دو جاده ریه‌های بندر دیر را سیاه کردند. یکی را به بهانه راه دسترسی به مرکز تکثیر میگویی ساختند که نه مجوز محیط‌زیست دارد و نه آب منطقه‌ای . دیگری را هم شهرداری به بهانه توسعه منطقه ایجاد کرده است. لودرها و غلتک‌ها دل تالاب ثبت ملی خور را صاف کرده‌اند و جلوی ورود آب شیرین به جنگل‌های حرا را گرفته‌اند. درختی که وابسته به آب شیرین است و بدون آب از دست می‌رود.

زخم اول را شهرداری زد. درست همان وقتی که به فکر ایجاد جاده در دل منطقه ثبت ملی افتاد. خشت اول را کج نهادند و راه بخش خصوصی و سایر ارگان‌ها دولتی برای بهره‌برداری از منطقه باز شد. در رقابت بین طرح گردشگری دیر و سایت پرورش لارو میگو، کارگروه ماده ۱۱ مجوز ساخت سایت را به سرمایه‌گذار داد. به مرگ گرفتند که به تب راضی شوند. طرح اول بهره‌برداری از 4 هکتار اراضی ساحلی بود و دست آخر مجوز بهره‌برداری از نیمی از آن صادر شد.
2 هزار هکتار از تالاب ثبت ملی را باخاک پوشاندند
سرمایه‌گذار با‌ وجود مخالفت محیط‌زیست، توانست دو هکتار از اراضی ثبت ملی منطقه تالابی را بگیرد. شن و ماسه را با مجوز استانداری و کمیته ماده 11 در منطقه باتلاقی و جزر‌و‌مدی دریا ریختند و ساخت سایت پرورش میگو را آغاز کردند. همان زمان هم چشمشان را بر آرزوهای بندری‌ها بستند. فعالان محیط‌زیستی که با هزاران امید و آرزو نهال‌های حرا را پرورش داده و در موعد مقرر در دل آب می‌کاشتند. امید داشتند که روزی این 5 هزار نهال به 30 هزار اصله درخت تنومند تبدیل شود.
25 هزار اصله را همان سال‌های 95 تا 98 کاشتند. همان زمان‌هایی که حتی این تالاب در لیست تالاب‌های ملی کشور هم ثبت نشده بود.
خور بردستان دیر و جنگل‌های حرا سال 98 در فهرست تالاب‌های کشور ثبت شد اما نه این شماره توانست جلوی دخل‌و‌تصرف بهره‌برداران را بگیرد و نه قانون اراضی سازه‌ای که می‌گوید در منطقه‌ای که جزر‌و‌مد اتفاق می‌افتد کسی حق ساخت‌و‌ساز ندارد.
مرکز تکثیر میگو، معیشت صیادان را دچار مشکل می‌کند
خور بین ساحل و جنگل‌های حرا است. مکانی که راه دسترسی به مرکز تکثیر میگو راه شهرداری درست از قلب آن عبور می‌کند. حسن باغبانی، متخصص اکولوژی در گفت‌و‌گو با «پیا‌م‌ما» می‌گوید:«به عنوان یک متخصص اکولوژی قول می‌دهم که با احداث این جاده باید میلیاردها دلار هزینه کنیم برای بازسازی خورها و برای احیای خلیج‌فارس، همین کارهایی که الان در دریاچه ارومیه انجام می‌دهند.»
خور بردستان زایشگاه ماهیان آبزی است. مردم محلی هم چشمشان به همین منطقه است. آب که پایین می‌رود، ریشه‌های حرا از زیر آب بیرون می‌زند و صیادان با تورهای پر از ماهی و میگو برمی‌گردند خانه. حالا اما قرار است که همین منبع درآمد محلی‌ها نیز قطع شود.
با از بین رفتن خور، حیات آبزیان تحت تاثیر قرار می‌گیرد
باغبانی درباره تاثیر این راه دسترسی و پر کردن تالاب در خور بردستان می‌گوید: «این خورها زایشگاه‌های ظرفیت‌های دریایی است. خورها محل آب‌های آرام هستند که فرصت تخم‌ریزی به ماهی‌ها و انواع زیستمندان دریایی را می‌دهد.» در اصل خور مرکز فعالیت بهسازی ظرفیت دریا است. باهر بارش و جاری شدن آب، غذای ماهیان به وسیله خور از دشت وارد دریا می‌شود.
