. همین موضوع نگرانی‌هایی را ایجاد کرده که سالِس پول‌های نقد خارجی را به عنوان پاداشی برای تهاجم به جنگل‌ها، دزدی چوب و سوزاندن درختان، به زمین‌خواران و کشاورزان طرفدار بولسونارو بدهد.
روز سه‌شنبه، گروهی متشکل از 199 عضو جامعه مدنی، نامه مشترکی را خطاب به دولت آمریکا انتشار داده و در آن گفته‌اند که هرگونه معامله و توافق با دولت برزیل، به معنای مماشات با آنها خواهد بود. در این نامه آمده است: «منطقی نیست که انتظار داشته باشیم راه‌حل نجات جنگل‌های آمازون و مردم بومی آن، از طریق مذاکرات پشت پرده با بدترین دشمنانتان حاصل شود. دولت بولسونارو تلاش می‌کند به هر قیمتی بهره‌برداری از آمازون را قانونی کند و خسارات جبران‌ناپذیری به سرزمین‌های ما، مردم و زندگی در سیاره زمین وارد کند.»
دانشمندان می‌گویند مدت‌هاست که اقدامات بین‌المللی در مورد بزرگ‌ترین جنگل گرمسیری جهان به تاخیر افتاده است. وجود آمازون برای پایداری اقلیمی بسیار حیاتی است، اما فعالیت‌های انسانی در حال تبدیل این منطقه به منبعی از تولید کربن است. برخی از مناطق این جنگل، خشک شده و به شکل برگشت‌ناپذیری به ساوانا تبدیل شده است.
از ماه‌های پیش رو باید به عنوان بهترین فرصت برای معکوس کردن این مسئله استفاده کرد. جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا از رهبران جهانی برای شرکت در نشست آب‌وهوایی در واشینگتن در روز 22 آوریل دعوت کرده است. او در طول مبارزات انتخاباتی خود وعده داده بود که 20 میلیارد دلار برای کمک به احیای این جنگل‌ای بارانی صرف می‌کند. در اواخر امسال نیز بریتانیا میزبان کنفرانس Cop26، مهم‌ترین کنفرانس آب‌وهوایی از زمان کنفرانس پاریس خواهد بود. در این بین هم رهبران جهان در کونمینگ چین گرد هم می‌آیند تا اهداف تنوع زیستی یک دهه آینده را تعیین کنند.
اما مسئله اینجاست که بدون جنگل‌های آمازون، هیچ راه حلی وجود نخواهد داشت؛ یعنی هرکسی که به دنبال پیشرفت در این موضوع است، باید با بولسونارو و وزرای او، با وجود سیاست‌های ملی‌گرایانه، ضد علمی و ضد محیط زیستی آنها، معامله کند.
یک منبع آگاه از مذاکرت، گفته است: « برزیل بسیار مهم‌تر از آن است که از میز مذاکرات دور بماند. خیلی از افراد در جامعه مدنی می‌گویند که با دولت برزیل معامله نکنید؛ اما آمریکا می‌گوید آنها مجبورند با رهبران متخب معامله کنند، چون دیگر نمی‌توان بحث‌های جنگل‌زدایی را به دو سال دیگر یا عقب‌تر موکول کرد.»
البته توافق با دولت برزیل هم خطری برای بایدن است؛ کسی که در آستانه انجام دادن کاری است که ترامپ هرگز انجام نداد: دادن پول نقد به رئیس‌جمهور برزیل که آژانس‌های محافظت از جنگل‌ها را از بین برده، بحران کووید را به شکل مرگباری مدیریت کرده، و در حال تبدیل شدن به خطری، نه فقط برای برزیل که برای جهان است.
ایزابلا تیشیرا، وزیر پیشین محیط زیست برزیل گفته که آمریکا و بریتانیا آماده پرداخت پول به دولتی هستند که خواهان گرفتن خون‌بهای سیاره زمین است: «آنها باید به دولت بولسونارو پول بدهند تا او در نشست Cop شرکت کند.