با احداث این جاده و مرکز تکثیر سه اکوسیستم دریا، خور و جنگل‌های حرا در معرض خطر قرار گرفته اند. باغبانی در این خصوص توضیح می‌دهد: «حجم بارش که از حدی بیشتر می‌شود آب‌ها از دشت‌ها به سمت خور جاری می‌شوند. به عبارتی منابع غذایی ماهیان از طریق خور وارد دریا می‌شود. به واسطه همین تغذیه دریا، میزان ماهی‌های منطقه به شکل قابل توجهی افزایش داشته است.»
به گفته او با قطع ارتباط جنگل‌های حرا با آب شیرین، زمینه نابودی جنگل نیز فراهم می‌شود چرا که درخت حرا وابسته به آب شیرین است.
حیات حرا، در گرو آب شیرین است
احسان عابدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی کشور و عضو انجمن زیست‌محیطی سوکا و کانون رشد و توسعه نجیرم، درباره جنگل‌های حرا به «پیام‌ما» توضیح می‌دهد: «ما دو گونه گیاه حرا داریم که اگر چه با یک اسم شناخته می‌شوند اما دو گونه متفاوت‌اند. نوع جنگل‌های حرای دیر از نوع «اوسینا‌مارینا» است که به نوعی حرای اصلی است و 25 درصد از گونه حرای کشور را تشکیل می‌دهد.» به گفته او آب شیرین برای ادامه این گونه حرا حیاتی است: «محیط زندگی این جنگل‌ها آب شور است و وقتی آب شور بماند تخریب می‌شود و شو‌رتر هم می‌شود . شوری خلیج فارس 40 درصد است اما شوری منطقه حرا 45 است. مقاومت این گیاه بالا است و نمک را در برگ‌های قدیمی و پیر نگهداری کرده و آن‌ها را می‌ریزد اما اگر آب شیرین به این گیاه نرسد، روز به روز پیرتر و نابود می‌شود.»
به گفته عابدی جنگل‌های حرا بالذات دارای اهمیت هستند چرا که بیش از 20 درصد جنگل‌های خشکی تولید اکسیژن می‌کنند و به‌همین‌صورت گاز دی‌اکسیدکربن را جذب و از محیط دفع می‌کنند.
در 20 سال گذشته، 20 درصد جنگل‌های حرای ایران از بین رفته‌اند
سرعت تخریب این جنگل‌های دریایی، اما سه تا پنج برابر بیشتر از جنگل‌های خشکی است‌. عابدی در این خصوص توضیح می‌دهد: «در ایران در 20 سال گذشته، حدود 20 درصد از این جنگل‌ها از بین رفته‌اند. در جهان نیز تا کنون 50 درصد از جنگل‌های حرا کم شده است.»
اهمیت این گونه گیاهی خارج از اکسیژن‌سازی در جذب کربن است. مسئله‌ای که عملا باعث شده تا محدوده این گونه‌ها به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره شناخته شود. عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی کشور توضیح می‌دهد: «جنگل‌های حرا در مقایسه با گیاهان خشکی‌زی میزان کربن بالاتری را در بافت‌های ‌زمینی خود ذخیره می‌کنند. این گیاه کربن آبی، یعنی کربنی که باعث گرمایش زمین می‌شود را انباشت می‌کند و در دل خود نگه می‌دارد.» این انباشت حتی با مرور افزایش سن گیاه بیشتر هم می‌شود. این مسئله اما با نابودی این ناحیه جنگلی تبعات شدیدی بر منطقه می‌گذارد.
گرمایش زمین با نابودی حرا
به گفته عابدی آنچه باعث خشک شدن جنگل‌های حرا شناخته می‌شود سه عامل اصلی است: صید بی‌رویه، کمبود بارش و کمبود رسیدن آب شیرین به جنگل.
او از تاثیر این تخریب بر افزایش گرمای زمین می‌گوید:«هنگامی که یک گیاه حرا از بین می‌رود، کربن ذخیره‌شده‌ای که به واسطه آن گیاه حرا در زیر لایه‌های رسوبی مدفون شده است، وارد جو می‌شود و این فاجعه گرمایش جهانی را تشدید می‌کند؛ چرا‌که میزان کربن ذخیره‌شده در بافت‌های غیرزنده در زیر خاک خیلی بیشتر از بافت‌های زنده است. این میزان احتمالا بین 75 تا 95 درصد کل کربن ذخیره‌شده زیر خاک است.»
درحالی که یکی از سه دلیل اصلی نابودی جنگل‌های حرا، نرسیدن آب شیرین است، اکنون شهرداری و مسئولان بوشهر با جاده‌کشی جلوی ورود آب شیرین به این جنگل‌ها را گرفته‌اند.
مسئله تنها مسدود کردن آب شیرین نیست. جاده‌کشی خود باعث آلودگی بیشتر و رفت‌و‌آمد دیگر به منطقه است. آن هم منطقه‌ای که در سال 98 با همکاری تشکل‌های محیط‌زیستی در فهرست تالاب‌های ملی کشور به ثبت رسیده است.
حالا اما سرمایه‌گذار از دل این منطقه ثبت شده جاده کشیده و با ساخت مرکز تکثیر زمینه ورود بیشتر مواد‌آلاینده و پساب را به منطقه فراهم آورده است. عابدی می‌گوید: «پساب و فاضلاب‌هایی که این مرکز تکثیر به دریا می‌ریزد، وارد اکوسیستم می‌شوند و اول جنگل را خشک می‌کنند و بعد هم زیستمندان و جانوران آنجا را ازبین می‌برند.»
شکایت محیط‌زیست از مرکز پرورش میگو
هفته گذشته فرهاد قلی‌نژاد، مدیرکل محیط‌زیست بوشهر نیز مخالفت محیط‌زیست را با این پروژه اعلام کرده بود. او گفته بود: «آب منطقه‌ای در کارگروه ماده 11 اعلام کرد 2 هکتار از ۴ هکتار واگذار شده خارج خور است. بنابراین مجوز سایت پرورش لارو داده شد.» او درباره ساخت جاده دسترسی هم گفته است: «جاده را راه و شهرسازی بدون مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست ساخت. چون اعتقاد دارد شهر در حریم وظایف سازمان راه‌و‌شهرسازی است.» به‌گفته قلی‌نژاد، متولی حریم خورها هم وزارت نیرو است. با وجود این، احمد لاهیجان‌زاده، معاون محیط دریایی کشور، از شکایت سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص پرونده این تالاب و احداث مرکز تکثیر ماهی خبر داده است: «محیط‌زیست، شکایت به مراجع قضایی برده‌ است. آن‌ها هم اعتقاد دارند احداث این جاده، ورود سیلاب و روان‌آب‌ها را به جنگل‌های حرا قطع می‌کند و باعث از بین رفتن جنگل‌های ارزشمند منگرو (حرا) می‌شود. »
با وجود شکایت صورت گرفته و موافقت قوه قضاییه اما همچنان لودرها و غلتک‌ها مشغول صاف کردن و خاک ریختن در محیط تالاب‌اند. باغبانی می‌گوید: « هنوز این تخریب ادامه دارد و مشغول جاده‌سازی‌اند. در حالی که هر گونه ورود انسان و دستکاری در آن محدوده خلاف است و تخریب کردن منطقه است.
این متخصص اکولوژی از مطرح شدن این موضوع با نمایندگان بوشهر خبر می‌دهد و می‌گوید: «دو روز پیش نمایندگان تشکل‌های محیط‌زیستی با نمایندگان مجلس جلسه داشتند و امروز نیز تشکل‌ها با معاون سیاسی استاندارد جلسه دارند.» از نظر او در استانداری بوشهر بحث عمرانی و اقتصادی بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمینی صورت گرفته و عملا مسیر توسعه به سمت مسیر توسعه نامتوازن و اشتباه رفته است.