به گفته خانم تیشیرا، محبوبیت بولسونارو، رئیس‌جمهوری برزیل رو به زوال است، اما این پول نقدی که قرار است به دولت او داده شود، و اعتبار و پرستیژ یک توافق بین‌المللی می‌تواند زندگی سیاسی بولسونارو را تضمین کند.
در ماه‌های اخیر، بولسونارو، وزیر دادگستری، وزیر امور خارجه، وزیر دفاع و فرماندهان هر سه نیروی مسلح خود را از کار برکنار کرده یا از دست داده است.
سالِس، وزیر محیط زیست دولت بولسونارو، که بسیار مورد اعتماد رئیس‌جمهوری برزیل است، در حال پیشبرد مذاکرات و توئیت کردن تصاویر ملاقات‌های مجازی خود با تیم آمریکایی و انگلیسی است. در کنار طرح‌های دیگر، او به دنبال حمایت بیشتر خارجی برای طرحی است که شرکت‌های بزرگ را برای محافظت از پارک‌های ملی تشویق می‌کند، به دنبال استفاده بیشتر از اعتبار کربنی است و پرداخت خدمات اکوسیستمی به کشاورزان به منظور نگهداری از جنگل‌ها و کاشت درختان را در نظر دارد. اما مسئله اینجاست که سالِس که در سال 2019 وزیر محیط زیست شد، نزد کسانی که از جنگل محافظت می‌کنند، اعتباری ندارد. او کسی است که تلاش کرده از این منطقه کسب درآمد کند و به استخراج از معادن و تجارت کشاورزی بپردازد؛ او کسی است که تحت نظارت او، قانون حمایت از جنگل آمازون که جنگل‌زدایی را تا 80 درصد کاهش داده بود، کنار گذاشته شد، آژانس‌های نظارتی از بین رفتند، 15 هزار کیلومتر مربع از جنگل‌ها صاف شد و برزیل از تعهد بین‌المللی خود برای کاهش انتشار کربن، عقب رفت.
سالِس در حال حاضر هم به بودجه بین‌المللی قابل توجهی دسترسی دارد. حدود 3 میلیارد دلار از سوی نروژ و آلمان در صندوق آمازون، بلااستفاده افتاده است. این پول توسط وزیر محیط زیست برزیل مسدود شده، چون نمی‌تواند در جایی جز مقابله با جنگل‌زدایی خرج شود. چیزی که وزیر محیط زیست خیلی از آن خوشش نمی‌آید. همین موضوع، سوالاتی را ایجاد کرده که آیا واقعا برزیل می‌خواهد با بودجه جدید جه کاری انجام دهد؟ و این پول توسط چه کسی و در کجا قرار است هزینه شود؟
دانشگاهیان و فعالان محیط زیستی می‌گویند که نتایج هزینه‌شدن این پول باید مشخص باشد، پول به جای آنکه به دست دولت مرکزی برسد باید به دست فرماندهان ایالتی بیفتد، فقط به کشاورزانی پاداش داده شود که از قانون تبعیت مرده‌اند و باید در قالب استخدام محیط‌بانان متخصص باشد و نه استخدام پلیس‌های طرفدار بولسونارو.
این افراد همچنین می‌گویند که برزیل باید متعهد به توقف کامل جنگل‌زدایی شود و همچنین این پول‌ها ابتدا باید صرف محافظت از جنگل‌های قدیمی موجود شود، نه درخت‌کاری‌های جدید توسط کشاورزان.
با این حال، بایدن شرایط سختی پیش روی خود دارد. مارسیو آسترینی، دبیر اجرایی دیدبان آب‌وهوایی برزیل می‌گوید: «برزیل دو تکه شده است. یک سمت افراد بومی، دانشمندان، فعالان محیط زیست و مردمانی هستند که با جنگل‌زدایی مقابله می‌کنند و طرف دیگر، دولت بولسونارو قرار دارد که حقوق بشر، دموکراسی و آمازون را تهدید می‌کند. باید باید انتخاب کند که کدام سمت بایستد.»